Arafat Jasir, Abu Ammar
Urodził się w Jerozolimie w zamożnej rodzinie mieszczańskiej. Od 1946 działacz ruchu na rzecz niepodległości Palestyny, uczestnik wojny z Izraelem 1948–49. Po klęsce na emigracji w Egipcie, gdzie ukończył Akademię Wojskową. Jako oficer armii egipskiej walczył w wojnie sueskiej 1956. W latach1957–59 założył organizację Al-Fatah, zwolennik walki zbrojnej z Izraelem, także za pomocą terroru. W 1964 współzałożyciel, od 1969przewodniczący Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP). Poparł powstanie...
Chruszczow Nikita S.
Pochodził z biednej rodziny chłopskiej. Spędził dzieciństwo i młodość ciężko pracując fizycznie, najpierw na wsi, następnie m.in. w kopalniach węgla w Donbasie. Tam zainteresował się marksizmem, w 1917 przyłączył się do rewolucji październikowej. Uczestniczył w wojnie domowej jako komisarz polityczny w Armii Czerwonej. Ukończył studia w Akademii Przemysłowej w Moskwie. Kontynuował karierę w partii: 1934–64 członek KC KPZR, 1939–64 jej Biura Politycznego,1935–38 i 1949–53 I sekretarz...
Mikołajczyk Stanisław
Urodził się w Westfalii, wychował w Wielkopolsce, gdzie rodzice prowadzili gospodarstwo rolne. Ukończył kurs Uniwersytetu Ludowego w Dalkach. Uczestnik powstania wielkopolskiego 1918–1919 i wojny polsko-bolszewickiej 1919–21. W latach 1922–31 działacz PSL „Piast”, 1931–39 Stronnictwa Ludowego, od 1933 we władzach naczelnych tej partii. Poseł na sejm1930–35, dążył do przeprowadzenia reformy rolnej, przeciwnik obozu sanacji. W 1937 zorganizował i kierował wielkim strajkiem chłopskim. Walczył...
Kossuth Lajos
Poseł na sejm węgierski w latach 1825–27 i 1832–36. Zwolennik niepodległości Węgier, występował także w obronie wolności słowa i prasy. Więzień polityczny w latach 1837–41. Od 1841 do 1844 redaktor naczelny „Pesti Hirlap” („Gazety Peszteńskiej”), musiał ustąpić z redakcji za krytykę rządu. Założyciel Towarzystwa Samoobrony, wspierającej rozwój węgierskiego przemysłu. W latach 1848–49 ponownie poseł do sejmu,jego mowa w marcu 1848 stała się sygnałem do powstania narodowego. Poparł ustawy...
Benedykt XVI
Wychowany w głęboko katolickiej rodzinie w Bawarii. Podczas II wojny światowej wcielony do Hitlerjugend, służył w obronie przeciwlotniczej 1943–44. Po wojnie skończył studia filozoficzne, w 1951 złożył śluby kapłańskie. W następnych latach jeden z najlepszych wykładowców na wydziałach teologicznych, m.in. we Freising, Bonn, Münster i Tybindze. Wziął udział w obradach Soboru Watykańskiego II 1962–65 jako jeden z doradców ówczesnego metropolity Kolonii, kardynała J. Fringsa. Od 1977...
Lenin Włodzimierz I.
Pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej, ukończył prawo na Uniwersytecie Kazańskim. Na studiach zainteresował się marksizmem, w 1897 zesłany na Syberię (do 1900)za działalność polityczną. W latach 1900–05 i 1907–17 przebywał na emigracji, głównie w Szwajcarii. W 1903 został przywódcą odłamu „bolszewików” rosyjskiej partii robotniczej (SDPRR). Przy pomocy Niemców powrócił do Rosji w 1917. Organizator i przywódca rewolucji październikowej 1917. Od II Zjazdu Rad (1917) przewodniczący Rady...
Saddam Husajn
Urodził się w biednej rodzinie chłopskiej, w 1947przeniósł się do Bagdadu. W 1956 wziął udział w próbie obalenia króla Fajsala II. Od 1957 działacz socjalistycznej partii Baas. Po udziale w zamachu stanu w 1959 na emigracj iw Egipcie. Studiował prawo na uniwersytecie kairskim, w 1963wrócił do kraju. Jeden z przywódców rewolucji w 1968, w wyniku której partia Baas przejęła władzę. W latach 1969–79 wiceprzewodniczący Rady Dowództwa Rewolucji i zastępca sekretarza generalnego Baas.W 1979...
Kwaśniewski Aleksander
Studiował handel zagraniczny na Uniwersytecie Gdańskim.W latach 1977–82 członek władz naczelnych SZSP, od 1977 w PZPR. Redaktor Naczelny: „Itd” (1981–84), „Sztandaru Młodych” (1984–85). Minister ds. Młodzieży 1985–1987, następnie Przewodniczący Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej do 1990.Przewodniczący PKOL (1988–91). Uczestnik Okrągłego Stołu 1989. Współtwórca i pierwszy przewodniczący (1990–95) SdRP. Przewodniczący klubu parlamentarnego SLD 1991–95. W 1995 wygrał wybory prezydenckie,...
Iwan IV Groźny
Jego ojciec Wasyl III, wielki książę moskiewski, zmarł, gdy Iwan miał trzy lata. Do chwili uzyskania pełnoletności regencję sprawowała matka, Helena Glińska, a po jej śmierci w 1538 grupa możnych bojarów pod przewodnictwem m.in. książąt Szujskich. W 1547 został koronowany na cara. Przeprowadził reformy państwa, wprowadził w 1550 nowy kodeks praw (sudiebnik), scentralizował administrację, utworzył nową formację wojskową,tzw. strzelców. Prowadził politykę ekspansji na wschodzie, zdobył chanat...
Hirohito
Kształcony na cesarza przez siedem lat w specjalnym instytucie. W 1921 został regentem, w 1922 jako pierwszy w historii następca tronu odwiedził Europę. W 1926 został cesarzem z władzą absolutną. Prowadził politykę ekspansji terytorialnej, ulegając wpływom dowódców armii. Pod jego panowaniem Japonia podbiła Mandżurię w 1931 i znaczną część Chin 1937–45. W 1936 zawarła z Niemcami pakt antykominternowski, w 1941 atakując Stany Zjednoczone przyłączyła się do II wojny światowej. Armia japońska...
Fryderyk I Barbarossa
Koronowany na króla niemieckiego w 1152, na cesarza w 1155. Dążył do zbudowania uniwersalnego cesarstwa i podporządkowania papiestwa. Dzięki nawiązaniu dobrych stosunków z rywalami, rodem Welfów, zapewnił spokój wewnętrzny w Niemczech.Wzmocnił władzę cesarską nad Czechami i Polską (interwencje w latach 1157, 1163, 1172). Toczył długie wojny (sześć wypraw) o podporządkowanie Włoch i obsadzenie tronu papieskiego swoimi kandydatami. W 1159nie uznał wyboru papieża Aleksandra III i popierał...
Bolesław II Śmiały
Przejął władzę w 1058 po śmierci ojca, Kazimierza I Odnowiciela. W 1060 utracił zwierzchność nad Pomorzem Gdańskim i poniósł klęskę w walce z Czechami.Prowadził aktywną politykę zagraniczną, w latach 1060, 1074, 1077interweniował na rzecz popieranych przez siebie kandydatów do tronu na Węgrzech. Dwa razy pomógł odzyskać władzę na Rusi Izjasławowi– wyprawy w latach 1069 i 1077, odzyskał w ich trakcie Grody Czerwieńskie. Aktywny uczestnik obozu papieskiego w konflikcie o inwestyturę papieża...
Castro Ruz Fidel
Pochodził z zamożnej rodziny chłopskiej. Ukończył prawo na Uniwersytecie Hawańskim. W czasie studiów zaangażował się w działalność polityczną i rewolucyjną. Uczestniczył w próbach wzniecenia rewolucji w Dominikanie (1947) i Kolumbii (1948). W latach 1950–53 adwokat. W 1953 za próbę zamachu stanu aresztowany i skazany na 15 lat więzienia. Po amnestii w 1955 na emigracji w Meksyku i USA. W 1956 założył „Ruch 26 Lipca”, wrócił na Kubę i rozpoczął rewolucję zakończoną zwycięstwem w 1959....
Clemenceau Georges
Z wykształcenia lekarz, pracował jako dziennikarz i publicysta polityczny, zwolennik republikanizmu. W 1870 został merem XVIII dzielnicy Paryża, w 1875 przewodniczącym Rady Miejskiej stolicy Francji. W latach 1876–93 deputowany Zgromadzenia Narodowego, przywódca parlamentarny radykalnych republikanów, z powodu ostrości wystąpień zwany „Tygrysem”. Pozostając w opozycji, doprowadził do dymisji wielu ministrów. W latach1902–20 senator, 1906 minister spraw wewnętrznych, 1906–09 po raz pierwszy...
Mandela Nelson Rolihlala
Syn wodza plemienia Thembu. Absolwent prawa uniwersytetu w Johannesburgu. Od 1944 członek, od 1952 zastępca przewodniczącego Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), organizacji dążącej do zniesienia systemu segregacji rasowej (apartheidu) i przyznania praw politycznych Afrykanom w RPA. Po zdelegalizowaniu i aresztowaniu przywódców ANC założył Włócznię Narodu, bojową organizację podziemną, próbował na jej czele wzniecić powstanie. Aresztowany w 1962, skazany na dożywocie w 1963 za...
Mao Zedong
Urodził się w rodzinie chłopskiej, ukończył studia pedagogiczne w Changsha. W 1921 współzałożyciel Komunistycznej Partii Chin (KPCh). W latach 1923–26 współpracował z rządzącą Partią Narodową (Kuomintang), w 1927 zorganizował partyzantkę komunistyczną. Wobec ofensywy wojsk rządowych przeprowadził swe oddziały w czasie tzw. długiego marszu 1934–35,z południa na północ kraju. W tym czasie stał się faktycznym przywódcą chińskich komunistów, formalnie I sekretarzem KC KPCh został w 1943.W...
Ludwik IX
Koronowany w 1226 po śmierci ojca, Ludwika VIII. Do czasu uzyskania pełnoletności rządy w jego imieniu sprawowała matka, Blanka Kastylijska. W czasie długiego panowania dążył do wzmocnienia państwa i władzy królewskiej.W latach 1236 i 1243 stłumił bunty wasali. Zreformował administrację i sądownictwo (ustawy z 1254 i 1256), powołał organy centralne państwa: Kurię Królewską, Radę Królewską oraz parlament. Wprowadził jednolity w całym państwie system monetarny (ustawy z 1263 i 1265). Zmusił...
Innocenty III
Otrzymał gruntowne wykształcenie w dziedzinie teologii i prawa kościelnego. Od 1190 kardynał, od 1198 papież. Dążył do wzmocnienia hierarchii kościelnej i Państwa Kościelnego oraz podporządkowania papiestwu poszczególnych monarchów i krajów. Wspierał pretendentów do korony cesarskiej, najpierw Ottona IV Welfa, następnie Fryderyka II. W 1213 uzyskał od cesarza (tzw. Złota bulla) uznanie Państwa Kościelnego i zobowiązanie do jego obrony. Za jego pontyfikatu Anglia i Irlandia (1215) oraz...
Nagy Imre
Urodził się w rodzinie chłopskiej, ukończył wyższą szkołę handlową. W czasie I wojny światowej żołnierz w armii austro-węgierskiej, trafił do niewoli rosyjskiej.W 1918 wstąpił do partii bolszewickiej i Armii Czerwonej, walczył w jej szeregach do 1921. W latach 1921–28 przebywał na Węgrzech, w 1925utworzył Komunistyczną Partię Węgier (KPW), zagrożony aresztowaniem zbiegł do Austrii. W latach 1930–44 pracował m.in. w Instytucie Spraw Rolnych w Moskwie, działał w Kominternie. W 1944 wrócił na...
Clinton Bill
Studiował na uniwersytetach w Georgetown, Oxfordzie i prawo w Yale. W latach 1974–76 był wykładowcą na uniwersytecie stanowym Arkansas. Związany z Partią Demokratyczną, z jej ramienia: stanowy prokurator Arkansas 1977–78, gubernator Arkansas 1978–80 i 1982–92. Wygrał wybory prezydenckie w 1992 i 1996, sprawował urząd przez dwie kadencje w latach 1993–2001. Dzięki jego polityce Stany Zjednoczone przeżyły świetny okres rozwoju gospodarczego, bezrobocie i inflacja były na najniższym od lat...
Gaulle Charles André de
Urodzony w rodzinie mieszczańskiej, absolwent akademii wojskowej Saint-Cyr i Wyższej Szkoły Wojennej. W czasie I wojny światowej walczył na froncie z Niemcami. Ranny w bitwie pod Verdun, w niewoli niemieckiej 1916–18. Członek misji wojskowej w Polsce 1919–21. W latach 1931–37 pracował w Generalnym Sekretariacie Obrony Narodowej Francji, postulował modernizację armii. W czasie II wojny światowej generał, dowodził dywizją pancerną w kampanii 1940. Przeciwnik kapitulacji, po jej podpisaniu...
Giedroyć Jerzy
Potomek litewskiego rodu książęcego. Wychował się na Kresach Rzeczpospolitej w rodzinie mieszczańskiej. Od 1920 żołnierz w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Absolwent prawa i historii Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1929–39 urzędnik ministerialny i redaktor „Buntu Młodych”, po zmianie nazwy w 1937 „Polityki”. Po wybuchu wojny pracownik ambasady w Bukareszcie do 1941, następnie żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich na Bliskim Wschodzie i 2 Korpusu Polskiego generała W....
Guevara de La Serna Ernesto
Pochodził z bogatej mieszczańskiej rodziny argentyńskiej.Ukończył medycynę na uniwersytecie w Buenos Aires. Od wczesnej młodości interesował się marksizmem, lewicowe poglądy utrwaliła podróż motocyklowa 1951–52. W 1954 wyjechał do Meksyku, tam poznał i rozpoczął współpracę z F. Castro < Castro Ruz Fidel >. Uczestnik rewolucji kubańskiej (1956–59), członek pierwszego oddziału partyzanckiego, następnie dowódca oddziału 1956–58, od 1958 komendant i dowódca Drugiej Kolumny Armii...
Juszczenko Wiktor
Ukończył Instytut Finansowo-Gospodarczy w Tarnopolu. Pracował m.in. jako zastępca głównego księgowego w kołchozie pod Iwano-Frankowskiem, prezes oddziału Banku Państwowego ZSRR, prezes Banku Rolno-Przemysłowego w Kijowie. Jako prezes ukraińskiego banku centralnego przeprowadził reformę finansów państwa, wprowadził ukraińską walutę – hrywnę. W latach 1999–2001 premier, wprowadził reformy gospodarcze i administracyjne. Po konflikcie z prezydentem L. Kuczmą usunięty z tego stanowiska. Stanął...
Kohl Helmut
Urodził się w rodzinie mieszczańskiej, w czasie II wojny światowej służył w oddziałach rezerwowych, krótko przebywał w niewoli amerykańskiej. Skończył studia historyczne i filozoficzne na uniwersytetach we Frankfurcie i Heidelbergu.Od 1947 związany z Unią Chrześcijańsko-Demokratyczną (CDU). W 1959deputowany do parlamentu Nadrenii-Palatynatu, w latach 1969–76 premier tego landu. W 1973 wybrany na przewodniczącego CDU, funkcję tę pełnił do 1998, następnie honorowo do 2000. W 1982 doprowadził...
Milošević Slobodan
Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Belgradzkiego.Od 1959 członek Związku Komunistów Serbii, od 1987 przewodniczący, zachował stanowisko w 1990 po jej transformacji w Socjalistyczną Partię Serbii. Od 1989 przewodniczący prezydium Serbii, doprowadził do zniesienia autonomii Kosowa i Wojwodiny. W latach 1990–2000 prezydent Serbii, od 1997 także Jugosławii (federacja Serbii i Czarnogóry). Zwolennik zachowania jedności Jugosławii, po ogłoszeniu niepodległości przez Słowenię 1990 i Chorwację...
Pinochet Ugarte Augusto
Kształcił się w Szkole Wojennej Chilijskich Sił Zbrojnych. W latach 1956–58 kontynuował naukę w misji wojskowej w USA. Od 1973 dowódca sił zbrojnych Chile. W 1973 dokonał zamachu stanu, obalił prezydenta S. Allende i przejął władzę w państwie. Prezydent w latach 1974–90.Odpowiedzialny za brutalne metody zwalczania opozycji politycznej i morderstwa popełnione na jej działaczach. Łączył rządy autorytarne z liberalizmem gospodarczym, przywrócił stabilizację ekonomiczną w kraju. Dzięki...
Wilhelm II Zdobywca
Mimo że pochodził z nieprawego łoża, po śmierci ojca Roberta w 1035 został uznany jego następcą, w 1042 przejął rządy. Pokonał opozycję baronów i uzyskał silną władzę w księstwie. W 1063 podbił sąsiednią prowincję Maine, w 1064 narzucił zwierzchnictwo Bretanii. W 1051 król Anglii, Edward Wyznawca, wyznaczył go na swego następcę. Po śmierci tego monarchy w 1066, mimo że możnowładcy angielscy wybrali na tron jednego spośród siebie– Harolda II, Wilhelm zebrał armię i wylądował na wyspie. W...
Jelcyn Borys N.
Z wykształcenia inżynier budowlany, w latach 1961–90działacz KPZR, 1976–85 I sekretarz w Swierdłowsku.W 1974 wybrany do Rady Najwyższej ZSRR, od 1986członek jej prezydium. Awansowany w 1985 przez M. Gorbaczowa < Gorbaczow Michaił S. > na I sekretarza Moskwy. Domagał się reorganizacji kierownictwa partii i rezygnacji z przywilejów przez funkcjonariuszy partyjnych. Po krytyce reform M. Gorbaczowa odsunięty w 1987od stanowisk partyjnych. Współorganizator koalicji Demokratyczna Rosja, z...
Breżniew Leonid I.
Członek Komsomołu od 1923, WKP(b) od 1931.W 1936 został inżynierem metalurgiem. W czasie wojny z Niemcami 1941–45 komisarz polityczny w Armii Czerwonej. Po wojnie m.in. I sekretarz KZ KP(b) w Mołdawii 1950–52, I sekretarz KP Kazachstanu1952–56. W latach 1956–64 sekretarz KC KPZR, 1960–64 i od 1977przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. W 1964 w wyniku obalenia N. Chruszczowa < Chruszczow Nikita S. > został I sekretarzem, w 1966 sekretarzem generalnym KC KPZR. Za jego kadencji...
Chmielnicki Bohdan Zenobi
Pochodził z szlacheckiej rodziny, kształcił się w lwowskim kolegium jezuickim. W 1620 uczestniczył w bitwie pod Cecorą, trafił do tureckiej niewoli, z której się wykupił. W następnych latach służył wojsku Kozaków zaporoskich, dochodząc do wysokiego stanowiska pisarza wojska zaporoskiego. W 1637 zdegradowany na setnika pułku. W 1646 powrócił do dawnej godności. Po konflikcie z podstarościm czehryńskim D. Czaplińskim w 1647, zbiegł na Sicz Zaporoską. W 1648 uzyskawszy pomoc Turcji i Tatarów...