Drzwi gnieźnieńskie, Gniezno

Drzwi gnieźnieńskie przeznaczone do katedry w Gnieźnie odlane zostały w brązie około 1170 - 1180 najprawdopodobniej przez artystów znad Mozy, którzy nie tylko ulegali wpływom sztuki swych czasów, a sięgali także po wzorce antyczne. Realistyczna znajomość szczegółów pozwala przypuszczać, że dzieło to powstało w Gnieźnie. Na osiemnastu kwaterach twórcy ukazali hagiografię św. Wojciecha począwszy od jego narodzin, działalność misyjną, po śmierć męczeńską w Prusach i złożenie do grobu. Na skrzydle lewym znalazły się epizody z życia świętego poza Polską, a na prawym te sceny, które związały św. Wojciecha z naszym krajem. Wszystkie kwatery obrazują najistotniejsze chwile czeskiego kapłana, który z takim poświęceniem udał się do Prus w 997 r. z misją apostolską, by nawracać pogan. Miał pełne poparcie ze strony Bolesława Chrobrego, który dowiedziawszy się o dramatycznym końcu posłannictwa Wojciecha, wykupił i sprowadził zwłoki świętego do Gniezna, dzięki czemu miasto nobilitowano do rangi metropolii kościelnej Skrzydła drzwi ozdobiono bordiurą, czyli dekoracyjnym obramowaniem, które wypełniono wicią roślinną, postaciami ludzkimi. zwierzęcymi i fantastycznymi. Czytelna kompozycja, budowanie różnorodnego nastroju poszczególnych scen, dbałość o detale, przemyślane współgranie symbolicznych ornamentów bordiury z treścią kwater jest świadectwem wielkich umiejętności twórców ideowych i artystycznych tego wielkiego dzieła polskiej sztuki romańskiej.