ciągnąć/wyciągnąć kogoś za uszy
‘usilnie pomagać komuś w osiągnięciu czegoś’; zwrot; Tusk nie powie głośno, że media (…) ciągną go za uszy . – „Ozon”.
jeść aż się uszy trzęsą
‘jeść żarłocznie, łapczywie, z apetytem’; zwrot; Jadł, aż mu się uszy trzęsły. – „Victor J”.
kłaść/położyć uszy po sobie
‘stracić, tracić odwagę, pewność siebie, stawać się pokornym, potulnym, tchórzyć’; zwrot, przyr.; oznaką strachu u zwierząt jest zmiana położenia uszu z pionowego na poziome; Platfusy położyły uszy po sobie . – „Gazeta Polska”.
mieć czegoś/kogoś powyżej uszu
‘mieć czegoś, kogoś dosyć, za dużo; zniecierpliwić się czymś, kimś’; zwrot; Mam już powyżej uszu twojego narzekania. – Internet.
mieć oczy i uszy otwarte
‘być bardzo czujnym, doskonale orientować się w danej sytuacji’; zwrot; Mieć oczy i uszy otwarte . – S. Bąba; Dzisiaj wszędzie trzeba mieć oczy i uszy otwarte. – Internet.
mieć swoje za uszami
‘nie być świętym, niewinnym, mieć coś na sumieniu’; zwrot.
nadstawić/nadstawiać ucho/ucha
‘przysłuchiwać się czemuś pilnie, z uwagą, wytężać słuch, podsłuchiwać’; zwrot, przyr.; Nadstawiła ucha i czekała w napięciu. – Internet; No i teraz słuchajcie, słuchajcie, śmiertelni, /w zdumieniu pilnie nadstawiajcie ucha (...), – W. Szymborska.
natrzeć komuś uszu
‘skarcić kogoś, udzielić komuś nagany’; zwrot: Postanowiłem natrzeć mu uszu . – TVP 1.
nie wierzyć własnym uszom
‘niedowierzać, nie wierzyć w to, co się słyszy, być zdziwionym tym, co się usłyszało’; zwrot; Nie wierzył własnym uszom . – W. Łysiak.
obiło się coś komuś o uszy
‘ktoś coś zasłyszał, nie zwracając na to uwagi, ktoś coś usłyszał mimochodem, niedokładnie’; zwrot; Jakiś miesiąc temu obiło mi się o uszy, że się rozstali, ale nie myślałam, że to prawda. – Internet.
ośle uszy
‘symbol głupoty i nieuctwa’; wyr. rzecz., przyr.
pieką kogoś uszy
‘ktoś doznaje jakichś uczuć, emocji’; o ‘ktoś czuje się obgadywany’; zwrot; Kiedy misjonarz opowiadał mi tę historię, piekły mnie uszy. – „Angora”.
przejść/przecisnąć się przez ucho igielne
‘z trudem dostać, przedostać się gdzieś, spełnić niezwykle trudne warunki, poddać się trudnej próbie’; zwrot, bibl. (parafraza słów Chrystusa skierowanych do uczniów Mt 19, 24: „(…) Jeszcze raz wam powiadam: Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa niebieskiego.”); Internet.
puszczać/puścić coś mimo uszu
‘nie zwracać uwagi na czyjeś słowa, nie przejmować się nimi’; zwrot; Magda puściła jego uwagę mimo uszu . – „Victor G”.
słyszeć na własne uszy
‘słyszeć osobiście’; zwrot; Snadź jesteś w łaskach u Boga, boś na własne oczy oglądał i na własne uszy posłyszał, co my tylko ze starodawnej znamy opowieści. – J. Kasprowicz; Wiarygodnie świadkowie zapewniali, iż słyszeli na własne uszy, jak raz Chrystus przemówił do niej z ołtarza. – H. Sienkiewicz, Krzyżacy.
ściany mają uszy
‘to, co się mówi, dochodzi do wiadomości osób niebiorących udziału w rozmowie’; fraza;
śmiać się od ucha do ucha
‘śmiać się szczerze i głośno’; zwrot; Michał śmiał się od ucha do ucha. – AG2; (...) chłopak z uśmiechem od ucha do ucha/podobny do tego jakim byłem kiedyś (...) – J. Twardowski.
ucho od śledzia
‘nic takiego, nic z tego, akurat!’; fraza; Co on jedynki nie widział? Przestraszył się? Ucho od śledzia i kropka! – H. Ożogowska, Ucho.
uszy do góry
‘nie zniechęcaj się, nie poddawaj się, miej dobrą minę, trzymaj się, nie martw się, wszystko będzie dobrze’; fraza, przyr.; Wszystko będzie dobrze, zobaczysz, uszy do góry! – Internet; Uszy do góry! Nie daj się zjeść! – zasłyszane.
wpakować się w coś/tkwić w czymś po uszy
‘zaangażować się w coś bardzo; być zawładniętym, opanowanym przez coś bez reszty, całkowicie, nie móc się od czegoś oderwać, uwolnić’; zwrot; Wpakowaliśmy się po uszy (…). Nie ma już odwrotu. Już się zdecydowało.
Materiał opracowany przez eksperta
- Ucho