Mąż stanu
Clemenceau Georges
Z wykształcenia lekarz, pracował jako dziennikarz i publicysta polityczny, zwolennik republikanizmu. W 1870 został merem XVIII dzielnicy Paryża, w 1875 przewodniczącym Rady Miejskiej stolicy Francji. W latach 1876–93 deputowany Zgromadzenia Narodowego, przywódca parlamentarny radykalnych republikanów, z powodu ostrości wystąpień zwany „Tygrysem”. Pozostając w opozycji, doprowadził do dymisji wielu ministrów. W latach1902–20 senator, 1906 minister spraw wewnętrznych, 1906–09 po raz pierwszy...
Gaulle Charles André de
Urodzony w rodzinie mieszczańskiej, absolwent akademii wojskowej Saint-Cyr i Wyższej Szkoły Wojennej. W czasie I wojny światowej walczył na froncie z Niemcami. Ranny w bitwie pod Verdun, w niewoli niemieckiej 1916–18. Członek misji wojskowej w Polsce 1919–21. W latach 1931–37 pracował w Generalnym Sekretariacie Obrony Narodowej Francji, postulował modernizację armii. W czasie II wojny światowej generał, dowodził dywizją pancerną w kampanii 1940. Przeciwnik kapitulacji, po jej podpisaniu...
Churchill Winston, sir
Członek Izby Gmin w latach 1900–04 i 1924–64 z ramienia Partii Konserwatywnej, 1904–22 z ramienia Partii Liberalnej. Minister spraw wewnętrznych 1910–11, pierwszy lord admiralicji 1911–15, minister zaopatrzenia wojskowego 1917–19. Inicjator interwencji zbrojnej przeciwko bolszewikom w Rosji 1918. W latach 1919–21 minister wojny i lotnictwa, 1921–22minister kolonii, 1924–29 kanclerz skarbu, 1939–40 pierwszy lord admiralicji.Zwolennik demokracji, zdecydowany przeciwnik totalitaryzmów w Rosji...
Atatürk Kemal (do 1934 Mustafa Kemal Pasa)
Uczestnik ruchu młodotureckiego i rewolucji młodotureckiej w 1908, która zmusiła sułtana do przywrócenia konstytucji z 1876. Od 1909 w armii tureckiej, szybko awansowany. Brał udział w wojnie z Włochami (1912), wojnach bałkańskich (1912–13) i I wojnie światowej (1914–18). Dowodził wojskiem tureckim w bitwie pod Gallipoli w 1915. Zorganizował skuteczną obronę i zwycięską kontrofensywę w wojnie grecko-tureckiej (1920–22), w wyniku której Grecy zostali wyparci z Azji Mniejszej. W latach...
Innocenty III
Otrzymał gruntowne wykształcenie w dziedzinie teologii i prawa kościelnego. Od 1190 kardynał, od 1198 papież. Dążył do wzmocnienia hierarchii kościelnej i Państwa Kościelnego oraz podporządkowania papiestwu poszczególnych monarchów i krajów. Wspierał pretendentów do korony cesarskiej, najpierw Ottona IV Welfa, następnie Fryderyka II. W 1213 uzyskał od cesarza (tzw. Złota bulla) uznanie Państwa Kościelnego i zobowiązanie do jego obrony. Za jego pontyfikatu Anglia i Irlandia (1215) oraz...
Roosevelt Franklin Delano
Pochodził z zamożnej rodziny z tradycjami politycznymi.Studiował nauki polityczne na Uniwersytecie Harvarda i prawo na Uniwersytecie Columbia.W latach 1907–10 adwokat w kancelarii prawniczej. Od 1910 związany z Partią Demokratyczną, z jej nominacji senator stanowy w Nowym Jorku 1911–13, gubernator Nowego Jorku 1929–33. Prezydent w latach 1933–45, jako jedyny w historii Stanów Zjednoczonych wybierany czterokrotnie. Pierwszą kampanię prezydencką wygrał lansując program reform ekonomicznych...
Cavour Camillo Benso di
Potomek starej i bogatej rodziny szlacheckiej. Uczył się w akademii wojskowej w Turynie, studiował ekonomię, naukę uzupełnił podróżą po Francji i Anglii. Zwolennik monarchii konstytucyjnej. W 1847 założył dziennik „Il Risorgimento”, w którym propagował ideę zjednoczenia Włoch. Od 1850 minister rolnictwa, marynarki i finansów, od 1852 premier i minister spraw zagranicznych Królestwa Sardynii (Piemontu). Wprowadził reformy mające na celu industrializację państwa, umocnienie porządku...
Jan III Sobieski
Pochodził z rodziny magnackiej, jego ojciec był wojewodą ruskim i kasztelanem krakowskim. Odebrał staranne wykształcenie, studiował na Akademii Krakowskiej, następnie odbył podróż po Europie Zachodniej (1646–48). Od 1648 w wojsku,walczył z Kozakami i Tatarami, ciężko ranny w bitwie pod Beresteczkiem w 1651. W czasie „potopu” szwedzkiego (1655–60) początkowo poparł Karola X Gustawa, w 1956 przyłączył się do walki ze Szwedami. Walczył w wojnach z Moskwą i Kozakami (1660–64), wykazał się...
Piłsudski Józef Klemens
Pochodził z rodziny szlacheckiej, od 1886 studiował na uniwersytecie w Charkowie. W 1887 skazany na pięć lat zesłania na Syberii. Od 1892 członek PPS, od 1895 jej faktyczny przywódca.Rzecznik walki zbrojnej o niepodległość Polski, nadał polskiemu socjalizmowi charakter narodowy. Po rozłamie PPS w 1906 stanął na czele Frakcji Rewolucyjnej. Twórca i organizator ZWCz (1908), ruchu strzeleckiego w Galicji i POW (1914). W 1914 utworzył Legiony Polskie, walczył na froncie rosyjskim. W 1917 po...
Bismarck Otto von
Przedstawiciel starego rodu junkierskiego, studiował prawo w Getyndze. W 1847 poseł w parlamencie pruskim, 1851–59 pruski przedstawiciel w Radzie Związkowej we Frankfurcie. W 1859 został posłem Prus w Rosji,w 1862 ambasadorem we Francji. Premier Prus w latach 1862–67.W 1864 w koalicji z Austrią siłą odebrał Danii prowincje Szlezwik i Holsztyn.W 1866 roku pokonał Austrię i ograniczył jej wpływy w krajach niemieckich. Doprowadził do utworzenia w1867 Związku Północnoniemieckiego, do 1871...
mąż stanu
‘wybitny polityk, dyplomata’; wyr. rzecz.; kalka z franc.; Myślę, że Polacy spodziewali się, iż będziemy mieli osoby, które będą mężami stanu. – TV Puls.