Tragizm
Biedny chrześcijanin patrzy na getto
Ważny aspekt holokaustu stanowi stosunek chrześcijan, Polaków do zagłady Żydów. Niektóre z utworów literackich pokazują skrzywienie i wypaczenie podstawowych wartości moralnych, inne piętnują obojętność na tragedię prześladowanych i mordowanych w gettcie. Do tych pierwszych należy z pewnością proza lagrowa dokumentująca „niewinne” zabawy dzieci, które wyszły z obozu, w „palenie Żydów”. Z kolei wiersz Campo di Fiori Czesława Miłosza pokazuje śmierć getta w perspektywie filozoficznej:...
„Nic dwa razy się nie zdarza”
Z większym sceptycyzmem i mniejszym tragizmem,z ironią, bo czymże można się bronić przed przemijaniem, podchodzi do tej kwestii noblistka Wisława Szymborska. Traktuje ona człowieka i zdobycze cywilizacji z perspektywy „szkieletu jaszczura”, muzeum, z perspektywy innych cywilizacji i kosmosu. To ułatwia dystans i ironiczny uśmiech. O śmierci i ocaleniu mówi z perspektywy przypadku: Zdarzyć się mogło. Zdarzyć się musiało. Zdarzyło się wcześniej. Później. (...) Ocalałeś, bo byłeś pierwszy....