profil

Na podstawie wiedzy historycznej, greckich źródeł filozoficznych (Platona, Arystotelesa, Sokratesa) napisz, czy według Ciebie istnieje idealny sposób gospodarowania w państwie.

poleca 85% 114 głosów

Treść Grafika
Filmy
Komentarze
Sokrates Platon Arystoteles Tales z Miletu

Państwo jako organizacja polityczna posiada pewne cele do których należy między innymi rządzenie społeczeństwem, jako organizacja przymusowa ma trzy główne cechy: suwerenności, terytorialności oraz powszechności. Idealne gospodarowanie w państwie to optymalizacja wielu czynników, do poziomu największej ich wydajności. Na przestrzeni lat filozofowie mieli różne poglądy na temat rządzenia państwem i jego najlepszego modelu. Nie można jednoznacznie ustalić idealnego sposobu gospodarowania, który jest utopijny i niemożliwy do realizacji.
Z punktu widzenia Sokratesa, który określił również formy ustrojów państwowych takich jak: monarchia, demokracja, tyrania, plutokracja i arystokracja ta pierwsza różni się od tyranii tym że opiera się na pewnych prawach, a nie absurdalnym zagarnięciu władzy przemocą. Cnoty i ich propagowanie poprzez Sokratesa miały określone cele polityczne. Wychowaniem obywatela chciał pokierować tak, aby doprowadzić do politycznego panowania arystokracji. Rolnictwo jako praca zapewnia człowiekowi odnowę i zaspokojenie żywieniowych potrzeb, pobudza do odwagi. Sokrates nie był zwolennikiem handlu, był przeciwko przemysłowi oraz rzemiosłu, chciał widzieć w obywatelach Aten ludzi skromnych, ale odważnych. Według Platona, który był jego uczniem Sokrates miał wizję państwa idealnego, rządzonego przez filozofów, a nie tyranów systematycznie szerzących terror i regularnie przeprowadzających publiczne egzekucje. Warto wspomnieć, że przywódcą tyranów był Kritias, uczeń samego Sokratesa.
Platon w swoich naukach o państwie wystąpił przeciwko demokracji ateńskiej próbując zwrócić uwagę na formę państwa niewolniczego, która jest najwłaściwsza dla interesów społeczeństwa uprzywilejowanego, system ten dobrze znany stał się w dwudziestym wieku, gdzie był określany mianem totalitaryzmu. Platon uzasadnia właściwość państwa o ustroju niewolniczym, mówiąc że właściwa jest mądrość i sprawiedliwość, pojęcie tej ostatniej jest rozumiane przez Platona zupełnie inaczej niż dzisiaj. Dla niego cel był nadrzędny, a środki takie jak kłamstwo, które służy wyższym dobrom właściwe.
Sprawiedliwość jest nieco różna od innych cnót (umiarkowania, mądrości i męstwa), bo w przeciwieństwie do nich odnosi się do ogółu państwa a nie do stanu strażników, filozofów-kierowników oraz robotników.
Platon mocno podkreślał znaczenie pobożności i państwo jako idealne powinno kreować ją w duchu swoich obywateli, zwalczać wszelkimi możliwymi środkami bezbożnictwo i ateizm. Według Platona najbardziej dopasowane do potrzeb społeczeństwa, idealne państwo to republika arystokratyczna, w której skład wchodzą trzy stany . Pozostałe formy według niego wywodzą się z realnego zepsucia państwa o kształcie idealnym. Warto pamiętać, że polityczno-społeczna teoria Platona, jako nauka o moralności, państwie i wartościach była jawnie skierowana przeciwko ówczesnemu systemowi demokratycznemu. Jest to główny przedmiot krytyki skierowanej wobec polityce. Najbardziej dopuszczalną formą okazuje się nic innego jak tyrania, która „twardą ręką” traktuje arystokrację wtedy kiedy jest to najwłaściwsze i konieczne. Gorsze formy ustrojowe to: monarchia, oligarchia, demokracja.
Arystoteles w swojej rozprawie „Polityka” krytykuje model państwa idealnego wykreowany przez Platona. Zarzuca mu niszczenie więzi rodzinnych poprzez wspólnoty kobiet, podziały odpowiedzialności. Państwo powinno być wspólnym organizmem, a nie tylko pojedynczym organem. Najdoskonalszym ustrojem politycznym według niego jest politeja łącząca monarchię i oligarchię, natomiast wspólnota łącząca większą liczbę gmin miejskich, która osiągnęła właściwy stopień samowystarczalności jest państwem, które jest różnorodne. Akceptuje idee niewolnictwa, gdzie niewolnik jest częścią domowego ogniska. Rodzina i państwo nie powinny stanowić jedności bezwzględnej. Sprzeciwiał się lichwie, która uważał za niegodną. W przeciwieństwie do Talesa z Minetu, był bardziej teoretykiem, Tales potrafił wiadomości teoretyczne przekształcić w realną pracę fizyczną, nie tylko filozofię, był on budowniczym mostów, twórcą ulepszeń technicznych, fascynowała go kultura egipska, zdecydowanie wychodząca naprzeciw greckiej. Wydzierżawienie olejarni pokazuje jak bardzo rozmyślnym był człowiekiem.
W XIV i XV wieku pewien model rozwiązań zaprezentowała rodzina Medyceuszy na czele z twórcą majątku – Janem, która wzbogaciła się głównie dzięki pożyczkom pieniężnym, wysokooprocentowanym, które z czasem ewoluowało w szerokie pojęcie bankowości, która wcześniej była monolityczna. Model rodzinny opierał się na współpartnerstwie, gdzie decentralizacja była kluczem do zadowalających profitów, zasięg działalności rozszerzył się na całe Włochy, co odróżniało ich od Shylocka, Żyda który również zajmował się dochodowymi pożyczkami, lecz tylko na łamach Szekspirowskiego „Kupca Weneckiego”.
W dzisiejszych czasach, które znajdują się daleko od antyku, czy renesansu bankowość się rozwinęła, lecz wciąż funkcjonuje oparta na tym samym celu – zysku. Idealny model gospodarowania w państwie nie może być zastosowany, ponieważ takiego nie ma. W powieści Orwella „Rok 1984” występuje podobny do Platona, klasowy podział społeczeństwa, który jednak nie spełnia swojej roli. Dzisiejsze rozwiązania budowane są na krytyce, nie zawsze płynącej z ust ludzi, którzy mają odpowiednie kwalifikacje, pokazuje, że ile osób, tyle zdań. Państwo perfekcyjne opierałoby się na pełnej zgodności społeczeństwa, co niestety nigdy nie będzie możliwe, z powodu różnych poglądów. Każdy pragnie dostosować rozwiązania do siebie samego, nie patrząc na dobro ogółu, które według Platona było nadrzędne.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 4 minuty