‘chodzić cicho, aby komuś nie przeszkadzać, zachowywać się dyskretnie’; zwrot wywodzący się z obserwacji ludzkich zachowań; (...) wielkie nic chodzące między nami na palcach (...) – J. Twardowski;
poleca
64%
25 głosów
chodzić na palcach
‘chodzić cicho, aby komuś nie przeszkadzać, zachowywać się dyskretnie’; zwrot wywodzący się z obserwacji ludzkich zachowań; (...) wielkie nic chodzące między nami na palcach (...) – J. Twardowski;
poleca
77%
126 głosów
coś jest palcem/patykiem na wodzie pisane
‘coś jest bardzo niepewne, wątpliwe, mało prawdopodobne; coś, na co nie można liczyć’; wyr. określ.
poleca
66%
32 głosów
coś przecieka komuś przez palce
‘ktoś coś marnuje, traci, trwoni, nie umie gospodarować czymś’, zwrot (często w połączeniu z rzecz.: pieniądze, czas); Od dziś kupuję sobie na ścianę wielki kalendarz i postaram się wreszcie zapanować nad przeciekającym mi przez palce czasem . – „Victor G”; Gdy ciągle się spieszymy, życie przecieka nam przez palce, tak samo jest z modlitwą. – „Prodoks”.
poleca
61%
28 głosów
maczać w czymś palce/ręce
‘brać udział w jakiejś sprawie, zwykle ocenianej ujemnie, nieuczciwej, podejrzanej moralnie; przyczyniać się w jakimś stopniu do czegoś’; zwrot; Zapytajcie tych dwóch, co ukradli księżyc. Oni na pewno w tym palce maczali. – Internet.
poleca
80%
49 głosów
mieć coś w małym/w jednym palcu
‘umieć, znać coś doskonale, świetnie się w czymś orientować’; zwrot; Basia twierdzi, że wszystko ma w małym palcu.; Mam w małym palcu wiedzę o środkach czystości. – „Nowy Dzień”.
poleca
b/d
można/móc policzyć kogoś/coś na palcach jednej ręki
‘kogoś, czegoś jest niewiele, mała liczba’; zwrot; Wypadków przy pracy spowodowanych piciem alkoholu mamy niewiele. Te, które odnotowujemy w ciągu roku, można policzyć na palcach jednej ręki.
poleca
73%
22 głosów
nie kiwnąć/nie ruszyć palcem (w bucie)
‘nic nie zrobić w jakiejś sprawie, nie zdobyć się nawet na najmniejszy wysiłek’; zwrot; (…) nie śmiał palcem kiwnąć bez rozkazu lub zezwolenia Wydziału Kultury KC PZPR. – W. Łysiak 1; Mama ręce urabia/przy porządkach w mieszkaniu,/a Lech palcem nie kiwnie,/by jej pomóc w sprzątaniu. – T. Fangrat; [los] jest panu dany do rąk, a pan dobrej/woli nie chce okazać i nie ruszy palcem,/nie wierzy w szansę, /nie chce zaryzykować, otworzyć koperty. – S. Barańczak.
poleca
b/d
nie tknąć/nie trącić kogoś palcem
‘nie uderzyć, nie zrobić komuś nawet najmniejszej krzywdy’; zwrot; (…) Serbowie nie tknęli go palcem (…). – W. Łysiak
poleca
77%
42 głosów
owinąć/owijać kogoś wokół/dookoła palca
‘podporządkować kogoś całkowicie swojej woli, uzależnić od siebie kogoś’; zwrot.
poleca
77%
17 głosów
palce lizać
‘o czymś bardzo dobrym, udanym, wyśmienitym, doskonałym, najczęściej o smacznym jedzeniu’; fraza, kulin.; A sama debata – palce lizać. – „Wprost”.
poleca
62%
244 głosów
palec boży
‘znak, przejaw działania sił nadprzyrodzonych, opatrzność; kara boska’; wyr. rzecz., bibl. (Wj 8, 15: „Wówczas rzekli czarownicy do faraona: «Palec to Boży», ale serce faraona pozostało uparte (…).”);
poleca
69%
16 głosów
palec serdeczny
‘palec znajdujący się między małym a środkowym palcem, pierścienny’; wyr. rzecz., staroż. Już Rzymianie na ten palec wkładali obrączki ślubne, sądząc, że od tego palca biegnie nerw do serca. I Rzymianie, i Grecy używali go do mieszania mikstur leczniczych, przypuszczając, że składnik szkodliwy zaalarmowałby serce. Przez połączenie z sercem jako organem miłości palec serdeczny jest atrybutem miłości, narzeczeństwa. W średniowieczu atrybut boskiej natury Chrystusa; (…) błagam Ciebie...
poleca
73%
264 głosów
patrzeć/spojrzeć na coś przez palce
‘udawać, że się czegoś nie widzi, nie zauważa, tolerować coś, być przesadnie pobłażliwym’; zwrot; Ona zresztą także przez palce patrzy na różne moje narowy, przywary… – S. Bąba; Na szczęście pani spojrzała przez palce na moje zachowanie.
poleca
61%
46 głosów
sam/samotny jak palec
‘zupełnie sam, bardzo samotny, opuszczony przez wszystkich’; wyr. określ. Paradoksalnie wydawałoby się, że palec, jeden z pięciu u dłoni, właśnie nie jest samotny. Niektórzy tłumaczą, że słowo palec pokrewne jest słowu pal (por. samotny jak kołek w płocie ). Inni uważają natomiast, że palec początkowo był nazwą tylko kciuka, co uzasadniałoby jego „samotność”; Nie proszę o tę samotność najprostszą/pierwszą z brzegu/kiedy zostaję sam jak palec. – J. Twardowski.
poleca
62%
165 głosów
wyssać coś z palca
‘zmyślić coś, wymyślić’; zwrot (często w stronie biernej); (…) dalsze działania planowano na podstawie liczb, które okazały się wyssane z palca. – „Polityka”.
poleca
50%
6 głosów
wytykać/wytknąć/pokazywać kogoś palcem/palcami
‘potępiać, potępić kogoś, krytykować publicznie czyjeś złe, kompromitujące postępowanie’; zwrot; J. Liberek; Wytknął wielki cel przed nami./Wytykają go palcami. – L. Konopiński.
poleca
b/d
znać kogoś/coś jak swoje pięć palców
‘znać kogoś, coś bardzo dobrze, dokładnie’; zwrot.
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Palec