Polaków portret własny w "Weselu" Wyspiańskiego.

Geniusz artystyczny i wielostronność zainteresowań Stanisława Wyspiańskiego pozwala mu na dokładne przyjrzenie się społeczeństwu polskiemu. Wyniki swojej obserwacji stanowiące niejako przekrój polskiego narodu i portret własny paru pokoleń Polaków zawiera Wyspiański właśnie w „Weselu”.

Główny wątek utworu stanowi wesele przyjaciela Wyspiańskiego, Lucjana Rydla, z wiejską dziewczyną. Pojawiają nam się więc zarówno postacie związane ze środowiskiem inteligenckim jak i chłopi. Takie „bratanie się z ludem” stanowi bardzo wdzięczny temat dramatu jednocześnie pozwalając jego autorowi na dokładne pokazanie czytelnikowi zwyczajów panujących na wsi i wśród inteligencji. Artysta przedstawiając dwa stany (chłopów, jako ludzi prostych, i inteligencję) stara się zaprezentować fascynacje, zainteresowania i światopogląd ich przedstawicieli.

Nie należy również zapominać, że sama postać Lucjana Rydla przynosi wstyd polskiej inteligencji. Pan Młody żeni się z Jadwigą Mikołajczykówną jedynie dlatego, iż jest zauroczony jej olśniewającą urodą – w jego postępowaniu prawdopodobnie nie należy doszukiwać się wyższych celów.

Inteligencja która licznie przybyła na wesele jest więc czasami wręcz zdziwiona chęcią poznania świata przez chłopów, ponieważ sama nie jest w stanie znaleźć w sobie tyle ciekawości, zainteresowania dla spraw bieżących.

Przedstawiona przez Wyspiańskiego odrębność postaw życiowych chłopów i inteligencji jest świadectwem braku więzi między tymi stanami; dopiero wesele Rydla staje się niejako pomostem łączącym te grupy ludzi. Powodem wydaje się być bierność inteligencji – całkowicie wystarczają jej nierealne marzenia (których nie ma odwagi zrealizować), puste słowa, udany patriotyzm. Zainteresowanie wsią też jest jałowe, bo modne, pozbawione prawdziwego powodu. Chłopów traktuje się tu lekceważąco a przecież to oni ukazani są jako postacie naprawdę interesujące się tym, co dzieje się na świecie, polityką. W przeciwieństwie do inteligencji chłopi nie tworzą hermetycznie zamkniętej, odizolowanej od innych ludzi, społeczności. Są otwarci na nowości, ciekawi świata, pomysłowi, jednak, na skutek stosunku do nich gości z miasta, bardzo zdystansowani.

Kolejne osoby ukazane nam przez autora to postacie historyczne, które zapisały się w naszych dziejach swoimi niebywałymi, lecz niekoniecznie pozytywnymi, dokonaniami; Stańczyk jako symbol politycznej mądrości i dalekowzrocznego myślenia, Rycerz (Zawisza Czarny) próbujący namówić do działania, Hetman, który za pieniądze jest w stanie zrobić absolutnie wszystko. Różnorodność ukazanych postaci pokazuje nam zarówno dobre jak i złe momenty polskiej historii. Już samo to stanowi doskonały portret własny Polaków.

Z jednej strony widzimy więc postacie historyczne, przypominające nam o przeżyciach z przeszłości, z drugiej jednak pojawia nam się polskie społeczeństwo z całym szeregiem zalet i wad. Cechy te sprawiają, że wesele Rydla staje się niejako przedstawieniem, pokazem właściwości polskiego narodu. Wyspiański nie obawia się jednak krytyki obu stanów; mieszczaństwo ukazane jako ludzie prości i, w gruncie rzeczy, ograniczeni, interesujący się tylko swoimi sprawami, staje się kontrastem dla zainteresowanych światem chłopów, którzy, w wielu przypadkach, okazują się być bardziej ciekawi otaczającej ich rzeczywistości niż inteligencja.

Mimo wszystkich różnic pomiędzy chłopami i inteligencją Wyspiański pokazuje nam, jak doskonale te dwie klasy społeczne mogą bawić się między sobą. „Wesele” jest więc doskonałym ukazaniem przekroju (portretu) polskiego społeczeństwa.