Kontynuacje i nawiązania
Księga Hioba jest jednym z najbardziej znanych i wpływowych tekstów biblijnych. Jej uniwersalne pytania o sens cierpienia i sprawiedliwość Bożą są aktualne w każdym czasie. Motyw ten inspirował wielu twórców literatury, sztuki i muzyki.
Bezpośrednie nawiązania do Księgi Hioba można znaleźć w:
- Jan Kochanowski, "Tren XVII" – wiersz, w którym poeta wyraża ból po stracie córki Urszulki, nawiązując do cierpienia Hioba.
- Karol Wojtyła, "Hiob" – dramat filozoficzny analizujący problem cierpienia i wiary.
- Anna Kamieńska, "Drugie szczęście Hioba" – zbiór wierszy nawiązujących do postaci Hioba i jego doświadczeń.
- Tadeusz Różewicz, "Hiob 1957" – wiersz odwołujący się do tematyki cierpienia i poszukiwania sensu.
- Jacek Kaczmarski, "Dzieci Hioba" – utwór muzyczny nawiązujący do motywu cierpienia niewinnych.
- Albrecht Dürer, "Hiob z żoną" – obraz przedstawiający Hioba w chwili próby.
- Leon Bonnat, "Hiob" – malarski wizerunek cierpiącego Hioba.
- Georges de La Tour, "Hiob" – obraz ukazujący Hioba w momencie cierpienia.
- Film "Kto nigdy nie żył", reż. Andrzej Seweryn – pośrednie nawiązanie do tematyki Hioba poprzez ukazanie postaci zmagającej się z cierpieniem i pytaniami o sens życia.
- Joseph Roth, "Hiob. Powieść o człowieku prostym" – powieść nawiązująca do losów Hioba we współczesnym kontekście.
Motyw cierpienia
Motyw cierpienia oraz próby odpowiedzi na pytanie o jego znaczenie pojawiają się w wielu dziełach literackich:
- Mit o Prometeuszu – cierpienie Prometeusza jako kara Zeusa za przyniesienie ludziom ognia.
- Jan Kochanowski, "Treny" – cykl wierszy wyrażających cierpienie ojca po stracie córki, Urszulki.
- Johann Wolfgang Goethe, "Cierpienia młodego Wertera" – cierpienie wynikające z niespełnionej miłości do Lotty.
- Juliusz Słowacki, "Ojciec zadżumionych" – cierpienie ojca tracącego dzieci podczas epidemii dżumy.
- Bolesław Prus, "Powracająca fala" – cierpienie Gotlieba Adlera spowodowane egoizmem syna oraz cierpienie Kazimierza Gosławskiego wynikające z niesprawiedliwości społecznej.
- Bolesław Prus, "Lalka" – cierpienia Stanisława Wokulskiego nieszczęśliwie zakochanego w Izabeli Łęckiej.
- Maria Konopnicka, "Miłosierdzie gminy" – cierpienie Kuntza Wunderliego z powodu upokarzającej licytacji.
- Fiodor Dostojewski, "Zbrodnia i kara", "Idiota", "Bracia Karamazow" – analiza cierpienia wynikającego z moralnych konfliktów i ludzkich namiętności.
- Zofia Nałkowska, "Granica" – cierpienia Justyny Bogutówny i Elżbiety Bieckiej w konfrontacji z normami społecznymi.
- Maria Kuncewiczowa, "Cudzoziemka" – cierpienie Róży z powodu niespełnionej miłości i wpływ jej frustracji na rodzinę.
- Zofia Nałkowska, "Medaliony" – opowiadania ukazujące cierpienia ofiar II wojny światowej.
- Tadeusz Borowski, "Opowiadania" – obraz cierpienia ludzi w obozach koncentracyjnych.
- Gustaw Herling-Grudziński, "Inny świat" – relacja z pobytu w sowieckim łagrze, ukazująca ekstremalne cierpienie i dehumanizację.
- Albert Camus, "Dżuma" – alegoria cierpienia ludzi odizolowanych przez epidemię, zmagających się z absurdalnością życia.
- Franz Kafka, "Proces" – metaforyczne przedstawienie cierpienia jednostki w starciu z niezrozumiałym systemem.
- Tadeusz Różewicz, "Kartoteka" – dramat ukazujący cierpienie egzystencjalne w świecie po wojnie.
- Ernest Hemingway, "Stary człowiek i morze" – opowieść o cierpieniu i wytrwałości w obliczu przeciwności losu.
- Wisława Szymborska, "Na wieży Babel" – wiersz podejmujący temat niezrozumienia i samotności jako formy cierpienia.
Bibliografia przedmiotowa
- Zenon Ziółkowski, "Najtrudniejsze stronice Biblii", Warszawa 1989 – analiza trudnych fragmentów biblijnych, w tym Księgi Hioba.
- Anna Świderkówna, "Rozmowy o Biblii", Warszawa 1994 – przystępne omówienie ksiąg biblijnych i ich znaczenia.
- Władysław Tatarkiewicz, "O szczęściu" – filozoficzne rozważania nad szczęściem i cierpieniem.
- Czesław Miłosz, "Ziemia Ulro" – refleksje nad kondycją człowieka i problemem zła w świecie.
- Leszek Kołakowski, "Jeśli Boga nie ma..." – esej filozoficzny na temat religii, wiary i cierpienia.
- Jan Paweł II, "Przekroczyć próg nadziei" – rozmowy na temat wiary, cierpienia i sensu życia.
- Andrzej Sapkowski, "Rękopis znaleziony w smoczej jaskini" – zawiera interpretacje motywu cierpienia w literaturze fantasy.
- Emil Cioran, "Na szczytach rozpaczy" – filozoficzne eseje dotyczące cierpienia i egzystencji człowieka.
