Budowa teatru greckiego

Teatr grecki jako budowla istnieje już od kilku tysięcy lat. Na pewno każdy zastanawiał się kiedyś, kto go wymyślił, kto wpadł na taki pomysł, aby wystawiać jakąś sztukę na scenie. Otóż wynalazcami teatru są Grecy. To oni zapoczątkowali jego istnienie. Sam początek teatru ma związek z kultem Dionizosa - boga narodzin, śmierci, wina i urodzaju. Dla uczczenia boga, który nauczył ludzi szczęścia i zabawy, dwa razy w roku urządzano huczne festyny - Wielkie Dionizje trwające sześć dni. Rozpoczynały się wiosną, w ostatnich dniach marca, a kończyły z początkiem kwietnia. Podczas składania Dionizosowi ofiary z kozła chór wykonywał pieśni sławiące boga wina.

Teatr – najogólniej jest to budynek specjalnie budowany lub przystosowany do prezentowania przedstawień. Składa się ze sceny, widowni i pomieszczeń pomocniczych. W teatrze greckim orchestra, czyli miejsce występowania chóru, później również aktorów, miała kształt kolisty z ołtarzem pośrodku. Theatron, czyli widownia. Początkowo był to rodzaj trybun najpierw drewnianych od połowy drugiej połowy VI w. p.n.e. Teatr był budowlą stałą, sytuowana na zboczach wzgórz. Drewniane miejsca stopniowo zastępowano kamiennymi. Za garderobę i miejsce, z którego wychodzili aktorzy służył drewniany barak zwany skene. Po obu stronach skene znajdowały się przybudówki – paraskenia Przed skene był proscenion, czyli podest przed budynkiem scenicznym. Pierwszy kamienny teatr rozpoczęto budować w V w. p.n.e. w Atenach, a ukończono w IV w. p.n.e. Ateński teatr obliczono na 17 tys. widzów. Był on wzorem dla późniejszych teatrów greckich i miał wszystkie typowe elementy. Kolista orchestre o !

średnicy 24 metrów, orchestre otaczała amfiteatralna widownia, czyli theatron. Jej szerokość wynosiła 100 metrów, a wysokość 90 metrów z 78 rzędami siedzącymi. Umieszczony na wprost widowni budynek skene o trzech wejściach, którego fasadę wykorzystywano dla dekoracji. Prawym wejściem ze skene wychodzili bohaterowie pozytywni, a lewą bohaterowie negatywni. Komunikacje w obrębie widowni umożliwiały prowadzące w górę przejścia rozchodzące się promieniście oraz dwa poziome przejścia dzielące widownię na trzy sektory. Komunikacja była tak sprawna, że widzowie mogli opuścić teatr w najwyżej kilkanaście minut. W niektórych teatrach miejsca o najlepszej akustyce zaznaczane były różowym marmurem, były to miejsca dla ważniejszych gości.

Większość teatrów greckich zachowało się w dobrym stanie do naszych czasów. Ciekawostką na temat teatru greckiego jest to, że teatr o najlepszej akustyce znajduje się w Mykench. Rzucając złotówkę na scenę, dźwięk słychać na samej górze. Japończycy zastanawiali się, co jest powodem tak dobrej akustyki, dlatego postanowili zbudować taki sam, wręcz identyczny, z dokładnością do każdej szczeliny na siedzeniach. Ale mimo to w teatrze japońskim dźwięk jest dużo gorszy niż w greckim. Japończycy chcieli nawet rozłożyć teatr na części, aby sprawdzić, co jest powodem tak wspaniałego rozchodzenia się dźwięku.

Teatr był budynkiem budowanym, czy też przystosowanym do wystawiania inscenizacji. W jego skład wchodziła: scena, widownia i pomieszczenie pomocnicze. Scena teatru zbudowana była prosto i celowo. Jej centrum stanowiła orchestra, czyli okrągła powierzchnia, na której występowali aktorzy i chór. Z początku w całości przedstawienia rozgrywane były wyłącznie w tym miejscu. Jednak z czasem zbudowano poza orchestrą, naprzeciw środkowych miejsc widowni, proksenion, w głębi którego znajdowała się fasada budynku z pięknymi kolumnami, o wyglądzie świątyni czy pałacu. Ów budynek nazwano sceną (skene, tj. buda). Trwałą cześć teatru stanowił również thymele, czyli ołtarz stawiany w pierwszych latach teatru, pośrodku orchestry z posągiem Dionizosa, wokół którego występowali aktorzy i chórzyści. Orchestra była nieodzowną częścią teatru greckiego, na którym występował chór, a potem także i aktorzy, była orchestra, kolistego kształtu z ołtarzem znajdującym się na środku. Następnym miejscem była widownia zwana theatronem. Było to wydzielona część dla publiczności, która z początku była rodzajem drewnianej trybuny (druga połowa VI w. p.n.e.).

W roku 460 p.n.e. pojawiły się elementy zdobnicze. Kolejne przekształcenie teatru miało miejsce w 410-404 r. p.n.e. Jednakże murowany teatr powstał dopiero za sprawą Likurga około 330 r. p.n.e.. Wówczas zmiany nastąpiły w przesunięciu orchestry bliżej wzgórza, natomiast miejsce dla widzów zbudowano z marmuru. Mur, który podpierał amfiteatr, został wykonany z kamiennych czworokątnych bloków. Równolegle do niego, po obu stronach, znajdowały się eleganckie bramy, równocześnie oddzielające theatron, który obejmował łukiem owalną orchestrę, od skene. Teatr zdobiony był przez obrazy przesławnych literatów.

Warto też pamiętać, że teatr był wówczas budynkiem stałym, umieszczanym na zboczu wzgórz. Teatr przechodził przez kolejne okresy swoistą metamorfozę. drewniane siedziska zastąpiono kamiennymi. Pierwszy teatr z kamienia zaczęto budować w V w. p.n.e. w Atenach, a zakończono w IV w. p.n.e. Starogrecki teatr pomieścił wówczas 17 tyś. widzów. Do dnia dzisiejszego stanowi on doskonały wzór teatru greckiego, który składa się ze wszystkich wzorcowych elementów: kolistą orchestrę o średnicy 24 metrów, theatron otaczający amfiteatralną widownię, której szerokość stanowiła 100 metrów, zaś wysokość 90 metrów. Theatron liczył 78 rzędów siedzących. Natomiast ulokowana bezpośrednio w stronę publiczności scena, odznaczała się trzema wejściami, której fasada była wykorzystywana jako element zdobniczy. Przez prawe wejście na scenę wychodziły postaci pozytywne, a przez lewe negatywne. Łączność w obrębie widowni umożliwiały prowadzące w górę przejścia rozchodzące się promieniście oraz dwa poziome przejścia dzielące miejsce dla publiczności na trzy sektory. Połączenie było tak sprawne, że oglądający przedstawienie mieli komfort szybkiego opuszczenia teatru (w momencie jakiejś katastrofy). Niektóre teatry starożytne specjalnie zaznaczały (różowy numer) miejsca o idealnej akustyczności. Były one jednak tylko dla wyjątkowych gości