Notatki z działu ruch obiegowy i obrotowy ziemi

Wszechświat obejmuje wszystko co istnieje czyli ciała niebieskie, przestrzeń między nimi, wszystkie formy energii i istoty zamieszkujące ziemię i być może inne rejony kosmosu. Powstał w wyniku wielkiego wybuchu czyli wielkiej eksplozji kosmosu około 10/20 mld lat temu, w jej wyniku wszechświat rozszerza się we wszystkich kierunkach. Rozmiary znanego nam wszechświata określa się na około 10 mld lat świetlnych.
Rok świetlny jest to jednostka długości równa odległości, która pokonuje światło z prędkością 300 000 km/s w ciągu roku.
9500000000000 km = 1 rok świetlny
Gwiazda - ciało niebieskie zbudowane ze zjonizowanych gazów głównie wodoru i helu w których na skutek ogromnej gęstości materii dochodzi do reakcji termojądrowych, dzięki nim gwiazda wytwarza światło.
Galaktyka - gwiazdy oraz pyły i gazy międzygwiezdne tworzą Galaktyki(w 1 galaktyce jest wiele miliardów gwiazd).
Gromada - składa się z wielu tys. galaktyk.
Supergromada - składa się z wielu gromad.
Kwazar - szczególny rodzaj galaktyki, jest to obiekt emitujący ogromne ilości energii uważany za aktywne jądro, być może młodej dopiero formującej się galaktyki.
Mieszkamy w jednej z miliardów galaktyk we wszechświecie i ta nasza nazwa galaktyki to Galaktyka, wraz z innymi galaktykami tworzy Lokalną Gromadę Galaktyk zwaną w skrócie Gromadą Lokalną. druga nazwa Galaktyki to Droga Mleczna.
Droga mleczna jest galaktyką spiralną w kształcie dysku z centralną wypukłością(Układ słoneczny znajduje się na obrzeżach Drogi Mlecznej).
Teoria geocentryczna rozpowszechniona przez Ptolemeusza(grecki astronom) w starożytności; ziemia w centrum wszechświata a słońce krąży wokół niej.
Teoria heliocentryczna - twórca Mikołaj Kopernik; ziemia krąży wokół słońca.
Czas powstania Układu Słonecznego szacuje się na 4,6 mld lat
Wokół Słońca krążą:
-meteroidy;
-ciała niebieskie(8 planet(wewnętrzne: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars; zewnętrzne: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun);
-księżyce;
-komety.
Planety grupy wewnętrznej(grupy ziemskiej):
-są mniejsze;
-są skaliste;
-duża gęstość;
-mało księżyców;
-spłaszczenia na biegunach są mniejsze;
-obrót wokół własnej osi jest wolniejszy.
Planety zewnętrzne(planety olbrzymy):
-mała gęstość;
-są gazowe a nie skaliste;
-szybszy wokół własnej osi;
-większe spłaszczenie na biegunach;
-większa liczba księżyców;
-zbudowane głównie z wodoru;
-mają niewielkie jądra.
Ilość księżyców planet: Ziemia-1; Mars-2; Jowisz-52; Saturn-30; Uran-21; Neptun-11; Merkury-0; Wenus-0.
Planetoidy(asteroidy)-ciało niebieskie o małych rozmiarach, głównie odruchy skalne od kilku metrów do nawet 1000 km.
Meteroidy-drobne ciała, mniejsze od planetoid; niewielkie bryły materii krążące wokół słońca.
Meteor-jest to świetlny ślad który pozostawia po sobie spadająca w atmosferę meteortoida.
Meteoryt-dociera do powierzchni ziemi.
Komety-są małymi obiektami pochodzącymi z bardzo odległych obszarów Układu Słonecznego; obiegającymi słońce po bardzo wydłużonych orbitach.
Temperatura na słońcu wynosi 6000OC a w plamach na słońcu 4000OC.
Księżyc-obrót księżyca wokół własnej osi oraz obieg wokół ziemi trwają tyle samo, powoduje to że księżyc jest zwrócony do ziemi stale tą samą stroną.
Cechy charakterystyczne planet:
-Wenus: najgęstsza atmosfera; efekt cieplarniany powoduje rozgrzanie powierzchni globu i atmosfery do 500 OC.
-Ziemia: jedyna w US w biosferze(nie za zimno i nie za ciepło); w atmosferze jest tlen; istnieje życie; 3/4 powierzchni to morza.
-Mars: cienka atmosfera z CO2; wiatry do 300 km/h; brak warunków do życia; czerwony kolor skał.
-Merkury: prawie pozbawiony atmosfery; brak naturalnych satelitów; najmniejsza planeta US;
-Jowisz: największa planeta US; silne spłaszczenie na biegunach; wiatry do 600 km/h; gazowy gigant;
-Saturn: pierścienie głównie z lodu i odłamków skalnych; wiatr ok. 1800 km/h;
-Uran-mało wodoru; najlżejszy gazowy olbrzym(15 mas ziemi); chłodne jądro;
-Neptun-olbrzym lodowy, 17 mas ziemi; najdalsza planeta w US; wiatr 2100 km/h;
Ruch obrotowy:
-ziemia obraca się z zachodu na wschód;
-obrót ziemi dookoła własnej osi trwa 23h 56min 4s(doba gwiazdowa);
-doba słoneczna trwa 24h i jest to czas jaki upływa pomiędzy 2 kolejnymi gurowaniami słońca(wtedy kiedy słońce jest najwyżej na niebie w ciągu dnia(godzina 12.00));
Słońce góruje w zenicie wtedy, kiedy pada w kącie 90O.
Prędkość kątowa: 24h-360O; 1h-15O; 4min-1O; 1min-15'; 1O-60'
Prędkość liniowa: na równiku wynosi 1670 m na godzinę, na biegunie 0m; na 50O-1100 km/h
Konsekwencje ruchu obrotowego:
-dzień i noc;
-czas(czas miejscowy(lokalny i słoneczny); czas strefowy(wytyczony obszar powierzchni Ziemi o szerokości średnio 15° (360°/24) długości geograficznej, rozciągający się południkowo między biegunami, w którym urzędowo obowiązuje jednakowy czas); czas urzędowy(czas letni od kwietnia do końca października według wschodnioeuropejskiego; czas zimowy od listopada do końca marca według środkowoeuropejskiego);
-linia zmiany daty: przekroczenie linii zmiany daty z półkuli zachodniej (Ameryka Płd.) na półkulę wschodnią(Azja) tracimy 1 dzień, w przeciwnym kierunku jest odwrotnie trzeba powtórzyć tą samą datę.
Siła Coriolisa-Na półkuli północnej powoduje odchylanie się poruszających się poziomo ciał na prawo (odpowiedzialne np. za intensywniejsze podmywanie prawych brzegów rzek), a na półkuli południowej - w lewo.
Ruch obiegowy:
-ziemia obiega słońce po orbicie eliptycznej w śr. odległości 150mln km.(z zachodu na wschód);
-pełen obieg ziemi dookoła słońca trwa 365 dni 5h 49min 9s.
-punkt orbity w którym ziemia max zbliża się do słońca to pepyhelium 2 stycznia, a najdalej od słońca aphelium 3 lipca.
-w czasie ruchu obiegowego dookoła słońca oś ziemi zachowuje stały kierunek i słabe nachylenie do płaszczyzny orbity wynoszące 66O i 33' w skutek tego do tych samych miejsc ziemi w różnych porach roku dociera inna ilość energii słonecznej.
Dnie równonocy: 21 marca; 31 września; oś ziemska jest ustawiona prostopadle do kierunku z którego dopływa energia słoneczna, obydwie półkule są oświetlone i ogrzane w jednakowym stopniu. W tych dniach dzień jest równy nocy, trwa 12h. Słońce góruje w zenicie nad równikiem.
22 czerwca-dzień przesilenia letniego: słońce góruje w zenicie na zwrotniku raka; północna półkula jest lepiej ogrzana; na równiku dzień równy nocy; występowanie dnia polarnego na północ od koła podbiegunowego północnego; noc polarna na południu od koła podbiegunowego południowego;
22 grudnia-dzień przesilenia zimowego: słońce góruje w zenicie na zwrotniku koziorożca; na półkuli południowej lato; dzień polarny na południu od koła podbiegunowego południowego; dzień równy nocy na równiku;
Kalendarze:
-kalendarz rzymski: 365dni=rok
-kalendarz juliański(w 46r p.n.e. wprowadził Juliusz Cezar, ponieważ narosła różnica 67 dni między kalendarzem a rokiem zwrotnikowym); lata przestępne, 1 rok trwał 365 dni ale co 4 lata miał 366 dni; ten kalendarz również nie był doskonały, co 128 lat pojawiała się 1 dzień różnicy; do XVIw. różnica wyniosła 10 dni;
-kalendarz gregoriański(wprowadził Grzegorz XIII w XVIw.); co 4 lata jest rok przestępny za wyjątkiem lat które dzielą się przez 100 i nie dzielą się przez 400.