Richelieu Armand Jean du Plessis de

Pochodził ze średniozamożnej szlachty, w młodości służył jako oficer w wojsku. Ukończył studia teologiczne na Sorbonie, w latach 1607–14 biskup Luçon, od1622 kardynał. Wyróżnił się jako deputowany do Stanów Generalnych w 1614. W latach 1616–17 sekretarz stanu do spraw zagranicznych i wojny. Od 1624 jako pierwszy minister króla Ludwika XIII przejął faktycznie władzę we Francji, nazywany „Szarą Eminencją”. Doprowadził do zdobycia twierdz hugenotów (1624–28) i zniszczenia ich organizacji politycznej; na mocy pokoju alezyjskiego w 1629 zapewnił im tolerancję religijną. Scentralizował administrację, powierzając władzę nad prowincjami mianowanym przez siebie urzędnikom, tzw. intendentom.Osłabił potęgę polityczną arystokracji, stworzył podstawy władzy absolutnej monarchów. Popierał handel i rzemiosło, rozbudował flotę morską i armię. W 1635 założył Akademię Francuską. W czasie wojny trzydziestoletniej (1618–48) wspierał finansowo walczące z Habsburgami protestanckie kraje niemieckie, Danię, Holandię i Szwecję, w 1635wprowadził Francję bezpośrednio do konfliktu. Zdobył m.in. Alzację, wspierał antyhiszpańskie powstania w Katalonii i Portugalii. Wzmocnił pozycję mocarstwową Francji, złamał potęgę Habsburgów.

Od przyjaciół Boże strzeż, z wrogami sobie poradzę.
Armand Richelieu