Koń

rycerz na białym koniu

czarny koń

‘osoba, która niespodziewanie stała się zwycięzcą; ktoś, kto niespodziewanie wpłynął na bieg zdarzeń’; wyr. rzecz.; Polska będzie czarnym koniem tych mistrzostw.

dać/ofiarować konia z rzędem temu, kto…

‘sowicie zapłacić, wysoko kogoś nagrodzić za coś, co było bardzo trudne, wręcz niemożliwe do wykonania’; zwrot, obycz. szlacheckie – ‘ślad dawnych wielkopańskich zakładów’ stp. rząd ‘porządny sprzężaj koński; ozdobna uprząż wierzchowca’.

darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda

‘nie należy oceniać tego, co otrzymujemy od kogoś w prezencie’; fraza; podczas kupowania konia zaglądano mu w zęby, aby sprawdzić jego wiek i stan fizyczny; przysł. użyte jako zdanie; Darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda.

koń by się uśmiał

‘ironicznie o czymś bezsensownym, nieudanym, absurdalnym, o czyichś wygórowanych ambicjach’; wyr. określ.; Zrobiłaś coś bezsen-sownego, nieprzemyślanego! Nie zdziw się zatem, jak ktoś ci powie, że twój pomysł był taki, że koń by się uśmiał. – „Victor J”.

koń, jaki jest, każdy widzi

‘coś jest oczywiste i nie trzeba o tym mówić’; fraza, liter. – definicja hasła koń w „Nowych Atenach” ks. B. Chmielowskiego; W. Łysiak.

koń trojański

‘zdobycz przynosząca zgubę; o kimś, czymś działającym na zgubę’; wyr. rzecz., mitol. Ogromny drewniany koń z ukrytymi wewnątrz wojownikami, pozostawiony przez Greków pod Troją, którego Trojanie wprowadzili do miasta, co stało się przyczyną ich klęski; Koń trojański w guzie rakowym (tyt.) – GW; Pańska partia jest pewnego rodzaju koniem trojańskim. – TVN.

można z kimś konie kraść

‘ktoś jest dobrym kompanem, doskonałym towarzyszem, godnym zaufania kolegą’; zwrot; Świetny z ciebie kompan – na wycieczkę do lasu, na dyskotekę, a nawet na odrabianie lekcji. Tak – z tobą by konie kraść. – „Victor J”.

postawić na dobrego konia

‘nie zawieść się na kimś, na kogo się liczyło, darzyć kogoś zaufaniem, wierzyć w kogoś’; zwrot, wyścigi konne; Postawiłaś na dobrego konia. – TVP 2.

silny jak koń/tur

‘bardzo silny, wytrzymały’; wyr. określ., przyr.; Marek jest silny jak koń, nikogo się nie boi, ale jest przy tym bardzo wrażliwy i bardzo chętnie pomaga kolegom. – GS; gdyby wszyscy byli silni jak konie (…) nikt nikomu nie byłby potrzebny – J. Twardowski; Jesteś uparty jak osioł, pracowity jak mrówka i silny jak tur, nie brak ci zapału i silnej woli? – „Cogito”.

stary koń

‘iron. o mężczyźnie lub chłopcu, którzy zachowują się niepoważnie’; wyr. rzecz., przyr.; Och, ten Michał! Stary koń mógłby sam sobie wszystko zrobić i pomóc w domu, a nie tylko ona i ona. – B. Tylicka.

zdrów jak koń

o kimś bardzo zdrowym i silnym’; wyr. określ., przyr.; Taki ktoś na pewno jest zdrów jak koń, czyli bardzo zdrowy. – „Victor J”.

zjeść konia z kopytami

‘być bardzo głodnym’; zwrot; Zjadłbyś konia z kopytami, przyjdź do Pizza Hut. – TVN.

znać się jak łyse konie

‘znać się bardzo dobrze, od bardzo dawna’; zwrot, przyr.; jak łyse, czyli stare, znające się od lat; Kasia i Krzysiek znają się jak łyse konie. – TVP 1.

zrobić kogoś w konia

‘oszukać, nabrać’; zwrot; Zostaliśmy zrobieni przez rząd w konia. – „Angora”; Nie śpię, jak mi nie wyszło, albo ktoś mnie zrobił w konia. – „Prodoks”.