Służba bezpieczeństwa. Bezpieka

Temat: Bezpieka. Służba bezpieczeństwa
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) - organ bezpieczeństwa wewnętrznego o statusie ministerialnym, zorganizowany w czasie budowy dyktatury komunistycznej w powojennej Polsce na polecenie i pod dyktando władz radzieckich. Obok tzw. Informacji Wojskowej, odpowiedzialne za masowe krwawe represje na obywatelach w okresie stalinizmu. W terenie Ministerstwo reprezentowały podległe mu Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego, dlatego potocznie te instytucje były określane skrótem UB.
Służba Bezpieczeństwa (SB) - organ bezpieczeństwa państwa podległy strukturom Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, działający w PRL w latach 1956–1990, powołany m.in. do utrwalania władzy komunistycznej oraz zapewniania porządku publicznego wewnątrz kraju. W końcowej fazie swojego istnienia, w sierpniu 1989 SB zatrudniała 24 300 funkcjonariuszy, którzy kontrolowali 90 000 tajnych współpracowników
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego odpowiedzialne było m.in. za wywiad wewnętrzny i zewnętrzny, kontrwywiad, działalność antypaństwową w kraju jak i poza jego granicami, ochronę rządu, ochronę i nadzór łączności cywilnej i rządowej, kontrolę nad terenowymi organami rządowymi, kontrolowało Milicję Obywatelską, więzienia i zakłady poprawcze, Straż Pożarną oraz Wojska Ochrony Pogranicza. Także od 1947 do 1950 roku pod kontrolę MBP przeszły organy wywiadu wojskowego, do tej pory podlegające pod Oddział II Sztabu Generalnego Ludowego Wojska Polskiego.
W wyniku jednej z największych afer w tajnych służbach PRL, sprawy Józefa Światły, który uciekając na zachód ujawnił przestępcze metody działalności komunistycznej bezpieki, władze zmuszone zostały do likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, którego Światło był członkiem jako wicedyrektor osławionego Departamentu X, i następnie Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego (KdsBP) jako niezależnej administracji i przyłączenie go do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (MSW). W 1956 władze PRL zorganizowały nową strukturę zajmującą się bezpieczeństwem polityczno-publicznym w kraju.
Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych wraz z przyjęciem stalinowskiej tezy o zaostrzaniu się walki klasowej w miarę budowy socjalizmu, działalność tajnej policji politycznej MBP coraz częściej i głębiej ingerowała w różne strefy życia społecznego. Procesy publiczne, podczas których stawiani przed sądem byli m.in. członkowie Polski Podziemnej, oskarżani przez śledczych z MBP o tak absurdalne czyny jak współpraca z Gestapo, szpiegostwo, sabotaż itp. Niektóre z zarzutów sformułowane były następująco: Ponieważ oskarżona jest osobą bardzo inteligentną i czyta Sherlocka Holmesa, wiedziała, że rozmawia ze szpiegiem.

Rozgrywane były także tzw. gry wywiadowcze, ciągnące się nieraz latami. Agentury Ministerstwa wsławiły się m.in. zwalczaniem organizacji Polski Podziemnej, takich jak np. Armia Krajowa i Rada Jedności Narodowej, akcją aresztowania i porwania 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, których porwano i wywieziono do Moskwy, gdzie zostali osądzeni i uwięzieni przez aparat bezpieczeństwa NKWD ZSRR (zobacz: proces szesnastu). Bardzo znaną akcją przeprowadzoną przez wywiad Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego była tzw. operacja Cezary, czyli utworzenie tzw. V Komendy WIN-u (Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN). Pozwoliła ona poznać bezpiece metody i techniki szkolenia zachodniego wywiadu.

SB utworzona ustawą sejmu z 13 listopada 1956, zastąpiła skompromitowany w społeczeństwie Urząd Bezpieczeństwa (UB) podległy od 1944 Resortowi Bezpieczeństwa PKWN, od 1945 Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego i od 1954 Komitetowi do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego przy Radzie Ministrów. Uchwała sejmowa likwidowała Komitet do Spraw Bezpieczeństwa i przekazywała SB Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. SB działała w ramach wojewódzkich, rejonowych, miejskich i dzielnicowych urzędów bezpieczeństwa.

Obok pracowników etatowych SB posiadała rozbudowaną sieć tajnych informatorów
obecnych we wszystkich instytucjach, urzędach i zakładach pracy. Jej funkcjonariusze stosowali na szeroką skalę metody szantażu, prowokacji, a nawet dopuszczali się zbrodni, m.in. z polecenia SB 12 maja 1983 został pobity na komisariacie Milicji Obywatelskiej w Warszawie 19-letni G. Przemyk (syn związanej z opozycją poetki B. Sadowskiej), który dwa dni później zmarł; również na polecenie SB został bestialsko zamordowany ksiądz J. Popiełuszko. SB organizowała antysemickie wystąpienia w marcu 1968, uczestniczyła w tłumieniu buntu robotniczego na Wybrzeżu w 1970. Prowadziła walkę z Kościołem katolickim. Działalność SB uaktywniła się szczególnie w stosunku do "Solidarności", zarówno w okresach legalnej działalności związku, jak i podczas stanu wojennego.

Rozwiązana w 1990, zastąpiona w części działalności przez Urząd Ochrony Państwa.