Przegrana 1831 r. przekonał ogół patriotów o nieskuteczności dotychczasowych metod obrony niepodległości. W kraju, pod uciskiem Paskiewicza, nie była możliwa publiczna dyskusja nad przyczynami klęski i przyszłością narodu. Podjęli tę dyskusję opuszczający dobrowolnie...