Seul

SEUL, Soul, Seoul, stol. Korei Pd., w pn.-zach. części kraju, nad rz. Han-gang, 90 km od jej ujścia do M. Żółtego. - 10,9 mln mieszk. (1991), zespół miejski 16,3 mln mieszk. (1990); stanowi odrębną prowincję (pow. 605 km2); jedno z największych miast świata. Centrum gosp., finansowe i nauk.-kult. kraju; fabryka samochodów osobowych (Hyundai) i ciężarowych, rowerów, zakłady przemysłu elektron. (telewizory, odbiorniki radiowe, komputery, sprzęt gospodarstwa domowego i telekomunik.), włók., odzież., maszyn., chem., skórz., materiałów bud., spoż., elektrownie naft.; siedziba wielkich koncernów (Samsung, Lucky GoldStar i in.), banków krajowych (w tym Bank of Korea) i międzynar., giełda; wielki węzeł kol. i drogowy; port rzeczny, 2 międzynar. porty lotn. (Kimpho - na zach. od Seulu, Suwon - na pd. od Seulu), metro (dł. 116,5 km, ponad 1 mld pasażerów rocznie); 18 uniw., w tym najstarsze: Sungsil (zał. 1897) i Koreań. (zał. 1905), Nar. Akad. Nauk (zał. 1954), instytuty nauk.-badawcze (w tym Nar. Inst. Yonsei), muzea (m.in. nar., sztuk pięknych, techniki Samsunga, folkloru), sale koncertowe; ogród zool. i bot., liczne parki (w tym Park Pagody) i obiekty sport. (m.in. stadion olimpijski); miejsce X Igrzysk Azjat. 1986 i XXIV Igrzysk Olimpijskich 1988. Seul jest położony w dolinie rz. Han-gang (na wys. ok. 300 m) i przyległych wzgórzach. W centr. części miasta, leżącej na pr. brzegu rzeki i otoczonej fragmentami zachowanych murów obronnych, znajdują się zabytkowe kompleksy pałacowe i pałacowo-parkowe (Toksu-gung, Kjongbokkung, w części pałacu mieści się Muzeum Nar., Czhongdokkung), stare świątynie buddyjskie (zwł. w Parku Pagody) oraz wiele kościołów chrześc., w tym wielka katedra anglik.; tu mają swoje siedziby największe banki krajowe i zagr., koncerny (część biur zbudowano na wyspie Joido), najstarsze uniw. oraz ambasady, instytucje kult., m.in. Centrum Kult. Sejong - miejsce krajowych i międzynar. imprez kult., teatr narodowy. Na obrzeżach centrum znajdują się dzielnice przem. (zwł. na wsch.), handl., stare, gęsto zabudowane dzielnice mieszkaniowe oraz liczne parki, m.in. na granitowym wzgórzu park Namsan z luksusowymi hotelami i rezydencjami. Na l. brzegu rzeki są położone nowocz. dzielnice mieszk. (budowane od lat 70.) z dużą ilością zieleni i terenów rekreacyjnych, także - handl. (na pd. zespół budynków Koreań. Centrum Wystawowego) oraz kompleks obiektów sport. w Parku Azjat. i Parku Olimpijskim, gdzie znajduje się również międzynar. galeria rzeźby na otwartej przestrzeni; prawo- i lewobrzeżne dzielnice łączy 15 mostów. Miasto przecinają szerokie arterie komunik. (zbud. w latach 80.); autostrady łączą Seul z Inczhon (również linia metra), Kwangdzu, Pusanem i in. Na zalesionych wzgórzach (wys. do ponad 800 m) otaczających Seul znajduje się wiele ośr. turyst. i wypoczynkowych; w Jongin muzeum sztuki koreań. i skansen. Historia. Za panowania dyn. Li (1392-1910) stol. kraju; 1910-45 siedziba jap. generał-gubernatora; od 1948 stol. Korei Pd.; w czasie wojny koreań. 1950-53 zajęty VI-IX 1950 przez wojska północnokoreań. oraz I-III 1951 - północnokoreań. i chińskie. Zabytki. Mury obronne (1392-1446) z bramami, zespół pałacowo-parkowy Kjongbokkung (1394, rekonstruowany pod koniec XIX w.), pałace (m.in. z XV, XVI w.); pagoda Hjon-mjo-thap (1085), pagoda świątyni Wongak-sa (1467), świątynia Mun-mjo (1600).