Dżuma - Opracowanie lektury

Geneza utworu
Albert Camus napisał *Dżumę* po II wojnie światowej, której okrucieństwo i chaos miały ogromny wpływ na jego poglądy i twórczość. Powieść została wydana po raz pierwszy w 1947 roku i odzwierciedla jego przemyślenia na temat ludzkiej natury, zła oraz absurdu życia w obliczu nieprzewidywalnych wydarzeń.

Znaczenie tytułu
Tytuł powieści może być interpretowany zarówno w sposób dosłowny, jak i metaforyczny.

- Znaczenie dosłowne – Dżuma w powieści to choroba zakaźna, której rozwój, sposoby walki oraz ostateczne pokonanie są przedstawione w szczegółach. Autor opisuje bakteryjne podłoże choroby, która przenosi się drogą kropelkową, wywołując trzy główne formy: dymieniczą, posocznicową i płucną. Nieleczona dżuma prowadzi do śmierci w ciągu kilku dni, a objawy obejmują wysoką gorączkę, dreszcze, bóle głowy i powiększenie węzłów chłonnych. Historia dżumy sięga czasów cesarza Justyniana, a Europa kilkakrotnie musiała zmagać się z epidemiami tej choroby.
- Znaczenie metaforyczne – Dżuma symbolizuje różne formy zagrożenia i zła, które mogą spaść na człowieka niespodziewanie. Jest metaforą katastrofy, na którą nie mamy wpływu i której nie możemy przewidzieć. W kontekście powieści dżuma symbolizuje również zło tkwiące w człowieku, które uaktywnia się w sytuacjach kryzysowych, wpływając na nasze zachowania i relacje międzyludzkie.

Dżuma jako metafora zła
Camus ukazuje w *Dżumie* tezę, że zło jest obecne w każdym człowieku i może się ujawniać niezależnie od naszej woli. Podczas epidemii w Oranie bohaterowie muszą zmierzyć się z tą ciemną stroną natury ludzkiej, a ich zachowania wpływają na innych, jak zauważa Jean Tarrou:
*"Zło jest w każdym z nas i w relacjach międzyludzkich nieustannie zarażamy się od innych."*
Camus zwraca uwagę na to, że zło może pozostać uśpione przez wiele lat, jednak w każdej chwili może się obudzić, niszcząc życie innych ludzi. Jego słowa w powieści sugerują, że choć nie możemy wyeliminować zła, musimy nad sobą czuwać, by go nie rozprzestrzeniać.

Dżuma jako metafora wojny
Dżuma w powieści Camusa jest również metaforą wojny, zwłaszcza w kontekście II wojny światowej. Wybuch epidemii w Oranie, zamknięcie miasta, izolacja jego mieszkańców oraz chaos, który następuje, przypominają mechanizmy działania systemów totalitarnych i wojen. W powieści mieszkańcy miasta muszą stawić czoła egzekucjom, zamieszkach, izolacji w getcie-stadionie oraz krematoriom, które spalają ciała zmarłych.

Dżuma jako totalitaryzm
Dżuma symbolizuje również system totalitarny, który działa poprzez izolację jednostek, a później całych społeczeństw. W takim systemie brak jest przepływu informacji, panuje inwigilacja, a jednostki są pozbawione podstawowych praw i wolności. Miasto Oran jest zamknięte, a jego mieszkańcy poddani są kontroli, co stanowi obraz totalitaryzmu.

Dżuma jako absurd
W myśli egzystencjalistycznej, którą Camus wyraża w *Dżumie*, człowiek żyje w ciągłym zagrożeniu, niepewny, kiedy nadejdzie śmierć. Choroba jest metaforą absurdalnej nieprzewidywalności losu, która przynosi śmierć bez sensu i bez logiki. W obliczu tej niesprawiedliwości Camus proponuje postawę buntu i walki o życie innych ludzi, mimo że nie jest to łatwe ani godne podziwu, lecz logiczne.

Znaczenie motta
Motto powieści, zaczerpnięte z *Dziennika roku zarazy* Daniela Defoe, mówi o tym, że "jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny". Camus przenosi akcję swojej powieści do zamkniętej przestrzeni, gdzie ludzie muszą zmierzyć się z nieprzewidywalnym zagrożeniem, a jego refleksje dotyczą nie tylko samej choroby, ale także wpływu dżumy na ludzkie postawy i zachowania.