Przemiana Ebenezera Scroogea w Opowiesci Wigilijnej Karola Dickensa

Metamorfoza to motyw literacki polegający na gruntownej zmianie postępowania oraz sposobu myślenia bohatera. Bohaterowie zmieniają się najczęściej pod wpływem czynników zewnętrznych oraz doświadczeń życiowych, a to powoduje zmianę wewnętrzną. Jednym z przykładów metamorfozy bohatera jest postać Ebenezera Scroogea w „Opowieści Wigilijnej” Charlesa Dickensa.
„Opowieść Wigilijna” przedstawia historię Ebenezera Scroogea, odrażającego starca prowadzącego dom handlowy „Scrooge i Marley”. W chwili poznania bohatera, jedyny przyjaciel i wspólnik Scroogea – Marley od siedmu lat nie żyje. Ebenezer jest uosobieniem negatywnych cech ludzkich : jest chciwy, chytry, złośliwy, oziębły oraz zgorzkniały. Nie dbał on o innych ludzi, nie wspierał akcji charytatywnych. Odnosił się wrogo do świąt Bożego Narodzenia uważając je za stratę czasu i przede wszystkim pieniędzy. Jego jedyna rodzina – siostrzeniec Fred zaprosił go na wigilijny obiad u niego w domu. Scrooge odmówił, jednocześnie wyganiając Freda i nazywając go obłąkańcem. Nie przekazał datków na ludzi biednych i potrzebujących, twierdząc, że im szybciej zginą tym lepiej. Jego chciwość zostaje wyeksponowana, kiedy to oskarża swojego kancelistę o kradzież, tylko dlatego, że ten 25 grudnia prosi o dzień wolny od pracy. W wigilijny wieczór, a jednocześnie siódmą rocznicę śmierci Marleya, podczas powrotu do domu Ebenezerowi wydało się jakoby zobaczył twarz Marleya w kołatce na drzwiach. Uznał to za przewidzenie i wszedł do środka, trzaskając drzwiami. Tej samej nocy Scroogea odwiedził duch zmarłego Marleya. Ostrzega on przyjaciela przed nadchodzącymi trzema zjawami. Przybędą one kolejno w ciągu trzech nocy. Dwie pierwsze o pierwszej w nocy, trzecia zjawa pojawi się o północy. Nie dowierzając w to, co widział zasnął. Przespał cały kolejny dzień, obudził się dopiero o północy. Nerwowo oczekiwał przybycia pierwszej zjawy, nadal nie w pełni dowierzając wydarzeniom zeszłej nocy. Gdy wybiła pierwsza godzina, pojawił się pierwszy duch – Duch Wigilijnej Przeszłości. Zapowiedział on cel swojej wizyty – miał zamiar nawrócić Scroogea ze złej drogi. Pokazał on Ebenezerowi jak niegdyś spędzał święta – jaką radość mu one sprawiały , kiedy był zaledwie małym chłopcem oraz kiedy pracował u Fezzwiga. Wspomnienia wywarły na nim silne, pozytywne uczucia. Tak rozpoczęła się przemiana głównego bohatera – docenił szczęście, które można dać innym niewielkim kosztem. Duch pokazuje Ebenezorowi również moment jego rozstania z ukochaną; jak jego żadzą zysku przysłoniła uczucie jakie istniało między nimi. Mimo prośb Scroogea o powrót do domu, duch pokazuje bohaterowi ostatnią scenę – ukochaną, z którą wcześniej się rozstał, wśród gromadki szczęśliwych dzieci oraz jej męża. Ebenezer nie mógł znieść tego widoku. Duch odszedł, a Scrooge zasnął. Gdy się obudził doskonale wiedział, że dochodzi godzina pierwsza następnego dnia. Tym razem oczekiwał na zapowiedzianego przez przyjaciela ducha. Drugą zjawę spotkał w sąsiednim pokoju. Był to Duch Tegorocznego Bożego Narodzenia. Tym razem, pokornie poprosił ducha, aby ten przekazał mu swoją naukę. Pokazał mu jak spędza wigilię rodzina kancelisty Boba. Szczególną uwagę Scroogea zwrócił Maleńki Tim – syn Boba, poruszający się o kulach. W Scroogeu budzą się kolejne uczucia – żal i współczucie. Gdy zegar wybił północ druga zjawa znikła. Z ostatnim uderzeniem zegara bohater zobaczył trzecią, ostatnią zjawę. Zapytał czy jest Duchem Przyszłych Wigilii. Zjawa milczała, nie reagowała na żadne słowa Ebenezera. Ruszyła bez słowa w stronę rozprawiających ludzi na giełdzie w Londynie. Rozmowy jakie prowadzili kupcy, wydawały się Scroogeowi błahe i zastanawiał się jaki jest cel ducha. Scrooge zobaczył także, jak grupa ludzi sprzedaje kradzione dobra. Następnie duch ukazał bohaterowi dom kancelisty Boba. Dom, który druga zjawa przedstawiła jako wypełniony radością, pogrążony był w żałobie po śmierci Tima. Scrooge widząc nieopodal swoje mieszkanie oraz kantor, poprosił ducha, aby ten pozwolił mu zobaczyć siebie w przyszłości. Zjawa jednak pokazała w innym kierunku – cmentarza. Znajdował się tam niewielki nagrobek z wyrytym nazwiskiem „Ebenezer Scrooge”. Przerażony Scrooge obiecał się zmienić, zaczać dbać o bliskich oraz obchodzić świetą Bożego Narodzenia z radością. Duch zniknął, a Ebenezer znalazł się ponownie w swoim domu. Postanowił natychmiast rozpocząć wypełnianie obietnicy, jaką złożył ostatniej zjawie. Poprosił małego chłopca, aby ten poszedł po subiekta do sklepu z drobiem. Kupil i posłał ogromnego indyka swojemu kanceliście Bobowi, a małego chłopca wynagrodził za pomoc. Przekazał duża sumę pieniędzy na cele charytatywne. Udał się do swojego siostrzeńca, by razem z jego rodziną spędzić wigilię. Następnego dnia rano, oczekiwał w swoim kantorze na Boba. Podniósł mu pensję i życzył Wesołych Świąt. Obiecał również pomóc jego rodzinie i jeszcze tego samego popołudnia się z nim spotkać. Dzięki jego pomocy udało się przeżyć Małemu Timowi.
Przemiana Ebenezera Scroogea ma charakter wewnętrzny. Nieprzyjemny, odnoszący się z pogardą do innych oraz skąpy człowiek pod wpływem trzech zjaw staje się człowiekiem o zupełnie innych cechach. Wcześniej chciwy, chytry, złośliwy oraz oziębły starzec staję się uosobieniem życzliwości, dobroci płynącej z serca oraz bezinteresowności. Przemiana jaka zaszła u bohatera, pozwoliła mu odnaleźć szczęście, które zagubił w zgubnej drodze po bogactwo. Zastosowany w historii życia Scroogea motyw przemiany pozwolił autorowi uświadomić czytelnikowi, że nawet najbardziej negatywna postać, może pod wpływem przywołanych wspomnień, scen oraz widma ponurej przyszłości zmienić swoje postępowanie. Metamorfoza jaką przeszedł bohater wywarła silne wrażenia na czytelnikach pierwszych publikacji „Opowieści Wigilijnej”. Lord Jeffrey, przyjaciel Charlesa Dickensa, dziękuje autorowi za publikację słowami: „Tą małą publikacją zrobiłeś więcej dobrego, pobudziłeś więcej szlachetnych uczuć i bardziej zachęciłeś do działania na rzecz potrzebujących, niż zdołano to uzyskać ze wszystkich ambon i przy wszystkich konfesjonałach chrześcijaństwa od Bożego Narodzenia ubiegłego roku aż do dziś”.