Budowa Apokalipsy św. Jana
Wilfrid J. Harrington w swojej książce „Klucz do Biblii” dokonał podziału księgi Apokalipsy na dwie główne części. Szczegółowy plan sporządzony przez badacza przedstawia się następująco:
Prolog (Ap 1,1-3)
A – Listy do siedmiu Kościołów *(Ap 1,4 – 3,22)*
- Wprowadzenie *(Ap 1,4-8)*
- Wizja Syna Człowieczego *(Ap 1,9-20)*
- I List do Kościoła w Efezie *(Ap 2,1-7)*
- II List do Kościoła w Smyrnie *(Ap 2,8-11)*
- III List do Kościoła w Pergamonie *(Ap 2,12-17)*
- IV List do Kościoła w Tiatyrze *(Ap 2,18-29)*
- V List do Kościoła w Sardach *(Ap 3,1-6)*
- VI List do Kościoła w Filadelfii *(Ap 3,7-13)*
- VII List do Kościoła w Laodycei *(Ap 3,14-22)*
B – Wizje prorocze i epilog *(Ap 4,1 – 22,21)*
Część I – Kościół i Izrael *(Ap 4 – 11)*
- Bóg wręcza Barankowi zapieczętowany zwój *(wizja tronu Boga; Baranek otrzymuje zwój)* *(Ap 4 – 5)*
- Otwarcie siedmiu pieczęci *(Ap 6,1 – 8,1)*
- Siedem trąb *(Ap 8,2 – 11,19)*
Część II – Kościół i Rzym pogański *(Ap 12,1 – 20,15)*
- Dramatis personae *(Niewiasta i Smok, prześladowanie Kościoła, dwie Bestie, towarzysze Baranka)* *(Ap 12,1 – 14,5)*
- Godzina sądu *(żniwo i winobranie, siedem ostatnich plag)* *(Ap 14,6 – 16,21)*
- Kara na Babilon *(Rzym, wielka nierządnica)* *(Ap 17,1 – 19,10)*
- Koniec *(zwycięstwo nad Bestiami, szczęśliwość męczenników)* *(Ap 19,11 – 20,15)*
Część III – Nowe Jeruzalem *(Ap 21,1 – 22,5)*
Epilog *(Ap 22,6-21)*
Interpretacja dzieła
Tradycja Kościoła przyjmuje, że podstawową zasadą interpretacyjną Apokalipsy św. Jana jest przyjęcie jej uniwersalnego charakteru. Księga nie dotyczy jedynie konkretnego wycinka czasowego, ale jej treści są aktualne dla chrześcijan wszystkich epok. Jak pisze natchniony autor:
„Napisz więc to, co widziałeś, i to, co jest, i to, co potem musi się stać.”
(Ap 1,19)
Zatem opisane wizje można interpretować z dwóch perspektyw:
1. Historycznej – dotyczącej wydarzeń współczesnych świętemu Janowi.
2. Przyszłościowej – odnoszącej się do końca czasów i Sądu Ostatecznego.
Zrozumienie tej tajemniczej księgi wymaga znajomości pism Starego Testamentu, takich jak:
- Księga Daniela
- Księga Ezechiela
- Pięcioksiąg
- Księga Psalmów
- Księga Izajasza
- Księga Jeremiasza
„To, co jest” *(Ap 4 – 19,10)*
Wizje świętego Jana miały przynieść pocieszenie prześladowanym chrześcijanom. Przedstawione obrazy można odnieść do ówczesnych prześladowań. Bestia symbolizuje cesarza rzymskiego, który pod wpływem szatana prześladuje wyznawców Chrystusa. Proroctwa zapowiadają najazdy barbarzyńskich ludów, takich jak Partowie, na Imperium Rzymskie (np. Czterej Jeźdźcy). Bóg, zsyłając serię plag, daje ludziom szansę na nawrócenie. Jednak gdy bezbożni jej nie wykorzystują, Babilon (symbolizujący Rzym) ostatecznie upada.
„To, co potem musi się stać” *(Ap 19,11 – 22)*
Bestia zostaje pokonana przez Chrystusa, po czym rozpoczyna się okres błogosławieństwa dla Kościoła. Następuje Sąd Ostateczny i ustanowienie Królestwa Niebieskiego, zwanego także Nowym Jeruzalem. Ta część Apokalipsy zapowiada paruzję (gr. *parousia* – przyjście, obecność), czyli powrót Chrystusa w chwale, co stanowi ostateczny triumf nad złem.
Symbolika w Apokalipsie
Wizje otrzymane przez Jana są pełne symbolicznych obrazów i liczb. Literalne odczytywanie tych symboli prowadzi do błędów; aby je zrozumieć, konieczna jest znajomość Starego Testamentu i kultury żydowskiej. Poniżej przedstawiono najbardziej znane symbole i ich interpretacje.
Symboliczne obrazy:
- Smok – symbol szatana, uosobienie sił zła.
- Bestia – antychryst; cesarz prześladujący chrześcijan; personifikacja zła przeciwstawiającego się Bogu.
- Babilon – symbol grzesznego świata; często utożsamiany z Rzymem jako siedliskiem zła.
- Nowe Jeruzalem – Królestwo Niebieskie; miejsce wiecznej szczęśliwości zbawionych.
- Baranek – Jezus Chrystus jako ofiara za grzechy świata.
- Alfa i Omega – Bóg jako początek i koniec wszystkiego; odwieczny Stwórca.
- Czterej Jeźdźcy – uosobienia nieszczęść: Podbój, Wojna, Głód i Śmierć.
- Niewiasta obleczona w słońce – symbol Maryi, Izraela lub Kościoła.
- Brudne szaty – stan grzechu i duchowej nieczystości.
- Złote wieńce – symbol zwycięstwa i chwały.
- Lew – potęga i majestat; Jezus jako Lew z pokolenia Judy.
- Wół – cierpliwość, siła i wytrwałość w trudzie.
- Orzeł – panowanie, suwerenność, przenikliwość.
Symboliczne kolory:
- Biały – czystość, niewinność, zwycięstwo.
- Czerwony – krew, wojna, męczeństwo.
- Czarny – smutek, głód, cierpienie.
- Złoty – chwała, boskość, nagroda.
Symboliczne liczby:
- 3 – Trójca Święta; symbol boskości i doskonałości.
- 3,5 (połowa z 7) – niedoskonałość; czas prób i prześladowań.
- 4 – świat materialny; cztery strony świata, cztery żywioły.
- 7 – doskonałość, pełnia, świętość.
- 10 – pełnia, kompletność; często związana z prawem i władzą.
- 12 – pełnia ludu Bożego; 12 pokoleń Izraela, 12 apostołów.
- 666 – liczba Bestii; symbol zła i imperium szatańskiego.
- 144 000 – symboliczna liczba zbawionych; pełnia ludu Bożego (12 x 12 x 1000).
Podsumowanie
Apokalipsa św. Jana jest księgą pełną głębokiej symboliki i proroczych wizji, które mają znaczenie zarówno dla współczesnych autorowi, jak i dla przyszłych pokoleń. Jej interpretacja wymaga zrozumienia kontekstu historycznego, kulturowego oraz biblijnego.
Księga ta niesie przesłanie nadziei dla wszystkich chrześcijan, ukazując ostateczne zwycięstwo dobra nad złem. Zachęca do wytrwania w wierze mimo przeciwności i prześladowań, podkreślając, że Bóg jest początkiem i końcem wszystkiego, a Jego plan zbawienia obejmuje całą ludzkość.
Apokalipsa pozostaje ważnym źródłem inspiracji i refleksji, przypominając o duchowej walce, która toczy się w świecie, oraz o nadziei na ostateczne odnowienie i zbawienie.
