"Teogonia" Hezjoda

1. Hezjod – obok Homera największy twórca dawnej epiki greckiej.

Teogonia (z gr. narodziny bogów) – pochodzenie, rodowód genealogia bogów, którzy wedle mitologii greckiej nie istnieli wiecznie, lecz rodzili się i pojawiali w czasie.

Teogonia Hezjoda jest eposem religijnym – obszernym i podniosłym poematem poświęconym tematyce religijnej.

2. Cechy eposu:
- dominował w epice aż do powstania powieści;
- rozbudowane; zazwyczaj wierszowany utwory;
- ukazujące legendarnych lub historycznych bohaterów;
- tłem historycznym są przełomowe wydarzenia dla danej społeczności narodowej.

3. Omówienie fragmentu Teogonii znajdującego się w podręczniku:
- początek poematu, w którym autor przedstawia się i wyjaśnia, dlaczego rozpoczyna opowiadanie od powołania się na Muzy, oraz zapowiada dalszą część utworu w krótkim opisie bogów.

4. Muzy: boginki w mitologii greckiej.

U Hezjoda są córkami Matki Ziemi i Powietrza. Wszystkie muzy miały zdolność wieszczenia i występowały w orszaku Apollina, ich przewodnika. Ośrodkiem kultu muz był Parnas i Helikon w Beocji (muzy helikońskie).

Apollo – bliźniaczy brat Artemidy. Uważany za boga piękna, światła, życia, śmierci, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji, przewodnika muz. Przebywał na Parnasie, skąd zsyłał natchnienie.

Muzy:
- Kalliope – poezja epicka oraz filozofia i retoryka, przedstawiano ją z tabliczką i rylcem;
- Klio – historia, przedstawiano ją ze zwojem papirusu;
- Erato– poezja miłosna, przedstawiano ją z kitarą;
- Euterpe– poezja liryczna, gra na flecie, przedstawiano ją z aulosem;
- Melpomene – tragedia i śpiew, przedstawiano ją z maską tragiczną;
- Polihymnia – poezja chóralna, pantomima przedstawiano ją zawsze głęboko zamyśloną, bez atrybutu;
- Talia – komedia, przedstawiano ją z maską komiczną;
- Terpsychora– taniec, przedstawiano ją z lirą i plektronem;
- Urania – astronomia i geometria, przedstawiano ją z cyrklem i kulą ziemską.

5. Obraz muz w Teogonii Hezjoda:
- władają Helikonem (góry w Beocji) – tzw. Muzy helikońskie;
- zsyłają natchnienie;
- tańczą wokół źródeł Helikonu (np. wokół Hippokrenu – źródła, które daje natchnienie) i ołtarza Kronidy;
- odprawiają korowody tańcząc i śpiewając pieśni na cześć bogów; podczas pochodów obmywają się w źródlanych wodach;
- mają piękne głosy: „cudnym głosem pieśni śpiewają”;
- są delikatne.

6. Obraz artysty w Teogonii Hezjoda:
- zostaje natchniony przez Muzy;
- zostaje obdarzony przez Muzy wawrzynem (laurem), który jest antyczną nagrodą dla poety i symbolizuje zwycięstwo;
- posiada zdolność wieszczenia (mówienia głosem bogów);
- ma za zadanie: sławić „to co będzie,/ I to, co niegdyś było(...)”;
- ma opiewać bogów.