Zestaw 3

Zestaw3
1,Sofisci i Sokrates

Sofiści (nauczyciele mądrości, znawcy wiedzy) – próbowali wyjaśnić początek świata w sposób racjonalny a nie religijny. Byli poszukiwaczami prawdy i pedagogami. Retoryka (sztuka mowy, krasomówstwo) – podstawą kształcenia i wychowania. Twórcy dialektyki. Nauczali za pieniądze, kurs trwał 4 lata.
- byli agnostykami, w teorii poznania skłaniali się ku subiektywizmowi
- twierdzili, że bóstwa są wymysłem władzy
- uczyli przede wszystkim wymowy, odpierania argumentów do zbijania wywodów przeciwnika aby zawsze mieć rację (ideał mówcy), Uczyli młodzież biegłości w uzasadnianiu własnego stanowiska, nawet fałszywego.
- obiecywali oni nauczyć jak odnieść sukces polityczny i prywatny, dodatkowo organizowali popisowe wieczory, w których pokazywali jak wielką potęgą jest mowa
- uczyli mnemotechniki
- ideałem sofistów był człowiek znający : Zagadnienia polityczne, Znajomość prawa, Znajomość literatury, Podstawy filozofii, Podstawy astronomii, Podstawy matematyki, Orientacja w życiu przyrody
- Dzięki ich działalność wyodrębniono 7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, dialektyka (sposób poznania pojęć przez dyskusję), retoryka, astronomia, arytmetyka, geometria, muzyka

Sokrates (Archetyp nauczyciela) – jego nauki spisał Platon („Dialogi”, „Wspomnienia o Sokratesie”), prekursor stoików i cyników, filozof zajmujący się człowiekiem. Swoje poglądy potwierdzał życiem- był odważny, opanowany, rozsądny, skromny i naturalnie dobry. „Wiem, że nic nie wiem”. Cel nauczania =dobro.
Metody nauczania:
Metoda heurystyczna (poszukiwawcza)
• sposób nauczania polegający na naprowadzaniu uczniów na właściwy tok rozumowania i doprowadzeniu do samodzielnego rozwiązywania przez nich problemów
• Nauczanie porównywał do pracy akuszerki, która nie daje dziecku życia, ale pomaga mu je zdobyć.
Metoda indukcyjna
• Wysnuwał wnioski ogólne z wielu spostrzeżeń szczegółowych
• Nigdy nie podawał gotowych rozwiązań, ale pobudzał uczniów do samodzielnego odkrywania wiedzy
• Aby nie peszyć rozmówców, nie krytykował ich lecz tak podpowiadał, aby sami doszli do stwierdzenia o nieprawidłowości swoich sądów, a także na początku wyrażał podziw i opinię o ich rzekomo trafnych sądach.

Metoda ironii
• W trudnych wypadkach zapewniał rozmówcę, że jest tego samego zdania, a następnie podchwytliwymi pytaniami doprowadzał do tego, że głoszone przez dyskutanta poglądy stawały się nonsensem.
2. Okoliczności powstania, organizacja i rozwój pierwszych uniwersytetów

Okoliczności
- W ośrodkach szkolnych o nachyleniu filozoficznym i teologicznym (Paryż)
gdzie tworzyły się grupy studentów wokół wybitnych znawców prawa i medycyny (Bolonia, Montpellier)
- Fundacje władców świeckich i duchownych (Praga, Kraków)
- Z wewnętrznych szkół zakonnych

Organizacja:
Uniwersytety były wysoko cenione przez władców miasta i władze papieskie.
- Decyzja o założeniu uniwersytetu wymagała akceptacji papieża i władzy świeckiej.
- Działalność uniwersytetu była regulowana dekretami i przywilejami nadawanymi tym szkołom.
- Organizacja uczelni możliwa była dzięki przywilejom gwarantującym niezależność ekonomiczną i autonomię.

Rozwój:
Pierwsze uniwersytety średniowieczne zorganizowane były wg dwóch wzorów:
Bolońskiego – powstawał jako forma organizacji studentów skupionych wokół znawców prawa i medycyny, tzw. uniwersytet zawodowy prawników w Bolonii i medyków w Montpellier
Paryskiego – organizacja profesorów w silnych ośrodkach szkolnych, skupiająca liczne grono mistrzów i nauczycieli, najczęściej sztuk, filozofii, teologii
Oba uniwersytety w znacznym stopniu przyczyniły się do rozwoju szkolnictwa, nauki i kultury w Europie. Powstające później uczelnie wzorowały się albo na jednym albo na drugim. Powstawały też uniwersytety o typie mieszanym np. w Salerno czy Oksfordzie

• 3,Ken
Zakres działalności
Stworzyła jednolity system szkolnictwa o układzie hierarchicznym, począwszy od szkół elementarnych, przez podwydziałowe i wydziałowe, po Szkoły Główne w Krakowie i Wilnie. Najważniejsza rola w tym systemie przypadła szkołom głównym, będącym w XVIII w. w stanie upadku.

Zasługi
Komisja stworzyła:
-nowoczesną, jednolitą w całym państwie, hierarchiczną strukturę szkolną
- nadzór pedagogiczny i organizacyjny
- opracowała nowoczesne programy nauczania i wychowania wraz z podręcznikami
- powołała, opatrzony prawami i obowiązkami, stan akademicki, czyli godziwie wynagrodzoną nauczycielską grupę zawodową, do której kwalifikowało określone wykształcenie i praca w szkole średniej lub wyższej
-nadała wysoki prestiż społeczny, obywatelski i naukowy zawodowi nauczycielskiemu
4,Prokusorzy w dziecinie wychowania przedszkolnego
Powstanie i rozwój instytucji wychowania przedszkolnego; działalność F.W. Froebla i M. Montessori

Fryderyk Wilhelm Froebel (1782-1852)- twórca teorii wychowania przedszkolnego
- Teorię wychowania przedszkolnego rozwinął niemiecki nauczyciel i filozof F.W Froebel. Dzięki niemu ochronka stała się miejscem, w którym odbywa się praca pedagogiczna w celu przygotowania dziecka do dalszej nauki.
- Pod wpływem studiów u J.H. Pestalozziego nad metodą nauczania w szkołach ludowych zaczął poszukiwać metod wychowania właściwych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Stwierdził, że podstawowym środkiem wychowawczym, zgodnie z rozwojem psychofizycznym dzieci młodszych, jest zabawa.
- Opracował metodykę pracy przedszkolnej, rodzaje i formy zabawek (nazwał je "darami"), tak by za ich pomocą dzieci mogły w "ogródku dziecięcym" (Kindergarten) ćwiczyć i wszechstronnie rozwijać swoje uzdolnienia.
- Uważał, że takiemu wychowaniu, pod okiem odpowiednio przygotowanych nauczycielek, powinny podlegać wszystkie dzieci w wieku przedszkolnym, niezależnie od statusu materialnego rodziców.
- Okres wychowania przedszkolnego uznał, bowiem za integralną część wychowania ogólnego.
- Systemem Froebla zainteresowała się cala Europa (także Polacy).Wpłynął na rozwój teorii wychowania przedszkolnego.
- Zarówno teoria Froebla jak i organizowane przez niego kursy dla wychowawczyń - "przewodniczek zabaw" - przyczyniły się do powstania i rozwoju seminariów dla wychowawczyń przedszkolnych (freblanek) w drugiej połowie XIX w. i w początkach XX.


Przedszkole w XX wieku – działalność Marii Montessori
- Kolejny etap w rozwoju przedszkoli należał do włoskiej lekarki i pedagoga Marii Montessori (1870-1952), autorki książki Domy dziecięce, Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci” (1909, wyd. polskie już w 1913!).
- Krytykując metodykę pracy przedszkolnej Froebla, rozwinęła jego zasadę współpracy przedszkola z domem rodzinnym dziecka. Stworzyła nowoczesne ośrodki wychowania małych dzieci pod nazwą Casa dei bambini (Dom dziecięcy) w robotniczej dzielnicy Rzymu, w których wszystkie urządzenia dostosowane zostały do wymiarów dziecka.
- Ścisły kontakt Domu z rodzicami zapewniał jednolitość kierunku wychowawczego.
- Nauczycielki prowadziły systematyczne obserwacje rozwoju dziecka także fizycznego.
- Starannie zorganizowane czynności i ćwiczenia (od samoobsługi, przez zabawę, po początki nauczania i wypoczynek) miały prowadzić do "samorzutnego rozwoju indywidualności zarówno pod względem umysłu, jak uczuć i sił fizycznych".
- Wybitną przedstawicielką polskiej pedagogiki przedszkolnej, łączącej elementy teorii Froebla i Marii Montessori, była w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. Maria Weryho.Radziwiłłowiczowa (1858-1944), która w Polsce niepodległej kierowała Referatem Wychowania Przedszkolnego w resorcie oświaty.
- W XX w- przedszkola stały się integralnym, choć nie zawsze obowiązkowym, ogniwem systemów szkolnych, ze względu na uznane przez pedagogów i rodziców wartości ogólnowychowawcze.
- Ich funkcje kompensacyjne - przez wyrównywanie braków wychowawczych środowiska rodzinnego i indywidualnych opóźnień dziecka przed startem do nauki szkolnej – i opiekuńcze, ułatwiają rodzinom wywiązywanie się z obowiązków wychowawczych.
- Mogą być też skutecznym instrumentem polityki społecznej i ekonomicznej państwa, co wpłynęło - obok czysto pedagogicznych walorów przedszkola - na rozwój tej instytucji w krajach obozu socjalistycznego.
- Władze oświatowe i samorządowe, na które spada znaczna część kosztów utrzymania przedszkola, skłonne są do ograniczania funkcji pedagogicznych na rzecz opiekuńczych oraz do skracania okresu wychowania przedszkolnego.
- 5,
Rozwój oświaty po 1932 roku
- Nadzieje na ożywienie reform oświatowych przyniósł przewrót majowy w 1926 roku Józefa Piłsudskiego.
- Zasadniczą reformę szkolna zapoczątkowała Ustawa o ustroju szkolnictwa przygotowana przez Ministra WRiOP Janusza Jędrzejewicza z 11 marca 1932 r .
- Powyższa ustawa (nazywana często Jędrzejewiczowską) była aktem prawnym unifikującym definitywnie szkolnictwo w Polsce i likwidującym ostatnie pozostałości ustawodawstwa oświatowego państw zaborczych.
- Regulowała w szczególności zagadnienia dotyczące ustroju i zadań przedszkoli, szkół powszechnych, szkół średnich i zawodowych, kształcenia nauczycieli. Podejmowała także zasadnicze kwestie odnoszące się do szkolnictwa wyższego.
* * *
- Na podstawie tej ustawy szkolnictwo powszechne zostało podzielone na trzy szczeble organizacyjne i programowe: (Szkoła powszechna III stopnia pełne trzy szczeble programowe, szkoła II stopnia - pierwszy i drugi szczebel programowy oraz najważniejsze składniki szczebla trzeciego, szkoła 1 stopnia - pierwszy szczebel programowy i wybrane elementy szczebla drugiego i trzeciego). Szkołami I stopnia, o 2-1etnim III oddziale i 3-letnim IV oddziale, zostawały dotychczasowe jednoklasówki i szkoły dwuklasowe, realizujące dotąd w większości program pięciu oddziałów szkoły powszechnej.
- Szkoła pierwszego stopnia była przeważającym typem na wsi. Stan ten oraz oparcie szkoły średniej na drugim szczeblu programowym szkoły powszechnej (prowadzącym nauczanie w zakresie programu 6 oddziałów) znacznie utrudniały młodzieży wiejskiej dostęp do kształcenia na poziomie średnim.
- 7,sytuacja dziecka

Sytuacja dziecka i jego prawa w końcu XIX i w pierwszej połowie XX wieku

Sytuacja dzieci
- Poważnym i dramatycznym problemem społecznym były dzieci osierocone, zwłaszcza w okresach zamieszek i wojen, a w regionach uprzemysłowionych i w dużych miastach - nawet w okresach pokoju - dzieci bez stałej opieki rodzicielskiej.
- Wielka skala tego zjawiska pobudzała instytucje charytatywne i grupy wyznaniowe, a w drugiej połowie XIX w. samorządy lokalne, do organizowania instytucji opiekuńczych - ochronek, które zaczęły powstawać już pod koniec XVIII w.
- Z zainteresowań pedagogów tymi problemami narodziła się pedagogika przedszkolna w pierwszej połowie XIX w. i pedagogika społeczna na przełomie wieków.
- W XX w. sprawy ochrony dziecka: pedagogicznej, społecznej i prawnej, stały się konstytucyjnym obowiązkiem państwa, gwarantowanym przepisami prawa cywilnego i administracyjnego. Powstały wyspecjalizowane instytucje nadzoru i opieki, finansowane przez państwo.
- Po I wojnie światowej nastąpił rozwój międzynarodowych instytucji, walczących o zagwarantowanie dzieciom prawa do opieki i wszechstronnego rozwoju.
Prawa dziecka
- Międzynarodowy Związek Pomocy Dzieciom (UISE) proklamował w 1924 r. Deklarację Praw Dziecka zwaną Deklaracją Genewską. Pod egidą Ligi Narodów przyjęło ją kilkadziesiąt państw świata, jako normę prawa międzynarodowego, a nie filantropii.
- Głosiła ona, iż "mężczyźni i kobiety wszystkich narodowości uznają, że ludzkość powinna dać dziecku wszystko, co posiada najlepszego", zapewnić warunki normalnego rozwoju fizycznego i duchowego, chronić przed głodem, opuszczeniem, demoralizacją, wyzyskiem'. Deklaracja dała podstawę wielu następnym dokumentom prawnym środowiskiem ochronie dziecka, przygotowywanym po II wojnie światowej pod patronatem ONZ.
- Deklarację uzupełniono w 1948 r.; w 1959 r. zgromadzenie ogólne ONZ uchwaliło Deklarację Praw Dziecka, a następnie w 1989 Konwencję Praw Dziecka; Polska ratyfikowała Konwencję w 1990 r.
- W XX w. w wielu państwach poszukiwano rozwiązań, pozwalających na całkowite lub częściowe zastąpienie rodziny, a zwłaszcza pracującej kobiety - matki, w funkcjach wychowawczych przez instytucje państwowe.
- W państwach totalitarnych (ZSRR, Niemcy hitlerowskie) miało to na celu eliminowanie ideologii wychowawczej niezgodnej z oficjalną, państwową. Przynosiło to dramatyczne skutki, zatrważające rozmiarem urazów psychicznych i szkód charakterologicznych.
- Rozwijająca się od końca XIX w. psychologia eksperymentalna i pedagogika potwierdziły obecną w tradycji europejskiej myśli pedagogicznej prawdę, że najwłaściwszym i najkorzystniejszym naturalnym środowiskiem wychowawczym jest dla dziecka rodzina. Znalazło to wyraz w Preambule do Konwencji Praw Dziecka ONZ (1989) w postaci zapisu, że rodzina "powinna być otoczona niezbędną ochroną i wsparciem, aby mogła w pełnym zakresie wypełniać swoje obowiązki w społeczeństwie".