Działania wojenne w latach 1943-1945.

Przełom w działaniach wojennych przeciwko państwo „osi”. Rok 1943 stanowił przełom w dziejach drugiej wojny światowej. Jasne się stało, że wobec miażdżącej przewagi liczebnej i materialnej Sprzymierzonych państwa „osi” ostatecznie przegrają wojnę. Jednak odzyskanie terytoriów zajętych przez Niemców i ich sojuszników oraz ostateczne ich pokonanie trwać miało jeszcze długo. W Europie wojska niemieckie prowadziły zacięte walki na froncie wschodnim i strzegły na Zachodzie „Wału Atlantyckiego” – systemu umocnień budowanych do 1942 r. Na wybrzeżach okupowanych krajów europejskich, od północnej Norwegii do Pirenejów.

Zakończenie działań wojennych w Afryce Północnej. 8 listopada 1942 r. Wojska brytyjskie i amerykańskie dokonały desantu na porty francuskie Afryki Zachodniej i Północnej. Lądowanie Sprzymierzonych w Casablance, Oranie i Algierze spotkało się z oporem oddziałów francuskich wiernych rządowi Vichy. Po krótkotrwałych walkach oddziały te przeszły na stronę Sprzymierzonych. W odwecie Niemcy zajęli w listopadzie 1942 r. Nie okupowaną część Francji. Na przełomie listopada i grudnia 1942 r. Wojska niemieckie w Afryce znalazły się w potrzasku. Od wschodu wypierała je do Tunisu zwycięska pustynna ofensywa brytyjskiej 8 Armii gen. Bernarda Montgomer’ego, a od zachodu blokowali je Amerykanie. W maju 1943 r. Resztki oddziałów niemieckich w Afryce poddały się Sprzymierzonym.

Kapitulacja Włoch. W lipcu 1943 r. Wojska Sprzymierzonych wylądowały na Sycylii. Niemcom udało się ewakuować stamtąd tylko część oddziałów na Półwysep Apeniński. Zdobycie Sycylii przez wojska Sprzymierzonych przyspieszyło załamanie się rządów faszystowskich we Włoszech. 25 lipca 1943 r. Mussolini został zmuszony przez króla Wiktora Emanuela do ustąpienia ze stanowiska premiera. Nowy rząd włoski utworzony przez marszałka Pietro Badoglio podpisał zawieszenie broni ze Sprzymierzonymi. Nowy premier wezwał naród włoski do wystąpienia przeciwko Niemcom. Wiele jednostek floty włoskiej i oddziałów armii przeszło na stronę Sprzymierzonych.

Dowództwo wojsk niemieckich we Włoszech podjęło natychmiastowe przeciwdziałanie. Niemcy wprowadzili we Włoszech stan wojenny i rozbroili oddziały włoskie. Po wysadzeniu mostów i zaminowaniu wszystkich dróg Niemcy zajęli przygotowane pozycje obronne w Apeninach, na tzw. Linii Gustawa z kluczową pozycją na Monte Cassino.

Nie przyniosły rozstrzygnięcia dwa uderzenia aliantów na tę pozycję, blokującą drogę na Rzym. Dopiero trzecie natarcie w maju 1944 r. Z udziałem II Korpusu Polskiego doprowadziło do zdobycia Monte Cassino i przełamania linii Gustawa. 4 czerwca 1944 r. Wojska Sprzymierzonych zajęły Rzym. Po zdobyciu Florencji w sierpniu 1944 r. Front we Włoszech znów stanął na kilka miesięcy.

W północnych Włoszech Mussolini uwolniony z więzienia przez niemieckich spadochroniarzy, na krótko przed wydaniem go w ręcę aliantów, powołał do życia Włoską Republikę Społeczną w salo. Jego rządy, oparte na niemieckich oddziałach okupacyjnych, nie zdobyły żadnego uznania i poparcia w społeczeństwie włoskim.

Bitwa na łuku kurskim. Do wykonania decydującego uderzenia latem 1943 r., które miało wyjść na tyły Armii Czerwonej nad Donem, dowództwo niemieckie wybrało odcinek frontu w rejonie Kurska. Do lata 1943 r. Niemcy skoncentrowali na tym odcinku frontu potężne siły pancerne.

Wielka ofensywa niemiecka na łuku kurskim rozpoczęła się 5 lipca 1943 r. Po kilku dniach natarcie niemieckie zostało powstrzymane, a następnie Armia Czerwona przeszła do kontruderzenia. W rejonie kurska, pod Prochorowką, doszło do największej bitwy