Zwiazki chemiczne a uzależnienia

1. Alkoholizm
Już od niepamiętnych czasów człowiek używał napojów alkoholowych. Towarzyszyły mu one z okazji różnych uroczystości, pomagały mu się rozluźnić, poprawić nastrój itp. Jednak człowiek nie wziął pod uwagę ile zła i nieszczęścia niesie ze sobą picie alkoholu. Począwszy od uzależnienia przez rozbite rodziny po śmiertelne wypadki (np. samochodowe).Już 200 ml piwa o mocy 5%, tak samo jak 100 ml wina o mocy 10% oraz 25 ml wódki o mocy 40%, zawiera 10g czystego alkoholu etylowego (C2H5OH). Cząsteczki alkoholu etylowego zawarte w piwie, winie czy wódce nie wymagają trawienia tak jak pozostała zawartość tych napojów. Są one bardzo małe i zostają w bezpośredni sposób wchłonięte przez organizm. Za pośrednictwem krwioobiegu trafiają szybko do mózgu, a tam dzięki specyficznym właściwościom chemicznym wywołują odpowiednie efekty psychologiczne. Cząsteczki alkoholu etylowego są eliminowane z organizmu głównie poprzez spalanie w komórkach wątroby. U mężczyzn eliminacja alkoholu odbywa się w tempie około 10 - 12 gramów na godzinę, a u kobiet 8 - 10 gramów na godzinę. Niektórzy ludzie pijąc alkohol nie zdają sobie sprawy, ze zniszczeń w ich ciele. Zatrucie śmiertelne C2H5OH występuje przy stężeniu pięciu promili. Alkohol wywołuje zniszczenia w ciele takie jak: uszkodzenie naczyń krwionośnych, komórek nerwowych co prowadzi do obniżenia sprawności umysłowej i zaburzeń psychicznych. Powoduje także stłuszczenie i stany zapalne wątroby, nieżyt przełyku, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy. Poza tym alkohol uszkadza także główny organ napędzający ciało - serce, wywołuje arytmię, nadciśnienie, niewydolność krążenia..
Alkoholizm jest chorobą. Definicja choroby brzmi:"Jest to proces patologiczny objawiający się zaburzeniem czynności organizmu". Alkoholizm mieści się w tej definicji idealnie.Osoba chora pije patologicznie doprowadzając się raz po raz do stanu intoksykacji czyli zatrucia organizmu-pomimo faktów, iż szkodzi jej to fizycznie, psychicznie, emocjonalnie lub rujnuje zdolności do pracy i zarobkowania oraz utrzymywania normalnych relacji rodzinnych i społecznych.Alkoholizm może rozwinąć się bardzo szybko, w ciągu kilku miesięcy lub też powoli, w wyniku długotrwałego nadmiernego picia. Alkoholika często uważa się za osobę o słabej woli ponieważ nie potrafi powstrzymać od picia we właściwym momencie. W istocie jednak, alkoholik jest człowiekiem chorym, cierpiącym z powodu kompulsji, czyli niepohamowanego przymusu picia. Wypicie kieliszka alkoholu powoduje niemożność powstrzymania się od dalszego picia.
W oficjalnych raportach oceniających co kilka lat skutki spożycia alkoholu w naszym kraju podaje się szacunkowo, że wśród blisko 20 milionów pijących Polaków od 2 do 4 milionów cierpi na alkoholizm w różnych stadiach zaawansowania choroby.
Niewielkie na razie procenty spośród tej liczby, ale największą nadzieją i optymizmem, stanowi kilka tysięcy niepijących alkoholików, którym udało się odzyskać trzeźwość i powrócić do normalnego, zdrowego życia bez alkoholu.
SĄ DWA TYPY ALKOHOLIZMU:
Typ I związany jest ze środowiskiem, ujawnia się na ogół po 25 roku życia, jego rozwój jest szybszy, jest bardziej typowy dla kobiet oraz osób neurotycznych ze skłonnościami do depresji. Charakteryzuje się występowaniem ciągów przeplatanych długimi okresami abstynencji. Częściej spotykany jest krytycyzm do uzależnienia.
Typ II związany jest z płcią męską, charakteryzuje się wcześniejszym występowaniem (przed 25 rokiem życia), wysokim stopniem przenoszenia genetycznego z ojca na syna oraz niewielkimi wpływami środowiskowymi. Znacznie częściej obserwowane są w nim zachowanie antysocjalne. Rozwój uzależnienia trwa dłużej niż w typie I. Podejrzewa się tu istnienie dysfunkcji układu serotoninergicznego. Stwierdzono również, że te dwa typy uzależnienia różnią się także między sobą w zakresie trzech cech osobowości tj. skłonności do poszukiwania nowości, unikania stresu i uzależnienia od aprobaty otoczenia. Cechy te są znacznie wyraźniej zaznaczone w typie II. Wydaje się jednak, że przedstawiona typologia uwidacznia raczej dwa przeciwne krańce całej gamy cech, które zaznaczają się z różnym nasileniem u poszczególnych osób wśród uzależnionych od alkoholu.
DZIAŁANIE ALKOHOLU

Stężenie alkoholu we krwi
0,30-0,5 promila
Upośledzenie koordynacji wzrokowo - ruchowej, nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu;
0,50-0,7 promila
Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu), nadmierna pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych możliwości, które prowadza do fałszywej oceny sytuacji;
0,7-2,0 promile
Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, pogłębiający się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków itp.), opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwość, obniżona tolerancja na innych, zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca;
2,0-3,0 promile
Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność, znacznie obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań ( w większości przypadków trudno jest mówić o jakimkolwiek samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów);
3,0-4,0 promile
Spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, zanik odruchów fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące do śpiączki;
Powyżej 4,0 promili
Głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka naczynioruchowego i oddechowego, możliwość porażenia tych ośrodków przez alkohol. STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA
FIZYCZNE I PSYCHICZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU
Otyłość - Jako substancja odżywcza, alkohol podobnie jak czysty tłuszcz czy cukier dostarcza jedynie kalorii. Jedna szklanka piwa lub 25 g 45 procentowej wódki zawierają około 70 kalorii. Picie napojów alkoholowych w dużych ilościach oznacza wiec dostarczenie dużej ilości kalorii, Może to powodować nadmierny tycie.
Niedożywienie - Alkohol nie jest pełnowartościowym pożywieniem, Nie zawiera żadnych ważnych witamin, minerałów ani aminokwasów (białek). Może jednak, jak to często się zdarza w przypadku osób nadmiernie pijących przez wiele lat, powodować utrat; apetytu naruszając prawidłowy sposób odżywiania. Efektem bywa często wycieńczenie organizmu z powodu niedożywienia
Wątroba - Długotrwałe picie alkoholu uszkadza wątrobę powodując jej powiększenie i otłuszczenie (zwyrodnienie otłuszczeniowe). Prowadzi to często do zaniku wątroby i marskości.
Układ nerwowy - W wyniku długotrwałego nadmiernego picia alkoholu może dojść do zaburzeni o charakterze neuropatycznym lub do delirium tremens Wczesne objawy zmian neuropatycznych polegają na mrowieniu, drętwieniu piekących bólach i osłabieniu kończyn. Delirium tremens (majaczenie drżenie, zwane też .,biała gorączka") jest często spotykana ostra psychoza alkoholowa. Pojawia się zazwyczaj u osoby uzależnionej po zaprzestaniu wielodniowego i intensywnego życiu. Charakteryzują ten stan halucynacje, silne drgawki, utrata zdolności do snu i skrajne wyczerpanie fizyczne. W drastycznych przypadkach. u osób wyjątkowo długo nadużywających alkoholu może dojść do trwałego uszkodzenia mózgu i nieodwracalnych zaburzeń psychicznych wymagających dożywotniego pobytu w szpitalu psychiatrycznym.
PRZEBIEG CHOROBY ALKOHOLOWEJ



2.Narkomania
Narkotykami określa się substancje pochodzenia roślinnego lub otrzymane syntetycznie, które zmieniają wrażliwość układu nerwowego na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Wspólna ich właściwość to bardzo mocne oddziaływanie na organizm człowieka wywołujące silne uzależnienie zwane narkomanią. Narkotyki mogą działać na sennie (morfina), wywoływać stany euforii (kokaina, amfetamina) lub wywoływać halucynacje(LSD, meskalina).
PRZYCZYNY BRANIA NARKOTYKÓW

· odrzucenie dzieci
Zdarza się, że dzieci najtrudniejsze, wymagające najwięcej uwagi i czasu, odrzucane są nie tylko przez rówieśników, do których nie pasują, ale przede wszystkim przez nauczycieli, co ci ostatni tłumaczą najczęściej brakiem czasu.
· brak akceptacji otoczenia
Akceptacja otoczenia potrzebna jest młodemu człowiekowi jak powietrze. Szuka jej u rodziców, nauczycieli, rówieśników. Jeżeli tam jej nie znajdzie, jest duża szansa, że zostanie "przygarnięty" przez grupę biorącą narkotyki. Ponieważ by zostać przez nią zaakceptowanym, wystarczy jedno - brać.
· okres dojrzewania
Czas dorastania to trudny okres w życiu każdego człowieka. To czas konfrontacji dziecięcych marzeń i wyobrażeń z brutalną niekiedy rzeczywistością, czas upadających i ideałów, poczucia niemożności i zagubienia. Czas pierwszych, samodzielnych decyzji, które przecież mają prawo być błędne - chociaż tak trudno przyznać się do porażki. W tym okresie dzieci wymagają najwięcej uwagi, życzliwości i zrozumienia, ponieważ dorosły świat bywa często zbyt trudny, niezrozumiały, stawia zbyt wygórowane wymagania. Dziecko pozostawione w tym okresie samemu sobie ma dużą szansą na uzależnienie - narkotyki zwalniają z poczucia odpowiedzialności, dają złudne poczucia bezpieczeństwa, tworząc alternatywną rzeczywistość.
· przeciążenie nauką
Zbyt wysokie wymagania stawiane przez rodzinę i szkołę mogą doprowadzić do sytuacji, w której dziecko, chcąc im sprostać, sięgnie po amfetaminę - traktowaną przez uczniów jak cudowny środek na przyswajanie ogromnej ilości materiału. A to już prosta droga do uzależnienia.
· ciekawość
Każdy człowiek (nie tylko młody) poszukuje, powodowany najzwyklejszą ciekawością. Gdy w grę wchodzą narkotyki, chęć spróbowania pobudzana jest dodatkowo przez możliwość sięgnięcia po zakazany owoc. I choć ciekawość nie jest niczym negatywnym, może niekiedy być zgubna.
· niedostateczna wiedza o skutkach zażywania narkotyków
Ludzie wciąż nie zdają sobie sprawy z zagrożenia, jakie niesie nawet okazyjne zażywanie narkotyków. Ci, którzy niepostrzeżenie dla siebie wpadli w sidła uzależnienia, są przerażeni. Często podkreślają, że nie zdawali sobie sprawy z tego, jak szybko można stracić kontrolę nad braniem.

CHARAKTERYSTYKA ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH
Narkotyk Sygnały, na które należy zwrócić uwagę Zachowanie po zażyciu
jednorazowym długotrwałym
amfetamina Biały proszek, tabletki, kapsułki, kryształki, małe foliowe torebeczki, igły i strzykawki Euforia, duży przypływ energii, brak potrzeby snu, brak apetytu, agresja, rozszerzenie źrenic Bezsenność, wychudzenie, zmiany nastroju, wielomówność, drżenie kończyn, wymioty, rozszerzenie źrenic, wysypka, halucynacje
ekstaza Białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami, pęknięte naczyńka krwionośne, zwłaszcza na twarzy po powrotach z nocnych dyskotek Podniecenie, zwiększona energia, odporność na zmęczenie i sen, ból głowy Niepokój, depresja, paranoja, obniżenie sprawności intelektualnej, mania prześladowcza

LSD Malutkie kartoniki z kolorowymi nadrukami, kolorowe "kamyki do zapalniczek", różnego rodzaju suszone grzybki o zabarwieniu od żółtawego do czarnego z prześwitem brązowym Zaburzenia koordynacji ruchów, drżenie mięśni, rozszerzenie źrenic, mdłości, psychoza Omamy z napadami lęku, apatia, agresja lub depresja, zanik zainteresowań, bezsenność, wiotkość mięśni

kokaina, crack Biały proszek, a w przypadku cracku brązowe kuleczki, kamyki, fiolki i flakoniki, fajki, igły i strzykawki, małe foliowe torebeczki Euforia, pewność siebie, brak potrzeby snu, wzrost aktywności (także seksualnej), rozszerzenie źrenic, wytrzeszcz gałek ocznych, katar, ból gardła, pociąganie nosem Wyniszczenie organizmu, urojenia prześladowcze, omamy, wybuchy agresji, bezsenność, drgawki, przemiennie brak i wzrost łaknienia. Ponadto crack upośledza oddychanie, powoduje utratę wagi i ataki paranoidalne


marihuana, haszysz Słodka woń oddechu, włosów i ubrania, brązowo-zielone liście i nasionka, nagłe zainteresowanie hodowlą roślin, fifki, fajki, bibułka papierosowa Euforia połączona z wielomównością, przekrwienie gałek ocznych, nadwrażliwość zmysłów, kaszel, zaburzenia koordynacji ruchowej Wychudzenie, zaburzenia snu, przewlekłe zapalenia krtani i oskrzeli, apatia, trudności z koncentracją, zmienność nastrojów

heroina, brown sugar Igły, strzykawki, ślady nakłuć po wstrzyknięciach, ślady krwi na odzieży, "gęsia skórka", okopcone sreberka folii aluminiowej, torebki z biało-beżową lub różową substancją przypominającą cukier, małe foliowe torebeczki Euforia, niepokój ruchowy lub senność, osłabienie reakcji na światło, brak apetytu, zwężenie źrenic, obniżenie ciśnienia krwi Wyniszczenie organizmu, zaparcia, zaburzenia menstruacji, próchnica, zmiany zapalne skóry







DŁUGOTRWAŁE SKUTKI ZAŻYWANIA NARKOTYKÓW
· bezsenność, zaburzenia snu;
· wychudzenie;
· zmiany nastroju;
· wielomówność;
· drżenie kończyn;
· wymioty;
· rozszerzenie źrenic;
· wysypka;
· halucynacje;
· niepokój;
· agresja;
· depresja;
· paranoja;
· obniżenie sprawności intelektualnej;
· mania prześladowcza;
· omamy z napadami lęku;
· zanik zainteresowań;
· wiotkość i osłabienie mięśni;
· wyniszczenie organizmu;
· urojenia prześladowcze;
· drgawki;
· przemiennie wzrost i brak łaknienia;
· upośledzenie oddychania;
· utrata wagi, wychudzenie;
· ataki paranoidalne;
· przewlekłe zapalenie krtani i oskrzeli;
· apatia;
· trudności z koncentracją;
· zmienność nastrojów
3. Uzależnienia nikotynowe Nikotyna znajduje się w liściach różnych gatunkach tytoniu, rośliny z rodziny psiankowatych. Jest to związek o bardzo silnych właściwościach trujących. Już jedna kropla stężonej nikotyny może wywołać bardzo ciężkie lub nawet śmiertelne zatrucie. Nikotyna wchłania się szybko do krwi przez błonę śluzową jamy ustnej i górnych dróg oddechowych. Podobnie jak alkohol, działa ona szkodliwie na układ nerwowy, układ krążenia i pokarmowy oraz zmniejsza siły odpornościowe ustroju.
Szczególną wrażliwość na nikotynę (podobnie jak na inne trucizny) wykazują komórki młode, będące w okresie rozwoju, wyjątkowo zaś łatwo ulegają uszkodzeniu komórki i włókienka nerwowe oraz drobne naczynia krwionośne i mięsień sercowy. Skutki tego uszkodzenia nie są natychmiastowe, lecz występują zazwyczaj dopiero w wieku późniejszym.
Ostre zatrucie nikotyną wywołuje takie objawy jak: poty, ślinienie, wymioty, biegunka itd. Większa dawka nikotyny może nawet spowodować śmierć na skutek porażenia ośrodka oddechowego w mózgu.
U młodzieży dłużej palącej papierosy oraz u nałogowych palaczy spośród dorosłych obserwuje się objawy przewlekłego zatrucia nikotyną. Pojawia się wtedy nadmierna potliwość, pobudliwość nerwowa drżenie rąk, przyspieszenia tętna, zaburzenia w czynnościach przewodu pokarmowego, bezsenność i inne. Stopień uszkodzeń oraz nasilenie objawów zatrucia należą nie tylko od ilości wypalonego tytoniu, lecz także od jakiego rodzaju, sposobu palenia, a przede wszystkim od właściwości osobniczych palacza.
Ocenia się, że codziennie w Polsce ok. 500 dzieci sięga po pierwszego papierosa, wchodząc tym samym na drogę nikotynizmu.
Z szacunków epidemiologicznych wynika, że 125 osób z tej grupy umrze przedwcześnie z powodu choroby powodowanych przez palenie tytoniu (raka krtani, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, zawału serca). Obecnie 80 tysięcy Polek i Polaków umiera przedwcześnie na skutek chorób nowotworowych.
Dla młodzieży nałóg palenia tytoniu jest równie, a może bardziej niebezpieczny niż sporadycznie wypicie małej dawki alkoholu. Przy tym jest on zjawiskiem dużo częściej spotykanym, gdyż wynika zazwyczaj z chęci udokumentowania otoczeniu swej dojrzałości.
Według szacunkowych danych około czterech milionów polskich dzieci narażonych jest na mimowolne wdychanie dymu tytoniowego. Jest zdecydowanie najczęstszy spośród otaczających je szkodliwych czynników. Wpływa na młody organizm wielokierunkowo i w sposób złożony.
Poziom nikotyny u palaczy biernych jest identyczny jak u palaczy, którzy nie zaciągają się dymem.
Obecnie dużą uwagę zwraca się na choroby alergiczne u dzieci. Okazuje się, że dym tytoniowy należy do głównych czynników, które sprzyjają alergii (tzw. atopią), u którego być może nigdy by nie doszło do ekspresji choroby (astmy, alergicznego nieżytu nosa).
Badania mówią, że o wzroście ryzyka zapadalności na astmę u dzieci w środowisku miejskim o 50 % i o 80 % w środowisku wiejskim w domach osób palących.
Szkodliwe składniki dymu tytoniowego, w tym duża ilość tzw. wolnych rodników, mają największą siłę uderzeniową na rozwidleniach najmniejszych oskrzelików. Ważną rolę odgrywają tu komórki pęcherzyków płucnych (mikrofali), które pod wpływem dymu wydzielają czynnik pobudzający inne komórki - neutrofile, które z kolei wytwarzają szkodliwą substancje, elastazę, niszczącą włókna elastyczne płuc.
Palenie tytoniu powoduje powstanie dużej ilości substancji, gazów, aerozoli drobnocząsteczkowych o wymiarach 0,1 - 2 mikronów. Z dymu papierosowego wyizolowano ponad 4500 związków. Są to przede wszystkim cząsteczki węgla (do 80 mld z jednego papierosa) otoczone różnymi substancjami toksycznymi.
Aż 97 % tych cząsteczek zostaje zatrzymanych w drogach oddechowych. Za najbardziej szkodliwe dla zdrowia uważa się nikotynę i tlenek węgla.
Bierny palacz wdycha zalegający w pomieszczeniu dym, jego strumień boczny, w którym stężenie substancji rakotwórczych, tzw. nitrozamin, jest 50 razy większe niż w strumieniu głównym. Tak więc biernie palenie może być bardziej niebezpieczne od czynnego i układu krążenia spowodowanych paleniem papierosów.
Zapobieganie paleniu papierosów przez dzieci musi odbywać się w domu i w szkole. Szczególne znaczenie mają programy edukacyjne, które powinny uwzględniać społeczne uwarunkowania palenia tytoniu, jego wczesne następstwa zdrowotne oraz sposoby odmawiania. Uczniowie muszą być świadomi, że ich decyzje o rozpoczęciu palenia są często podejmowane pod wpływem rówieśników, palących rodziców (naśladowanie) oraz reklam. Do dzieci powinny docierać informacje o wczesnych następstwach palenia - zdrowotnych i kosmetycznych, np.: kaszlu, odkrztuszaniu wydzieliny, górnej wydolności fizycznej, przebarwieniu zębów.
Odzwyczajenie się od palenia tytoniu jest w pełni możliwe, a u młodych palaczy nawet łatwe, gdyż nie dochodzi u nich do wystąpienia - jak u niektórych starych palaczy - dość przykrych objawów głodu nikotynowego.
Poza tym rzeczą najważniejszą jest świadomość, że przez zwalczanie nałogu, ratuje się swoje zdrowie i przedłuża życie.
SKŁAD DYMU TYTONIOWEGO

Dym składa się z ponad 4000 związków chemicznych, z czego ponad 40 to substancje rakotwórcze.

Oto niektóre substancje zawarte w dymie papierosowym:
acteon rozpuszczalnik
Arsen stosowany jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie
chlorek winylu związek używany do produkcji plastiku
ciała smołowate odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka
cyjanowodór gaz używany w komorach gazowych do masowego ludobójstwa
fenole niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela
formaldehyd związek używany do konserwacji preparatów biologicznych
nikotyna działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych, zwiększa ciśnienie krwi, odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca
polon pierwiastek radioaktywny
tlenek węgla Zmniejsza zawartość tlenu we krwi


4. Uzależnienia lekami

Leki są to związki pochodzenia mineralnego, roślinnego i zwierzęcego lub otrzymane na drodze syntezy chemicznej, stosowane w leczeniu i profilaktyce chorób oraz diagnostyce człowieka lub zwierząt. Do leków pochodzenia roślinnego należą np. alkaloidy, glikozydy, saponiny oraz przetwory galenowe np. napary, odwary, nalewki. Lekami pochodzenia zwierzęcego są m.in. preparaty hormonalne (insulina, STH), wyciągi tkankowe, surowice, enzymy. Obecnie najliczniejszą grupę stanowią leki otrzymywane syntetycznie lub półsyntetycznie, np. antybiotyki. Synteza niektórych osiągana jest drogą inżynierii genetycznej (np. ludzka insulina).Leki dzieli się także w zależności od ich przeznaczenia, np. leki: przeciwzapalne, psychotropowe, nasercowe, przeciwbakteryjne itd.
Nadużywanie leków prowadzi do uzależnienia się organizmu od środków farmakologicznych czyli do tzw. lekomanii, która jest jednym z rodzajów toksykomanii(chorobliwej chęci przyjmowania szkodliwych związków chemicznych).
Lekami, które najczęściej wywołują tego rodzaju uzależnienie są środki nasenne, psychotropowe, przeciwbólowe, a także z grupy anabolików i sterydów. Przy bardzo długim zażywaniu leku organizm może ulec zatruciu, a pewne jego organy zwyrodnieniu. Lekoman staje się apatyczny, mało odporny na choroby zakaźne. Lekomania jest chorobą wymagającą specyficznej terapii. Zmiana trybu życia zainteresowań, odpowiednia dieta i praca na miarę sił pomaga w uwolnieniu się od tego nałogu.