Mity greckie - streszczenie.

Nieprzemijające wartości mitów greckich + streszczenie kilku z nich (związki frazeologiczne)

Mit - opowieść przedstawiająca wydarzenia, w które wierzono kiedyś, objaśniały świat.

Mity dzieli się na:
• Kosmogeniczny - wyjaśnia przyczyny powstania świata i proces jego tworzenia
• Teogoniczny - objaśniające pochodzenie i naturę bogów, określające ich usposobienie i funkcję.
• Antropogeniczne - mówiące o powstaniu człowieka
• Genealogiczne - mówiące o bogach i o ich dokonaniach.

Dziś mity nie mają tak dużego znaczenia, jak w starożytności. W dzisiejszych czasach opowieści o bohaterach i bogach traktujemy jako ciekawostki czy opowieści przygodowe. Mity mają jednak charakter symboliczny i niosą uniwersalne treści.

Mity zawsze stanowiły wspaniałą inspirację dla poetów i artystów. Ta ich cecha nie wygasła na przestrzeni lat. We współczesnej literaturze można zauważyć wiele motywów, nawiązujących do mitów. W odprawie posłów greckich Jan Kochanowski wykorzystuje zaczerpnięty z Iliady fragment mitu, opowiadającego o uprowadzeniu przez Parysa pięknej Heleny.

Stefan Żeromski wykorzystuje mit o Syzyfie w swej powieści „Syzyfowe prace”. Autor przytacza w tytule swego dzieła bezsensowny wysiłek Syzyfa jako przenośnię. Pokazuje ona daremność wysiłku rusyfikatorów, którym nigdy nie uda się pochłonąć młodzieży polskiej.

Jednak współcześnie mity nie odnoszą dużej roli jedynie w literaturze. Stanowią inspirację dla rzeźbiarzy, malarzy i muzyków. Do czasów współczesnych przetrwały różne związki frazeologiczne, które występowały w mitologii np.:

Mit o Prometeuszu
Prometeusz był twórcą rodu ludzkiego - ulepił on człowieka z gliny pomieszanej z łzami a dusze dał mu z ognia niebieskiego, którego parę iskier ukradł z rydwanu słońca (nieba). Stworzył w ten sposób człowieka, który był słaby i bezbronny wobec potęgi przyrody, której nie rozumiał. Prometeusz, widząc to ponownie zakradł się do nieba i zniósł jeszcze trochę iskier ognia niebieskiego - na ziemi nauczył ludzi jak się nim posługiwać.

To bardzo nie spodobało się Zeusowi, kazał on, więc Kafajstosowi stworzyć kobietę cudnej urody, którą później każdy z Bogów obdarzy jakąś szczególną właściwością. Nadano jej imię Pandora była ona darem dla wszystkich ludzi. W posagu jednak dostała bardzo szczelnie zamkniętą puszkę. Tak wyposażona Pandora podstawiona została pod dom Prometeusz, ale ten przewidując podstęp Bogów odesłał ją. W ów czas przyjął ją do swojego domu brat Prometeusz. Mimo ostrzeżeń otworzył tajemniczą puszkę.

W ten sposób na świat wydostały się wszystkie smutki, choroby, zbrodnie. Prometeusz, chcąc się zemścić zabił woła i podzielił go na części. Jedną część stanowiło mięso owinięte w skóry a drugą kości owinięte w tłuszcz. Zeus wybrał gorszy wór z kośćmi i tłuszczem i zgodnie z umowa (między Zeusem a Prometeuszem) ludzie mają w ofierze oddawać Bogom tłuszcz i kości. Zdenerwowany Zeus zemścił się, na Prometeusz, kazał przykuć go do skały Kaukazu i codziennie zgłodniały orzeł wyjadał mu wątrobę, która na nowo odrastała.

• Z tego mitu pochodzą dwa związki frazeologiczne, których używamy do dziś mianowicie:
PROMETEJSKA POSTAWA – poświęcenie się jednostki dla dobra ogółu
PUSZKA PANDORY – źródło wszelkich nieszczęść i kłopotów

Mit o Tezeuszu
Tezeusz, syn króla Aten, pragnął naśladować Heraklesa, zabił byka grasującego w okolicy, a następnie udał się na Kretę, aby tam pokonać potwora o byczej głowie, któremu co roku musiano dostarczać na pożarcie siedmioro dziewcząt i siedmiu chłopców wybieranych droga losowania. Minotaur żył w labiryncie, w którym było bardzo dużo pomieszczeń i ktokolwiek wszedł do niego nie potrafił znaleźć drogi powrotnej. Gdy Tezeusz miał wejść do labiryntu, aby zabić ukrytego tam smoka, zakochana w nim królewna Ariadna wręczyła mu kłębek nici i podpowiedziałaby przywiązać nić przy wejściu do labiryntu i rozwijać idąc dalej. Po zabiciu smoka Tezeusz wyszedł nawijając nić z powrotem na kłębek.

Z przytoczonego mitu powstało określenie NIĆ ARIADNY – sposób wyjścia z trudnej sytuacji.

Mit o Tantalu
Król Tantalom przyjaźnił się z bogami, często zapraszany był na Olimp, gdzie wykradał nektar i ambrozję dla swoich dworzan. Chcąc się przekonać czy bogowie rzeczywiście są bogami zaprosił ich do siebie na wytworną wieczerzę i podał między innymi pieczeń, którą niesamowicie zachwalał, goście nie tknęli tej potrawy – okazało się, że była to pieczeń sporządzona z ciała jego syna. Dzeus przywrócił chłopcu życie, a Tantalosa kazał strącić do Tartaru, gdzie ten przez całe wieki cierpiał straszny głód i pragnienie, nie mogąc dosięgnąć ani owocu z drzewa, które stało przed nim ani nie mógł się schylić, aby napić się wody, w której stał. Ponadto nad jego głową wisiał skała, która sprawiała wrażenie spadającej.

Z tego mitu powstało pojęcie MĘKI TANTALA - straszne męki

Mit o Syzyfie
Syzyf był lubiany przez Bogów, którzy zapraszali go na ucztę na Olimp. Syzyf lubił plotki, ale bogowie mu je wybaczali, ale gdy pewnego razu zdradził ważny sekret Zeusa, ten rozgniewał się na niego i posłał do niego boga śmierci, aby ten zabrał Syzyfa ze świata. Syzyf uwięził boga śmierci co spowodowało, że ludzie przestali umierać. Wówczas bogowie wysłali Kresa, aby uwolnił boga śmierci i Syzyf musiał umrzeć, ale przed śmiercią zakazał małżonce grzebania jego zwłok. Dusza jego nie mogła, więc wejść do krainy cieniów i błąkała się po świecie.

Bogowie zlitowali się i pozwolili Syzyfowi zejść na trzy dni na ziemi, aby ukarał żonę. Syzyf poszedł, ale po trzech dniach nie wrócił, bogowie o nim zapomnieli a on żył cicho starając się nie zwracać na siebie uwagi. Dopiero po wielu latach przypomniano sobie o uciekinierze i przyszli, aby zabrać go do Hadesu. Został skazany na wieczne wtaczane na wysoką górę ciężkiego głazu, który przy samym szczycie znowu spadał. Syzyf musiał zaczynać pracę od nowa i bez skutku.

Stąd zrodziło się pojęcie SYZYFOWA PRACY - bezowocna, daremna praca.

Związki frazeologiczne
- syzyfowa praca - niekończąca się, żmudna praca nie mająca szans powodzenia
- ikarowe loty - śmiałe plany, przedsięwzięcia, które mogą skończyć się tragicznie
- kompleks Edypa - dolegliwość polegająca na pociągu płciowym syna do matki
- koń trojański - podstęp zmierzający do pokonania przeciwnika od wewnątrz
- nić Ariadny - nić przewodnia
- puszka Pandory - źródło, zbiór zła, kłopotów, nieszczęść
- praca herkulesowa - praca, której wykonanie przekracza siły ludzkie
- pięta Achillesa - słaby punkt