Analfabetyzm
Wieś współczesna groteskowo
Groteskowo odważył się pokazać polską wieś Witold Gombrowicz w Ferdydurke . Komicznie pokazał relacje między panem a chłopem i prymitywizm mieszkańców wsi. W jego utworach ( Ferdydurke , Pornografia ) narasta konflikt między państwem a chłopstwem, grozi rewolucja; państwo odgradza się od chłopstwa barierą form i rytuałów – pustych, nic nieznaczących już, ale akcentujących różnice między klasami. Inny groteskowy obraz wsi, już powojennej, stworzył Edward Redliński w powieści Konopielka ....
Praca powołaniem
Praca na ziemi i dla ziemi jest przez Bogumiła Niechcica traktowana jako swoiste powołanie. Podobnie traktuje swój zawód bohaterka noweli Elizy Orzeszkowej A... B... C... – nauczycielka, za niewielką opłatą nauczająca dzieci z sąsiedztwa. Tak też pojmuje swą pracę nauczycielka z utworu Stefana Żeromoskiego Siłaczka , Stasia Bozowska, która umiera zarażona tyfusem, nauczając na wsi dzieci biednych analfabetów. Jako powołanie traktuje też swój zawód doktor Tomasz Judym – bohater Ludzi...
Dom chłopski w krzywym zwierciadle
Groteskową wersję domu chłopskiego pokazał Edward Redliński w powieści Konopielka . Bohaterowie jego książki, mieszkańcy wsi Taplary, panicznie boją się zmian, postępu i obcych. Plany osuszenia bagien, które odcinają ich wieś od świata, przerażają ich, podobnie zresztą jak inne niż najbardziej tradycyjna pozycje seksualne, posyłanie dzieci do szkoły czy jedzenie z własnego talerza. Mieszkańcy Taplar to analfabeci żyjący w ciemnocie i zacofaniu, nieznający świata oraz nowoczesnych technik...