profil

Kształtowanie granic dyplomatycznie i zbrojnie II Rzeczpospolitej po I wojnie światowej.

Ostatnia aktualizacja: 2021-03-26
poleca 85% 519 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze

Naród Polski zmuszony był do podjęcia wielu walk w obronie niepodległości swojego kraju. Rzeczpospolita w wyniku rozbiorów następujących kolejno w latach 1772, 1793 oraz 1795 utraciła swoje terytorium na rzecz Austrii, Rosji, a także Prus. Państwo Polskie zniknęło z map Europy na okres 123 lat. Przełomowym momentem walk o niepodległość była I wojna światowa, trwająca w latach 1914-1918. Klęska państw zaborczych spowodowała odrodzenie się kraju i jego ponowne zaistnienie w dziejach Europy.

I wojna światowa rozpoczęła się w 1914 roku. Jej bezpośrednią przyczyną było zabójstwo następcy tronu Austro-Węgier Franciszka Ferdynanda podczas zamachu w Sarajewie, odbywającego się w 28 czerwca.W Polsce społeczeństwo podzielone było na dwie główne opcje -proaustriacką, na czele z Józefem Piłsudskim, oraz proryjską, której przewodził Roman Dmowski. W czasie trwania wojny powstało wiele polskich formacji wojskowych. Jednym z przykładów są Legiony Polskie, czy też Brygada Strzelców Polskich. Kształtowanie granic II Rzeczpospolitej było procesem długotrwałym. Społeczeństwo podejmowało wiele ciężkich walk, wykazując się ogromną odwagą i patriotyzmem. Przykładem może być powstanie wielkopolskie rozpoczęte 27 grudnia 1918 roku. Przybycie do Poznania Ignacego Paderewskiego i jego zatrzymanie się w hotelu Bazar skutkowało ogromnym niezadowoleniem Niemców. Jednak wybitny pianista został entuzjastycznie powitany przez Polaków. Chętnie urządzali demonstracje, by ukazać szacunek dla jego osoby. Jednak zorganizowana przez oddziały niemieckie kontrdemonstracja była powodem wybuchu powstania. W wyniku ciężkich walk 16 lutego 1919 roku udało się podpisać w Trewirze traktat rozejmowy. Na jego mocy ustalona została linia demarkacyjna między wojskami niemieckimi a wielkopolskimi. Fundamentalne znaczenie w kształtowaniu się granic Rzeczpospolitej miały także decyzje mocarstw podjęte podczas paryskiej konferencji pokojowej, trwającej od 18 stycznia 1919 roku. Wzięło w niej udział 27 zwycięskich państw. Jednak największym poważaniem cieszyli się prezydent USA Thomas Woodrow Wilson, premier brytyjski David Lloyd oraz premier Francji Georges Clemenceau, którzy wspólnie tworzyli Radę Trzech. Podstawę obrad sprzymierzonych państw stanowiło 14 punktów Wilsona, zakładające utworzenie Ligii Narodów, traktat pokojowy z Niemcami, a także traktat o ochronie mniejszości narodowej zwany małym traktatem wersalskim.Podczas obrad narzucono Niemcom ciężkie warunki pokoju, które zarówno władza,jak i społeczeństwo uznało za niesprawiedliwy dyktat narzucony siłą.Konferencja wpłynęła również na państwo Polskie. Traktat wersalski uregulował kwestie przynależności Wielkopolski, przyznając ją w całości Polsce.Państwo to zyskało również część Pomorza Gdańskiego, a Gdańsk i Kłajpeda uzyskały status wolnych miast pod kontrolą Ligii Narodów. Równie ważne w procesie walk o niepodległość były powstanie śląskie. Decyzją zwycięskich mocarstw o przynależności Śląska zadecydować miały plebiscyty. Zarówno to, jak i powrót na Śląsk niemieckich żołnierzy i utrata pracy przez rodaków, spowodowało wybuch I powstania śląskiego w sierpniu 1919 roku. Jednak zostało ono stłumione przez oddziały niemieckie po zaledwie tygodniu walk. Kolejne powstanie śląskie wybuchło w sierpniu 1920 roku. Za jego przyczynę można uznać bierność państw alianckich w stosunku do niemieckich bojówek, które utrudniały działania Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Na czele walk stanął Wojciech Korfanty.Jednak również to powstanie zostało stłumione po tygodniowych walkach. Plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921. Polacy nie zdołali przezwyciężyć ogromnej akcji propagandowej Niemców. Wywołało to ogromny sprzeciw społeczeństwa i doprowadziło do wybuchu trzeciego powstania śląskiego 3 maja 1921 roku. Przywódca podjął się wówczas Wojciech Korfanty. Powstańcy najcięższe walki stoczyli o Górę Świętej Anny, jednak nie udało im się wygrać tej walki. Październik 1921 był okresem, w którym Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska. Mimo iż Polska otrzymała procentowo mniejszą ilość terenu, to były to obszary niezwykle dochodowe. W rękach Polski znalazła się większość zakładów przemysłowych oraz kopalni. Niemcy zyskali głównie tereny rolnicze, nie przynoszące dużych dochodów. Niezwykle zaciekłe walki toczyły się również o granicę wschodnią. Wśród polskich polityków wykształciły się dwie koncepcję owej granicy. Józef Piłsudski należał do zwolenników koncepcji federacyjnej, zakładającej utworzenie niedużej Polski, która miałaby sąsiadować na wschodzie z państwami narodowymi.Planował udzielić im pomocy w tworzeniu niepodległych państw. Zwolennikiem innej koncepcji, określanej jako inkorporacyjna, był Roman Dmowski.Zakładała ona przyłączenie do Polski wszystkich wschodnich ziem, na których istnieje możliwość polonizacji ludności. Do pierwszych starć pomiędzy wojskami polskimi a bolszewickimi doszło w lutym 1919, gdy do zatrzymania pochodu armii bolszewickiej na terenach litewskich i białoruskich,skierowane zostały odziały Wojska Polskiego.Rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka, zakończona traktatem ryskim. Wojska polskim wiosną 1919 roku udało się zająć Wilno. Zgrupowania dowodzona przez gen. Rydza-Śmigłego odniosły wiele zwycięstw nad wojskami sowieckimi. Polskie oddziały gen.Listowskiego walczyły na Polesiu Wołyńskim,a w sierpniu polakom udało się zdobyć Mińsk. Duże znaczenie miała bitwa warszawska rozegrana 16 sierpnia 1920 roku.Ważnym powodem jej stoczenia była konferencja w Spa, z lipca 1920 roku. To właśnie tam brytyjski premier Lloydd George zażądał od Polaków zgody na mediacje w sporze polsko-bolszewickim i uznania wschodniej granicy na linii Curzona, która miała przebiegać wzdłuż Bugu. Bitwa warszawska zwana jest także "cudem nad Wisłą". To Polacy odnieśli w niej zwycięstwo. Dalsze walki toczyły się między innymi nad Niemnem, czy też pod Komarowem. Umowa rozejmowa podpisana została 18 marca 1921 w Rydze.Traktat ryski uznawał granicę biegnącą wzdłuż rzej Dźwina-Zbrucz. Bolszewici obiecali również zwrócić zagrabione dzieła sztuki i wypłacić odszkodowanie.Sporną sprawą nadal pozostawała kwestia Wilna. Piłsudski zdecydował się przyłączyć to miasto do Polski. Jednak na konferencji w Spa Grabski w imieniu polskich władz obiecał uznać Wilno za stolicę Litwy. Uciekając się do podstępu, Piłsudski spowodował upozorowanie buntu przeciwko władzom polskim, przez gen. Lucjana Żeligowskiego. Wyniki wyborów do Sejmu Wileńskiego, opowiadającego się za przyłączeniem Litwy Środkowej do Polski, spowodowały, iż państwa ententy nie miały możliwości oskarżenia władz polskich o łamanie umów międzynarodowych.

Polska walka o niepodległość trwała przez okres 123 lat.Ostatecznie 11 listopada 1918 roku stanowi symboliczną datę odzyskania przez Polskę niepodległości. To właśnie tego dnia Piłsudski wydał rozkaz rozbrojenia Niemców, a sytuację w Warszawie kontrolowały polskie wojska. Podczas I wojny światowej Polacy wykazali się ogromną determinacją, a także patriotyzmem. Świadczą o tym organizowane powstanie śląskie,c zy też powstanie wielkopolskie. Ostatecznie Polakom udało się doprowadzić do zamierzonego celu i wyzwolić się spod władz zaborców.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie
(0) Brak komentarzy

Treść zweryfikowana i sprawdzona

Czas czytania: 6 minut