Zdania modalne należą do zdań złożonych podrzędnie i odpowiadają na pytania:
wie?, auf welche Weise? (w jaki sposób?), in welchem Maße? (w jakim stopniu? ).
Rozróżniamy następujące spójniki i konstrukcje bezokolicznikowe:
• indem / dadurch dass,
• ohne dass / ohne … zu …,
• (an)statt dass / (an)statt … zu ….
Spójniki indem / dadurch dass odnoszą się do treści twierdzących, a ohne dass oraz (an)statt dass do treści przeczących:
Er beherrschte Italienisch, indem er viele Bücher im Original las. (Opanował włoski, czytając dużo książek w oryginale.)
Sie wurde reich, indem sie im Lotto gewann. (Stała się bogata, wygrywając w totolotka.)
Ich lerne Deutsch, dadurch dass ich den Fremdsprachenkurs am Goethe – Institut besuche. (Uczę się niemieckiego, uczęszczając na kurs językowy w Instytucie Goethego.)
Wir unterstützen die Stiftung, dadurch dass wir die grün markierten Waren kaufen. (Wspieramy fundację, kupując towary oznakowane na zielono.)
Jeżeli podmioty w zdaniu głównym i podrzędnym są jednakowe, możemy zastosować konstrukcje bezokolicznikowe ohne … zu …oraz (an)statt … zu … :
Er kaufte eine teure Digitalkamera, ohne dass er es überlegte. / Ohne dass er es überlegte, kaufte er eine teure Digitalkamera. / Ohne es zu überlegen, kaufte er eine teure Digitalkamera. (Kupił drogi aparat cyfrowy, nie przemyślawszy tego.)
Sie unterschrieb den Vertrag, ohne dass sie ihn vorher gelesen hatte. /Sie unterschrieb den Vertrag, ohne ihn vorher gelesen zu haben. (Podpisała umowę, nie przeczytawszy jej wcześniej.)
Anstatt dass er hält, fuhr er bei Rot über die Ampel. Anstatt zu halten, fuhr er bei Rot über die Ampel. (Zamiast zatrzymać się, przejechał na czerwonym świetle.)
Statt zu jammern, such eine Arbeit! (Zamiast narzekać, poszukaj pracy!)