"Kamizelka" Bolesława Prusa - małe studium psychiki.

Eliza Orzeszkowa stwierdziła, że jeśli powieść jest zwierciadłem (jak stwierdził Stendhal) to nowela jest ułamkiem zwierciadła, zwierciadełkiem, które ukazuje część rzeczywistości.
Akcja utworu "Kamizelka" rozgrywa się w Warszawie, autor wymienia nawet konkretne miejsca- ogród botaniczny, Łazienki i rozgrywa się od kwietnia do listopada. Są to czasy współczesne autorowi.
Narrator jest mężczyzną i wypowiada się w 1os. l.poj. Jest on sąsiadem głównych bohaterów- małżeństwa, które obserwuje przez okno. Kolekcjonuje on różne przedmioty, dla innych bez wartości, ale dla niego z każdym z nich łączy się pewna historia. Przedmioty te mają dla niego wartość sentymentalną. W noweli opowiada historię kamizelki, która należała do jego sąsiada. Narrator ma naturę refleksyjną.
Kamizelkę kupił od żyda- handlarza. Kobieta- której mieszkanie obserwował- była nauczycielką, mężczyzna urzędnikiem. Małżeństwo żyło skromnie, we wzajemnym szacunku, dużo pracowali, chodzili na niedzielne spacery do Łazienek. Byli skromni, spokojni, żyli ustalonym rytmem. Mąż zaczyna chorować, żona bardzo się o niego martwi. Gdy choroba zaczyna się pogłębiać ich życie bardzo się zmienia. Kobieta sama utrzymuje dom, musi coraz więcej czasu poświęcać mężowi, zaczyna dorabiać jako szwaczka. Mimo całej tej trudnej sytuacji nie skarży się. Po kolejnej rozmowie z lekarzem dowiaduje się, że jej mąż jest nieuleczalnie chory. Nie mówi jednak nic mężczyźnie nie chcąc go martwić. Okłamują się nawzajem. Mąż ma świadomość, że jest poważnie chory. W ukryciu przesuwa sprzączkę przy swojej kamizelce, żeby żona nie widziała, że chudnie. Świadczy to o miłości jaką darzy małżonkę. Pewnego dnia przyznaje się do tego drobnego kłamstwa, gdyż zauważa, że kamizelka staje się coraz ciaśniejsza. Uwierzył, że przybiera na wadze, co dla niego jest jednoznaczne z wyzdrowieniem.
Mąż umiera, wdowa sprzedaje wszystko co może i wyprowadza się. W zakończeniu wypowiada się narrator i wyznaje co widzi. Przy kamizelce pracowały dwie osoby- mąż przesuwał sprzączkę, a żona po kryjomu zwężała kamizelkę. Mimo, że kobieta nie miała nadziei na wyzdrowienie męża, chciała ją dać ukochanemu. Było to kłamstwo w dobrej wierze, które dawało nadzieję. Kłamstwo w tym przypadku nie było oznaką zdrady, ale ogromnej miłości.
Prus pokazuje, że szlachetne kłamstwo jest dopuszczalne, gdyż jest ono oznaką miłości, dobroci, oddania. "Kamizelka" to małe studium psychiki, bo pokazuje ludzkie uczucia, poświęcenie, miłość, oddanie dwojga zwykłych ludzi bez wielkiego patosu. Prusowi udało się uniknąć patetycznego stylu w kwestiach bardzo ważnych.

Cechy tego utworu jako noweli:
-bardzo krótki;
-pisany prozą;
-jednowątkowy;
-zawiera punkt zwrotny;
-kończy się zaskakująco dla czytelnika;
-tytuł wskazuje bardzo ważny element w akcji;