Postępowanie karne u schyłku sredniowiecza.

Proces karny
- proces karny włoski: przekonanie, że każde przestępstwo narusza porządek publiczny i podlega państwowemu karaniu
- zapowiedzią procesu inkwizycyjnego – postępowanie z doniesienia (per denuntiationem)
- postępowanie inkwizycyjne – z sądownictwa kościelnego (konieczność zwalczania ruchów heretyckich – instytucja inkwizytorów, sędziów śledczych o specjalnych uprawnieniach; postępowanie wszczynane na podstawie denuncjacji – obowiązku wszystkich wiernych; dopuszczało stosowanie tortur; skodyfikowane przez Innocentego IV w bulli „Ad extirpanda” 1252)
- wdrożenie postępowania – z urzędu
- funkcje prowadzącego dochodzenie, oskarżyciela i wyrokującego – w jednym ręku
- oskarżony nie był stroną, a przedmiotem postępowania; pozbawiony był prawa do obrony i apelacji
- proces proces tajny, utrwalany w pisemnych protokołach – podstawa wyroku
- postępowanie oparte na teorii dowodów formalnych, dopuszczenie stosowania tortur
- trzy stadia: postępowanie informacyjne (inkwizycja generalna – zbieranie wiadomości i gromadzenie materiału), właściwego śledztwa (inkwizycja specjalna – podejrzany osadzany w zamknięciu, poddawany szczegółowemu badaniu – ułożonemu w formie krótkich pozycji, spisywanie odpowiedzi, powtarzanie pytań w celu wyłowienia ew. sprzeczności; legalna teoria dowodowa – przyznanie się jako królowa dowodów; stosowanie tortur) oraz osądzenia
- postępowanie – od wdrożenia śledztwa z urzędu przez sędziego-inkwirenta (na podstawie powzięcia wiadomości, otrzymania informacji lub wieści publicznej)
- rozwój postępowania inkwizycyjnego: zwycięstwo tej formy związane z rozwojem absolutyzmu
- Carolina – utrzymywała jeszcze postępowanie sądowe; ale wszczęcie ze skargi związane z dużym ryzykiem
- we Francji – ordonans z Villers-Cotteret z 1539, szczegółowo rozbudowane z ordonansie z 1670; w Rosji – „rozysk”, a rozwinięty – za Piotra I
- wszędzie wszczynany z urzędu lub przez specjalny organ, na podstawie wiadomości, doniesień, informacji, famy publicznej, schwytania na gorącym uczynku
- odrodzenie się instytucji rugowników
- zasady wspólne dla wszystkich krajów
- teoria dowodów formalnych – wiązała sędziego w zakresie oceny ich wartości, klasyfikacja dowodów wg ich wartości; zeznania świadków oceniane przez pryzmat pozycji społ., do dowodów domniemanych (pośrednich): poszlaki (indicia)
- zwolnienie z tortur osób wyższych stanów
- w razie nieudowodnienia – uwolnienie od sądu, możliwość wznowienia w każdej chwili postępowania w razie pojawienia się nowych dowodów czy poszlak; w prawie niemieckim, przy dowodach częściowych (o wartości ½ pełnego dowodu) – kara z podejrzenia, łagodniejsza
- rozprawa końcowa – ustna i jawna, z reguły czysta formalność
- ograniczona możliwość odwołania się od wyroku
- specjalny tryb w procesach o czary: do wszczęcia jakiekolwiek doniesienia, nawet nominacja – wskazanie imienia na torturach przez skazaną czarownicę; do wyroku skazującego – dowody domniemane; brak ograniczeń co do świadków; rozbudowany system tortur; środkiem dowodowym – zwyczaj „pławienia” domniemanych czarownic; metoda szukania na ciele diabelskich znaków za pomocą nakłuć; w czasie procesu przetrzymywanie w beczkach