Najważniejsze przemiany XX wieku

STAN W POCZĄTKU WIEKU

Typowy model rodziny:
-rodzina tradycyjna
-blisko 100% dzieci rodzi się i wychowuje w małżeństwach
-na ogół 4-8 dzieci
-rodzina wielopokoleniowa regułą
-rozwody rzadkością, w wielu krajach zabronione
-pomoc dzieci lub odłożony kapitał zabezpieczeniem na starość

Prawa kobiet:
-na ogół dyskryminacja prawa kobiet
-praca zawodowa kobiet rzadkością

Więzi społeczne:
-silne więzi rodzinne, sąsiedzkie lokalne, narodowe
-w większości jednolita kultura niezależnie od grupy wiekowej

Ustrój polityczny:
-monarchie konstytucyjne (Wielka Brytania) lub absolutne (Rosja) albo demokratyczne republiki (USA, Francja)
-w niektórych krajach wybory powszechne

Rola państwa:
-dość liczna klasa urzędnicza
-państwo odbiera 10-20% środków wypracowanych przez obywateli
-ubezpieczenia na ogół tylko dobrowolne, niezbyt powszechne
-lecznictwo prawie wyłącznie prywatne

Klasa robotnicza:
-liczna, w wielu krajach przeważająca liczebnie, rosnące wpływy polityczne

Chłopstwo:
-nawet w krajach rozwiniętych często ponad połowa społeczeństwa

Religia:
-dość silna pozycja Kościołów i religii

Główne dziedziny przemysłu:
-górnictwo węgla, hutnictwo żelaza, przemysł metalowy i maszynowy

Źródła energii:
-węgiel kamienny, drewno]

Transport:
-kolej, zaprzęgi konne, nieliczne samochody
-niewiele dobrych dróg

Łączność:
-poczta, telegraf, początki telefonii

Kolonie:
-uważane za pożądane
-Afryka podzielona między kilka mocarstw

Ekologia:
-problemy w zasadzie niedostrzegane

Środki przekazu:
-prasa (dość powszechna)

Kultura i edukacja:
-wykształcenie wyższe rzadkością
-żywa jest kultura ludowa na wsi
-żywe są lokalne tradycje, kontakt z kulturą innych krajów utrzymują tylko elity

STAN W KOŃCU WIEKU

Typowy model rodziny:
-nasilający się rozpad tradycyjnej rodziny
-w niektórych krajach już tylko połowę dzieci wychowuje oboje biologicznych rodziców
-na ogół 0-2 dzieci
-rodzina wielopokoleniowa rzadkością
-rozwody powszechne (w wielu krajach rozwodzi się ponad 50%)
-emerytury zapewniają ludziom starszym środku do życia i niezależność od dzieci

Prawa kobiet:
-zasadą równość wobec prawa (wyjątki to niektóre kraje muzułmańskie)
-kobiety stanowią około 50% zatrudnionych

Więzi społeczne:
-więzi społeczne znacznie osłabione, anonimowość w kontaktach międzyludzkich
-silne więzi pokoleniowe- fenomen kultury młodzieżowej, partie polityczne emerytów

Ustrój polityczny:
-demokracje, nieliczne monarchie absolutne (Arabia Saudyjska, Brunei)
-wybory powszechne traktowane jak oczywistość

Rola państwa:
-państwo największym pracodawcą
-państwo odbiera od 30% (USA) do 60% (Szwecja) środków wypracowanych przez obywateli
-przymusowe ubezpieczenia społeczne
-służba zdrowia na ogół upaństwowiona

Klasa robotnicza:
-coraz mniej liczna, upadek roli związków zawodowych i partii robotniczych

Chłopstwo:
-w krajach rozwiniętych tylko 2-5% społeczeństwa, ale niekiedy wciąż znaczne wpływy polityczne

Religia:
-w wielu krajach całkowita laicyzacja

Główne dziedziny przemysłu:
-mikroelektronika, telekomunikacja, przemysł samochodowy, farmaceutyczny, petrochemia

Źródła energii:
-ropa naftowa, gaz ziemny, uran, energia wodna

Transport:
-samochody, kolej, lotnictwo
-sieć dróg szybkiego ruchu i autostrad

Łączność:
-telefony stacjonarne i komórkowe, internet

Kolonie:
-kolonializm powszechnie potępiony
-kilkadziesiąt ubogich, niepodległych państw

Ekologia:
-powszechna świadomość problemu odpadów, skażenia środowiska, itp.

Środki przekazu:
-telewizja, radio, prasa

Kultura i edukacja:
-wykształcenie wyższe staje się standardem
-wiejska kultura ludowa właściwie zanikła
-lokalne tradycje zanikają, upowszechnia się jednolita kultura masowa na całym świecie