Usprawnianie widzenia dzieci w wieku 0-1 rok życia - wskazówki dla rodziców

Do końca pierwszego roku życia małe dziecko potrafi zlokalizować wzrokiem obiekt w różnych obszarach pola widzenia, sięgać po niego ręką i manipulować nim pod kontrolą wzroku.
Potrafi również wykorzystać swoje możliwości wzrokowe do poznawania otaczającego je świata i porusza się w kierunku zauważonych bodźców.
Przy osłabionym widzeniu bodźce dostarczane przez otoczenie mogą być niewystarczające do tego, aby zaistniało funkcjonowanie wzrokowe. Dobrze jest wtedy zwiększyć kontrast, zmniejszyć odległość, dodać dodatkowe oświetlenie, wprowadzić obiekty swiecące. Starajmy sie zachęcać dzieci do patrzenia jak najwcześniej i róbmy to we wszystkich obszarach aktywności naszego malucha. Jednym z pierwszych sygnałów świadczących o problemach z widzeniem jest brak reakcji na twarz mamy z odległosci ok. 20 cm.
Spróbujmy:
- nałożyć na twarz intensywny makijaż (wyostrzamy w ten sposób kontrast);
- oswietlic twarz dodatkowym światłem latarki lub lampki;
- przesuwać twarz w różne obszary pola widzenia mówiąc w tym czasie do malucha;
- dotykać swojej twarzy reką dziecka.

Inny niepokojący sygnał to brak zainteresowania swoimi rączkami i nóżkami.
Spróbujmy:
- założyć na dłonie i stopy kolorowe skarpetki, rękawiczki, kawałki kolorowego materiału;
- podnosić ręce i nogi dziecka tak, aby mogło je zobaczyć;
- przyczepić do dłoni i stóp małe dzwoneczki;
- dotykać dłoni i stóp podczas pokazywania ich maluchowi.

Kolejny problem dzieci słabowidzących, to brak zainttresowania zabawkami.
Spróbujmy:
- zastosować jaskrawe, kontrastujące z otoczeniem zabawki (jasna zabawka na ciemnym tle, ciemna
zabawka na jasnym tle);
- pomóżmy uchwycić zabawkę w jedną, a później w dwie rece w linii środkowej ciała;
- pomóżmy skierować wzrok w stronę zabawki przy pomocy dźwięku;
- pokazujmy świecące w ciemnym pomieszczeniu obiekty (gumowe zabawki podświetlane latarką,
zabawki z tworzywa odblaskowego, zabawki świecące w lampie ftuorescencyjnej).

Nasza pociecha powinna korzystać ze wzroku podczas czynności pielęgnacyjnych, jedzenia.
Spróbujmy:
- podczas ubierania i rozbierania pokazywać dziecku śpioszki i kaftaniki w stymulujące wzrok wzory (kontrastowe kratki, paski, kropki, zygzaki);
- podczas kapieli powrzucać do wody kolorowe zabawki i pokazywać je maluchowi;
- rozwiesić na sznurkach nad wanną folie odblaskowe, oświetlać je latarką, szeleścić nimi;
- myć dziecko gąbką w kolorze kontrastującym z kolorem skóry;
- pokazywać dziecku, co je (pokazujmy całe jabłko - zanim je zatrzemy, całego banana - zanim go rozgnieciemy);
- pokazywać z czego je (biała kaszka w czarnej miseczce, czekoladowy budyń w białej);
- zainteresować malucha błyszczącą łyżeczką, butelką w pokrowcu w czarno-białe wzory).

Rehabilitacja ruchowa i wszelkie ćwiczenia fizyczne nie mogą odbywać się bez patrzenia przez dziecko na to, co dzieje się z jego ciałem.
Spróbujmy:
- układać pociechę na kolorowych matach uszytych z jasnych i ciemnych kawałków materiałów o różnorodnej fakturze;
- stosować kontrastujące kolorem z podłożem i ciałem piłki, wałki;
- zaznaczać intensywnymi, kontrastowymi kolorami poszczególne części ciała.

Orientacja w małej przestrzeni przy udziale osłabionego wzroku.
Spróbujmy:
- ograniczyć przestrzeń tak, aby dziecko czuło się w niej bezpiecznie, aby mogło jej dotknąć ze wszystkich stron (boki, góra, od strony nóżek i głowy);
- zastosować punktowe światła w różnych miejscach łóżeczka (np. lampki choinkowej);
- zawieszać kontrastowe zabawki tak, aby dziecko mogło je dotknąć.

Orientacja w dużej przestrzeni przy udziale osłabionego wzroku.
Spróbujmy:
- oznaczyć jaskrawą taśmą brzegi stołu, biurka;
- położyć na jasnej podłodze ciemny, jednolity dywan, na ciemnej podłodze - jasny;
- zastosować dodatkowe oświetlenie w rogach pokoju.
- podchodzić z dzieckiem do obiektów, wspólnie dotykać ich, mówiąc o nich.

Jeżeli nasz maluch widzi światło, możemy czasem włączyć do jego sposobu poznawania świata przy pomocy dotyku, słuchu, smaku, węchu, poznawanie przy pomocy wzroku.
Spróbujmy:
- rozbudzić intuicyjne poczucie światła (zabawa jasno - ciemno);
- pokazywać różnokolorowe światła latarki w różnych obszarach pola widzenia;
- łączyć dźwięk ze światłem (np. włączamy ulubioną pozytywkę i zapalamy światło, pozytywka przestaje grać, gaśnie światło);
- łączyć ruch ze światłem (np. kołyszemy dziecko na kolanach, zapalamy światło, przestajemy kołysać - światło gaśnie);
- bawić sie odblaskami np. z folii aluminiowej, łączyć to z szelestem, dotykiem;
- podświetlać latarką gumowe, piszczące zabawki;
- wykorzystywać zabawki świecące w lampie fluorescencyjnej;
- układać ciemne zabawki na podświetlanym blacie.

Pamietajmy, że podczas wszystkich zabaw, czynności pielęgnacyjnych i ćwiczeń obserwujemy reakcje wzrokowe dziecka. Czasem może to być odwrócenie głowy, uśmiech, uspokojenie, pobudzenie. Najważniejsze we wszystkich ćwiczeniach jest to, aby nastąpiło poczucie bodźca wzrokowego, aby dziecko zrozumiało, że może patrzeć, że przesuwając oczy lub odwracając głowę może zobaczyć to, co pojawia się przed nim, z boku, wyżej, niżej.
Dzieci, zależnie od stopnia uszkodzenia wzroku, mogą widzieć światło, odblaski, kontrastowe obiekty, duże obiekty, mogą widzieć cały przedmiot lub tylko jego fragment. Nie wiedząc, że tyle widzą, często nie wiedzą, że mogą cokolwiek zobaczyć. Olbrzymia rola rodziców, to zainteresowanie swojej pociechy patrzeniem, pokazanie, że we wszystkim co robimy może uczestniczyć wzrok. Jest to wstęp do dalszych ćwiczeń z zakresu usprawniania widzenia.