Muzyka renesansu (ok. 1450-ok. 1600)
Kulturę renesansu cechowało odkrycie greckich i rzymskich ideałów. W muzyce dominowała religijna, wokalna muzyka polifoniczna a cappella (chór bez instrumentów). Istotą polifonii jest równoczesne prowadzenie kilku różnorzędnych głosów wokalnych lub melodii instrumentalnych. Wszystkie głosy równie ważne. Zwiększenie ilości głosów do czterech i więcej, sprawiło, że popularność zdobywają takie formy jak: motet, msza i madrygał (świeca pieśń polifoniczna). Obok form wokalnych zaczęły pojawiać się formy instrumentalne pisane na lutnię i organy.
Renesans wprowadził do muzyki nowy element – harmonię, czyli współbrzmienie dźwięków. Ustalone zostają zasady nowego systemu harmonicznego opartego na tercjowej budowanie akordów (tercja – trzy), tzn. akordów zbudowanych z I, III, i V stopnia gamy.
Masz (od łac. missa) stała się obok motetu głównym gatunkiem muzyki religijnej. Początkowo była komponowania na chór a cappella, później z towarzyszeniem instrumentalnym. Msza stała się ze stałych i zmiennych części. Podstawę mszy-formy muzycznej – tworzy sześć stałych części:
- Kyrie (z łac. Kyrie eleison - Panie zmiłuj się nad nami),
- Gloria (z łac. Gloria In Excelsis Deo – Chwała Panu na Wysokości),
- Credo (z łac. Wierzę- wyznanie wiary),
- Sanctus (z. łac. Święty),
- Benedictus (z łac. Błogosławiony),
- Agnus Dei ( z łac. Baranek Boży),
Największymi kompozytorami epoki renesansu byli: Giovanni Pierluigi da Palestrina (czyt. dżiowani pierluidzi, 1525-1594) i Orlando di Lasso (1532-1594)- Włosi, a w Polsce – Wacław z Szamotuł i Mikołaj Gomółka.
PYTANIA sprawdzianowe
1. Wysłuchajcie pieśni Już się zmierzcha Wacława z Szamotuł, wybitnego polskiego kompozytora renesansu. Oto pierwsze jej takty:
2. Napiszcie, jaką muzykę nazywamy polifoniczną.
3. Jaka jest faktura utworu Już się zmierzcha: polifoniczna czy homofoniczna?