KRÓLESTWO PROSTISTY
Bardzo zróżnicowane o nieustalonej systematyce, mają prostą budowę ciała, są jednokomórkowe lub wielokomórkowe, żyją w wodzie, zbudowane są z komórek eukariotycznych.
Dzielimy je na:
- protisty zwierzęcopodobne (pierwotniaki)
- protisty roślinopodobne (glony)
- protisty grzybopodobne
PROTISTY ZWIERZĘCOPODOBNE
1. Kształt ciała:
- nieokreślony (np. ameba)
- wydłużony (np. pantofelek)
- kulisty (np. słonecznice)
- kielichowaty (np. trębacz)
2. Pokrycie ciała:
- błona komórkowa (np. ameba)
- pellikula (czyli błona wzmocniona włóknami, pasami białkowymi; np. euglena)
- wapienne lub krzemowe pancerzyki (np. słonecznice)
* protisty zwierzęco podobne nie mają ściany komórkowej
3. Organella ruchu:
- pseudopodia (nibynóżki; np. u ameby)
- undulipodia (rzęski, wici)
4. Odżywianie się pierwotniaków: cudzożywność
Sposoby pobierania związków organicznych:
- FAGOCYTOZA – pobierane są duże organizmy.
Orzęsek jest rozpoznany przez błonę komórkową. W błonie tworzy się wpuklenie, błona zamyka się i powstaje wodniczka pokarmowa. Do wodniczki podpływa lizosom i przelewa do niej enzymy trawienne. Następuje trawienie pokarmu w wodniczce. Błona komórkowa, która tworzyła wodniczkę pokarmową wraca na swoje miejsce, niestrawione resztki pokarmu są trawione/wyrzucane na zewnątrz.
- PINOCYTOZA – tworzenie kanalików zakończonych banieczkami lub wypełnionymi białkami lub innymi wielkocząsteczkowymi drobinami pokarmu rozpuszczalnymi w wodzie; banieczka następnie odłącza się od kanalika, w cytoplazmie komórki dołączają się do niej lizosomy, a następnie ulega ona całkowitemu strawieniu.
- WCHŁANIANIE – przenikanie najdrobniejszych cząstek zgodnie z gradientem stężeń lub na drodze transportu aktywnego.
5. Przystosowania protistów zwierzęco podobnych do różnych typów odżywiania:
- wici lub ruch pełzakowaty,
- najczęściej jednokomórkowe,
- błona komórkowa naga, czasem w formie pellikuli z fragmentami przystosowanymi do pobierania pokarmu (cytostom); jeśli występuje pancerzyk to zwykle nie otacza trwale całej komórki;
6. Oddychanie
- tlenowe
- beztlenowe
7. Wydalanie (to usuwanie zbędnych produktów przemiany materii i nadmiaru wody)
– u pierwotniaków słodkowodnych nadmiar wody usuwany jest przez wodniczki tętniące. Stężenie płynów ustrojowych w ciele pierwotniaka słodkowodnego jest wyższe niż stężenie wody w której on żyje. W celu wyrównania stężeń woda napływa do komórki pierwotniaka. Pierwotniak wydala nadmiar wody przez wodniczki tętniące. Jest to tzw. Osmoregulacja.
8. Rozmnażanie się pierwotniaków
- bezpłciowo (przez podział podłużny lub poprzeczny)
- u orzęsków występuje koniugacja, która ma na celu rekombinację materiału genetycznego (jest to cykl płciowy, a nie rozmnażanie płciowe)
Dwa pantofelki łączą się ze sobą. Małe jądra dzielą się mejotycznie, powstają cztery jądra, trzy giną w każdym pierwotniaku, pozostałe dzieli się na pół i połówkami wymieniają się między sobą. Po wymianie połówki jąder łączą się i odtwarzane jest małe jądro.
9. W zależności od tego czy pierwotniak ma pojedynczy komplet materiału genetycznego (haplont) czy podwójny komplet materiału genetycznego (diplont), w cyklu życiowym wyróżniamy mejozę postgamiczną lub pregamiczną.
a) Gdy osobniki są haplontami w pewnym momencie życia stają się gametami, dochodzi do zapłodnienia, powstaje zygota, która ulega mejozie postgamicznej (pozapłodnieniowej). Dochodzi do odtworzenia haplonta.
b) Gdy osobniki są diplontami najpierw ulegają mejozie pregamicznej, powstają gamety o pojedynczym komplecie informacji genetycznej. Dochodzi do zapłodnienia i odtworzenia osobnika diplonta.
Cykle te mają na celu rekombinację materiału genetycznego.
* haplont – 1n – haploidalna (pojedyncza) liczba chromosomów
* diplont – 2n – diploidalna (podwójna) liczba chromosomów
