Zmiany liczby ludności w Polsce i ich przyczyny oraz struktury biologiczna i zawodowa ludności

1. Zmiany liczby ludności:
• 1938 r – 34,8 mln. (32 mln w przeliczeniu na obecne granice)
• 1946 r – 23,9 mln
• Nastąpił drastyczny spadek liczby ludności o 1/3 z powodu:
o Eksterminacji (głównie straty w ludności cywilnej) -> 6mln
o śmierci wielu żołnierzy na frontach II WŚ -> 650 tys
o zmiany granic -> 6,5 mln
o emigracji (nie zawsze dobrowolnej) -> 1,7 mln
• 1970 r -32,7 mln (Polska odzyskała potencjał ludnościowy sprzed wojny)
• 1998 r – 38 667 tys – największa liczba ludności w historii Polski
• Po 1998 r – zaczął następować spadek liczby ludności
• 2007 r – 38,1 mln

2. Ilość ludności Polski jest kształtowana przez przyrost naturalny, migracje mają tutaj mniejsze znaczenie. Najważniejszy jest wskaźnik urodzeń, który ostatnio ciągle spada. Wskaźnik zgonów nie ma większego znaczenia.
• W latach 50-tych rodziło się około 800 tys dzieci rocznie -. Wyż kompensacyjny (wyż lat 50-tych na poziomie 19,3%0)
• Niż demograficzny nastąpił około roku 1969 na poziomie 8,6%0
• Gdy społeczeństwo z wyżu wchodzi w dorosłość to jest niż
• W latach 70-tych i 80-tych wskaźnik urodzeń zwiększył się do ok. 10,6%0 (echo wyżu lat 50-tych)

3. Przyrost naturalny jest zróżnicowany wewnętrznie:
• Na przełomie XIX i XX wieku miała miejsce głęboka depresja urodzeń wynikająca z rozwoju nowoczesnego stylu życia i zawierania później małżeństw
• W dużych aglomeracjach miejskich przyrost naturalny bywa ujemny (aglomeracje łódzka i warszawska oraz GOP)
• Społeczeństwa religijne natomiast niewykształcone posiadają natomiast więcej dzieci (regiony dawnej Galicji, województwa: Podkarpackie, Małopolskie, Zachodniopomorskie, Warmińsko-mazurskie)

4. Struktura wieku ludności Polski:
• Wyróżniamy trzy rodzaje wieku ludzie: przedprodukcyjny (0-18 lat), produkcyjny (18-65 lat) i poprodukcyjny (65 i więcej lat)
• Wiek produkcyjny można ponadto podzielić na wiek mobilny (do 44 lat), oraz nie mobilny (od 45 lat)
• Ludność w wieku mobilnym stanowi ok. 40%, a ludność w wieku przedprodukcyjnym ok. 20%
• Społeczeństwo polskie jest społeczeństwem starzejącym się

5. Struktura płci:
• Przewaga ilości kobiet nad ilością mężczyzn, obecnie na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet (po II WŚ w 1945 r wskaźnik feminizacji wynosił aż 118 kobiet na 100 mężczyzn)
o Średnia długość życia kobiet jest o 10 lat dłuższa
o Emigracja kobiet
 dużo kobiet jest w dużych miastach, gdzie można łatwiej znaleźć pracę w usługach (Warszawa)
 mocno feminizowane są uzdrowiska i miasta turystyczne
 mało kobiet jest natomiast w regionach uprzemysłowionych (Bełchatów – okręg przemysłowy)

6. Struktura wykształcenia:
• Zaledwie 7% ludności polski ma wyższe wykształcenie, ale wskaźnik ten cały czas poprawia się
• Największa liczba osób ma wykształcenie średnie do niedawna przeważała grupa mająca wykształcenie podstawowe

7. Struktura zawodowa:
• Po wojnie zatrudnienie w przemyśle wzrastało kosztem rolnictwa (w latach 80-tych liczba osób pracujących w rolnictwie była największa)
o Chłopo-robotnicy – chłopi pracujący np. w kopalniach, ale posiadający swoje gospodarstwa, popularni w PRL-u
• Obecnie dużo ludzi pracuje w rolnictwie i przemyśle, ale największe zatrudnienie jest w usługach (wzrost zatrudnienia w usługach wzrósł po kryzysie roku 1989)
o Kiedyś ludność pracującą w rolnictwie w usługach uznawano za pracującą w rolnictwie a teraz uznaje się za pracującą w usługach (spadek pozorny)
o Po latach osiemdziesiątych polska zaczęła stawać się krajem postindustrialnym
• Bezrobocie jest mierzone od 1990 roku:
o W latach 1990-1993 wzrosło do 16%, w kolejnych latach zanotowało spadek, wzrost i duży spadek
o obecnie wynosi 10,5%
• Bezrobocie faktyczne (rzeczywiste) jest trudne do oceniania, z pewnością jest niższe niż zarejestrowane:
o Ok. 500 tys – 1 mln osób pracuje na czarno w szarej strefie
o Na wsi występuje bezrobocie ukryte polegające na tym, że pracę, którą może wykonać 1 osoba wykonuje kilka osób (800 tys – 1 mln)
o Przyczyny bezrobocia:
 Zamykanie Państwowych Gospodarstw Rolnych (woj. Kujawsko-pomorskie)
 Likwidacja kopalń, zakładów przemysłowych (Wałbrzych, region dolnośląski)
 Trudności w znalezieniu mieszkania i pracy wynikające z braku kwalifikacji