Mięczaki są zwierzętami wodnymi, przede wszystkim morskimi, wyjątek stanowią ślimaki prowadzące lądowy tryb życia. Ciało mięczaków jest miękkie, zbudowane z głowy, nogi i worka trzewiowego tworzącego po stronie grzbietowej fałd zwany płaszczem. Płaszcz może wytwarzać muszlę zbudowaną z węglanu wapnia i substancji organicznej /konchioliny/. Głowa jest różnie wykształcona – najlepiej u ślimaków i głowonogów, u małży ulega redukcji. Narządem ruchu jest pokryta śluzem noga, która u głowonogów przekształca się w ramiona i lejek. Między płaszczem a workiem trzewiowym znajduje się jama płaszczowa, do której uchodzą przewody narządów wydalniczych, gruczołów rozrodczych, otwór odbytowy. W jamie płaszczowej zachodzi wymiana gazowa poprzez skrzela /u mięczaków wodnych/ lub za pośrednictwem ukrwionych powierzchni wewnętrznych zwanych jamą płucną /u ślimaków lądowych/. Układ pokarmowy jest zróżnicowany na jelito przednie, środkowe i tylne. Układ krwionośny jest otwarty. Występuje w nim serce. Narządami wydalniczymi są zmienione metanefridia. W układzie nerwowym zaznacza się stopniowa centralizacja zwojów głowowych. Większość gatunków jest obojnacza. Tylko głowonogi są rozdzielnopłciowe. Rozwój jest prosty lub złożony.
Wśród gromad mięczaków na uwagę zasługują przede wszystkim ślimaki, małże, głowonogi.
Ślimaki to np. żyworódki, zagrzebki, winniczki, pomrów wielki, błotniarki, zatoczki.
Małże, np. ostrygi, omółki, skójki, szczeżuje, sercówki.
Głowonogi wśród mięczaków osiągnęły najwyższy stopień organizacji, np. kałamarnice, mątwy, ośmiornice. Prymitywnymi głowonogami są łodziki /„żywe skamieniałości”/, a wymarłymi amonity i belemnity.