Twórczość w życiu osób niepełnosprawnych

Twórczość jest związana z istotą ludzką, jej wielowiekowym rozwojem, ale również z rozwojem warunków życia, czyli kulturą materialną oraz duchową. Wszystko to, co nie jest tworem natury, jest dziełem człowieka, jako zbiorowości gatunkowej, oraz wybitnych jednostek z osobna ( S. Popek 2001).
Określenia: twórca, twórczość, tworzyć- stały się w ostatnich latach terminami bardzo powszechnymi, że wydawać by się mogło, iż istnieje zupełna jasność i rozumienie ich sensu oraz zakresu ( S. Popek 2001).
Twórczość jest jednak pojęciem bardzo trudnym do zdefiniowania, pomimo powszechnego posługiwania się nim zarówno w mowie potocznej, jak też w terminologii wielu dyscyplin naukowych ( E. Nęcka 2005).
W podstawowym znaczeniu słowo twórczość oznacza wytwory artystyczne, które mają cechy oryginalności w zakresie treści i formy, wnoszące coś nowego, innego do dotychczasowego dorobku kulturowego ( R. Pichalski 2006).
Według Z. Pietrasińskiego ( za C. Kosakowski 2006, s. 19) „twórczość to działalność przynosząca nowe, dotąd nieznane wytwory’’.
Nie ulega wątpliwości, że twórczość jest nieodłącznym atrybutem życia ludzkiego- każde działanie, bowiem jest tworzeniem, niezależnie od tego, czy dotyczy spraw zawodowych, artystycznych czy może codziennych. Możliwości twórcze tkwią w każdym z nas, w każdym człowieku także niepełnosprawnym ( E. Baum 2008).
Co więc znaczy dla osoby niepełnosprawnej być twórczym? Twórczość w życiu osób niepełnosprawnych pozwala na zagospodarowanie czasu, bardzo często staje się punktem wyjścia do budowania dialogu ze światem, do komunikowania wewnętrznych pragnień, doznań. Zdarza się, że zastępuje ona takie obszary aktywności, których z przyczyn zdrowotnych osoba niepełnosprawna nie może realizować. Staje się drogą, na której osoba niepełnosprawna może się odnaleźć
( M. B. Siemież 2007).
Twórczość to pozostawianie śladów swojego istnienia ( C. Kosakowski 2006). Bo przecież każdy z nas „powinien iść przez życie tak, aby ślady jego stóp przetrwały jego”. I na pewno nie ma znaczenia czy jest się osobą pełno czy też niepełnosprawną.
Każdy z nas, więc może być twórczy, ponieważ twórczość nie jest związana tylko i wyłącznie z wybitnymi zdolnościami nielicznych osób, ale posiada ją każdy. Twórczość jest, bowiem pierwotną potrzebą rozwoju człowieka ( W. Limont 2003).
Twórczość jest najwyższą formą działania wśród ludzi i dla ludzi. Twórczość ma wiele zalet, najważniejszą z nich jest to, że likwiduje obawy i lęki, dzięki twórczości człowiek odnajduje drogę do wspólnoty ludzkiej, to pojednanie pracy i zabawy, ponieważ dzięki twórczości praca przestaje być trudem, a staje się sposobem życia, zabawa natomiast przestaje być tylko rozrywką stając się naszą ekspresją. Dzięki twórczości nasze życie chronione jest od zniechęcenia i przesytu, ale także dzięki niej przekraczamy granice świata rzeczy, które produkujemy i które konsumujemy. Twórczość zapewnia nam wolność, to wolność, która nie przeraża ani nie ciąży ( K. J. Szmidt 2003).
J. Doroszewska uważa, że ( za W. Pilecka 2006, s. 417) „ do aktu autokreacji człowiek niepełnosprawny jest bardziej powołany niż pełnosprawny, ponieważ musi przezwyciężać ograniczenia, określić swoje idee wiodące i dążyć do ich realizacji”.
Zdaniem P. Probe ( za M. B. Siemież 2007, s. 197) „ niepełnosprawny im bardziej jest artystą, tym staje się mniej niepełnosprawny”. Myślę, że wejście osoby niepełnosprawnej w magiczny krąg sztuki daje jej mnóstwo radości i satysfakcji a także wiarę w siebie i swoje możliwości.
Twórcze wyrażanie wymaga różnych form aktywności fizycznej i umysłowej, przyczynia się do podtrzymania u osoby niepełnosprawnej odporności psychicznej, pobudzania procesów psychicznych, motywacji. W aktywności twórczej osoba niepełnosprawna odzwierciedla swoje uczucia, stany emocjonalne, potrzeby. Uprawianie sztuki, dzięki jej wielorakim wartościom, niewątpliwie wzbogaca życie duchowe osób niepełnosprawnych. Aktywność twórcza to sprawdzony sposób radzenia sobie ze stresem czy załamaniem. Poznanie dzieł sztuki, stworzonych przez inne osoby, zwiększa potencjał mądrości życiowej, pozwala wszechstronniej orientować się w rzeczywistości, a tym samym tworzyć płaszczyznę porozumienia między ludźmi, dając osobom niepełnosprawnym szansę przezwyciężenia osamotnienia i poczucia odrębności
( http: //www.mdkz.lublin.pl).
Najważniejszą cechą twórczości jest oryginalność, którą osiągają najczęściej niepełnosprawni twórcy. Ułomności nie pozwalają im, bowiem na stereotypowe wykonywanie nawet najzwyklejszych czynności. Czym innym jest przecież wystawienie martwej natury namalowanej przez osobę pełnosprawną, a czym innym prezentacja podobnej martwej natury wykonanej pędzlem trzymanym między palcami nogi, w zębach czy między barkiem a policzkiem. Twórczość artystyczna pozwala traktować osoby niepełnosprawne, jako normalnych i zdolnych ludzi do pełnego udziału w życiu społecznym. Sztuka może być sposobem na wyjście z izolacji. Tworzenie i aktywność kulturalna zapobiegają zamykaniu się na świat ( R. Pichalski 2006).
Wiele osób zastanawia się, kto to jest twórca niepełnosprawny? Poeta na wózku inwalidzkim, rzeźbiarz pracujący w pozycji leżącej, czy niewidomy kompozytor – może się wydawać, że są to cuda cudów. Jednak dzieło sztuki jest wartością samą w sobie i bez znaczenia jest sposób działania artysty. Ma znaczenie tylko to dzieło, które bierze się talentu i trudu. I nie ma tu większego znaczenia fakt, że niepełnosprawny artysta tworzy w większym niż inni trudzie
( M. B. Siemież 2005).
Dla dużej części osób z niepełnosprawnością olbrzymie znaczenie ma forma materialna w postaci obrazu, rzeźby, formy przestrzennej, poezji, prozy czy też rzeczy użytkowej. Są trzy tego powody:
-wytwór zwłaszcza ceniony przez innych, pełni funkcję dowartościującą,
-ceniony społecznie wytwór również dla rodziny stanowi dowartościowanie,
ułatwia uzyskanie społecznej aprobaty,
-dzieła bywają też podstawą zmiany na korzystny społecznego odbioru osób z
niepełnosprawnością ( C. Kosakowski 2006).
Człowiek niepełnosprawny osiągający sukcesy na niwie artystycznej wzbudza podziw i zainteresowanie otaczającego świata ( M. B. Siemież 2005).
Twórczość niepełnosprawnych pokazuje nam, sprawnym, piękno niedostrzegane w rzeczywistości. Najważniejsze jest wyrażenie siebie poprzez tworzenie. Sztuka jest autoterapią, może być sublimacją agresji, lęku, ale i realizacją marzeń. Jest zaznaczeniem obecności twórcy tu i teraz ( E. Baum 2008).
Nie ulega wątpliwości, że twórczość to sposób na życie, na każdy dzień. To recepta na to, żeby zwykła, często szara codzienność stawała się niezwykłą i wyjątkową chwilą. Należy tylko chcieć tę receptę realizować ( M. B. Siemież 2007).
Tworzyć może, więc każdy, każdy, bowiem nosi w sobie uczucia, doświadczenia, emocje, które może twórczo, w dostępnej mu formie wyrazić. Twórczość osób niepełnosprawnych jest wywołana potrzebą rozwoju, ekspresji, samorealizacji, właściwymi człowiekowi w ogóle ( M. Czerwińska 2004).
Uważam, że należy promować twórczość osób niepełnosprawnych, pomagać oraz wspierać. Sadzę, że jest to bardzo dobry sposób na integrację z resztą społeczeństwa, i nie tylko twórców, ale również całej niepełnosprawnej grupy.