Urlopy wypoczynkowe

Prawo do urlopu, wymiar i termin urlopu, prawo do urlopu w przypadku zmiany pracy, ekwiwalent pieniężny, odwołanie z urlopu.



Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawa do urlopu nie można się zrzec.

Pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu po sześciu miesiącach pracy. Przysługuje mu wówczas prawo do połowy urlopu, należnego mu po przepracowaniu roku. Oczywiście urlop w pełnym wymiarze przysługuje pracownikowi po przepracowaniu całego roku.

Wymiar urlopu

Wymiar urlopu zależy od stażu pracy. Po roku pracy wynosi on 18 dni roboczych, po sześciu latach pracy - 20 dni roboczych, a po dziesięciu latach - 26 dni roboczych.

Długość urlopu zależy też od poziomu wykształcenia pracownika. Ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej stanowi odpowiednik 3 lat pracy; średniej szkoły zawodowej - 5; średniej szkoły ogólnokształcącej - 4; szkoły policealnej - 6; szkoły wyższej - 8.
Przy ustalaniu wymiaru urlopu brany jest pod uwagę jedynie ostatni etap edukacji, nie podlegają więc sumowaniu na przykład lata nauki w szkole średniej i wyższej.

Do stażu pracy wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu i sposób, w jaki zostały rozwiązane umowy z poprzednimi pracodawcami.

Pracownicy sezonowi mają prawo do półtora dnia urlopu za każdy przepracowany miesiąc.

Termin urlopu

Na wniosek pracownika przysługujący mu urlop może zostać podzielony na części. Co najmniej jedna część urlopu powinna obejmować nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. W praktyce przepis ten nie jest rygorystycznie przestrzegany. Pracownicy biorą w ciągu roku kilka krótszych urlopów, zwłaszcza w firmach o nienormowanym czasie pracy, skłaniających pracowników do elastycznego dostosowywania własnego czasu wolnego do potrzeb firmy. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Na wniosek pracownicy powracającej z urlopu macierzyńskiego, pracodawca ma obowiązek udzielić jej urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Pracodawca może przesunąć termin urlopu wyznaczony w planie urlopów w następujących przypadkach:
· na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami,
· z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.
Jeżeli jednak pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3 miesięcy lub urlopu macierzyńskiego, pracodawca obowiązany jest przesunąć urlop na termin późniejszy

Odwołanie z urlopu

Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Zakład pracy pokrywa wtedy wszelkie koszty poniesione przez pracownika w związku z odwołaniem go z urlopu. Pracownik odwołany z urlopu obowiązany jest przerwać urlop i zgłosić się do pracy, bez względu na własną ocenę okoliczności uzasadniających to odwołanie. Naruszenie tego obowiązku może być zakwalifikowane nawet jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Przedawnienie prawa do urlopu

Kodeks pracy nakazuje wykorzystanie zaległego urlopu do końca pierwszego kwartału następnego roku. Jednak prawo do urlopu przedawnia się dopiero po trzech latach. To znaczy, że w trzecim roku pracy można wykorzystać zaległy urlop z pierwszego roku.

Ekwiwalent

Ekwiwalent za nie wykorzystany w całości lub części urlop przysługuje jedynie w następujących przypadkach:
· rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
· powołania pracownika do zasadniczej, okresowej lub zawodowej służby wojskowej, do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego albo do odbycia przeszkolenia wojskowego trwającego dłużej niż 3 miesiące,
· skierowania do pracy za granicą (przez pracodawcę).

Zdarza się jednak, że pracownicy w porozumieniu z pracodawcą omijają te przepisy. Polega to na tym, że pracownik, który ma kilka miesięcy zaległego urlopu (na którym mu nie zależy), rozwiązuje umowę o pracę. Pracodawca ma wówczas prawo wypłacić mu ekwiwalent, a zaraz potem ponownie zatrudnić.

Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy ustala się stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego.

Prawo do urlopu w przypadku zmiany pracy

Jeśli pracownik zmienia pracę w ciągu roku, to dotychczasowy pracodawca udziela mu urlopu proporcjonalnie do czasu, jaki pracownik u niego przepracował w danym roku kalendarzowym, chyba że przed rozwiązaniem umowy pracownik już wykorzystał urlop w przysługującym mu lub wyższym wymiarze.

Pracownikowi zmieniającemu pracę przysługuje od pracodawcy, od którego odchodzi, ekwiwalent za nie wykorzystany urlop - w razie niewykorzystania urlopu w naturze - w proporcji do okresu, jaki u niego przepracował. Prawo do urlopu u kolejnego pracodawcy jest zróżnicowane ze względu na rodzaj zawartej między stronami umowy. Pracownik, który podpisał z kolejnym pracodawcą umowę o pracę na czas nieokreślony, nabywa prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego. W przypadku zatrudnienia pracownika na podstawie umowy na czas określony oraz umowy na czas wykonania określonej pracy pracownik nabywa prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia.

Jednakże pracownik, który wykorzystał cały przysługujący mu w danym roku kalendarzowym urlop u dotychczasowego pracodawcy, nie będzie miał w tym roku kalendarzowym prawa do urlopu u kolejnego pracodawcy.

Również osobie, która przed ustaniem stosunku pracy wykorzystała urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z przepracowanego u danego pracodawcy okresu, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze.

Ponadto wykorzystanie całego przysługującego pracownikowi prawa do urlopu wypoczynkowego u jednego pracodawcy, w sytuacji kiedy nie przepracował on całego roku kalendarzowego (np. pracował od stycznia do sierpnia, a w lipcu wykorzystał cały urlop), nie uszczupla jego uprawnień urlopowych w razie podjęcia pracy u kolejnego pracodawcy, w następnym roku kalendarzowym (np. od stycznia przyszłego roku).