Gejzer

Gejzer to gorące źródło wyrzucające gwałtownie, w regularnych odstępach czasu, wodę i parę wodną. Jego nazwa pochodzi od islandzkiego słowa geysa czyli wybuchać, tryskać.
Wybuchy gejzerów odbywają się z różną częstotliwością: od kilku minut do kilku lub kilkunastu godzin albo nawet dni. Gejzery występują na obszarach czynnych wulkanicznie, czyli głównie na terenie Islandii, USA (Park Narodowy Yellowstone), Nowej Zelandii, Kamczatki oraz Japonii. Wyrzucają wodę gruntową ogrzaną przez gorące gazy pochodzenia wulkanicznego na wysokość średnio od 30 do 70 metrów. Wody gruntowe zawierają rozpuszczone substancje mineralne, które się osadzają w otoczeniu np. martwica krzemionkowa (gejzeryt) oraz aragonit. Wody te wykorzystuje się niekiedy do celów leczniczych (w USA, Japonii), a także do ogrzewania (na Islandii).
Dopiero 150 lat temu wyjaśniono jak funkcjonuje gejzer. Jego „mechanizm” wiąże się z faktem, że woda pod wpływem wysokiego ciśnienia wrze w temperaturze ponad 100 stopni. W głąb gejzeru prowadzi zawsze kanał. Woda gruntowa przedostaje się przez szczeliny i wypełnia go. Następnie nagrzewa się od gorącej skały do temperatury ponad 100oC, ponieważ ciąży na niej ciśnienie zalegającego wyżej słupa wody. W ten sposób tworzą się pęcherze pary, które wypychają gorącą wodę w górę. Tam pod wpływem niskiego ciśnienia woda zaczyna gwałtownie wyparowywać i unosić ze sobą jeszcze większe ilości wody, które wyrzuca na wysokość kilkudziesięciu metrów. Po pewnym czasie źródło napełnia się chłodniejszą wodą i cykl ten zaczyna się od nowa.
Najwyższy gejzer na świecie był w Waimangu w Nowej Zelandii. Powstał on w 1900 roku, a w 1904 osiągnął swoją rekordową wysokość – ok. 460 metrów. Później stawał się coraz mniej aktywny, aż w 1917 roku zamarł na stałe.
Równie znany, choć dużo mniejszy jest Gejzer Old Faithful w Parku Narodowym Yellowstone w USA. Wybucha on z niezawodną regularnością na wysokość ok. 40 metrów.
Niektóre gejzery wybuchają w niemal regularnych odstępach, innych nie da się przewidzieć. Wynika to z ich różnej budowy min.: wielkości zbiornika, szerokości kanału oraz temperatury. Czasami istnieją wyraźne podziemne połączenia między dwoma gejzerami i wybuchają one kolejno. Gejzer Prince of Wales Feathers jest połączony z gejzerem Pohutu. Na początku ten pierwszy wyrzuca wodę i parę przez dwie do pięciu godzin, a kiedy on przestanie Pohutu zaczyna wybuchać wysoko w górę.