Kapitalizm
Dobry kupiec
Przeciwieństwem Scrooge’a jest główny bohater Lalki Bolesława Prusa. Szlachcic z pochodzenia, ubogi, prześladowany za działalność niepodłegłościową, zesłany na Sybir za udział w powstaniu styczniowym, robi kupiecką karierę. Początkowo wiedzie mu się źle, niedożywiony pracuje ciężko i uczy się po nocach. Kiedy jednak żeni się z bogatą wdową Minclową, zyskuje piękny sklepi pomnaża dorobek kilku pokoleń Minclów. By nie narażać się na plotki, że żyje na łaskawym chlebie, a przede wszystkim po...
Skąpy kupiec
Skąpego kupca przedstawia Opowieść wigilijna Karola Dickensa. Ebenezer Scrooge nie ma serca nie tylko dla swych pracowników, ale nawet dla krewnych. Jest człowiekiem okrutnym, skąpym i bezdusznym, dopóki nie przechodzi wewnętrznej przemiany pod wpływem pewnego widzenia (objawiają mu się duchy przeszłości, teraźniejszości i przyszłości).
Wyzyskiwacz
Jako kapitalista wyzyskiwacz ukazany zostaje każdy z wielkich łódzkich fabrykantów w Ziemi obiecanej , ale także Adler, bohater noweli Prusa Powracająca fala . Oszczędza on na wydatkach na bezpieczeństwo w fabryce, nie zatrudnia nawet lekarza, byle finansować syna utracjusza, Ferdynanda. Podobną postawę reprezentuje dawny szlachcic, który jest jedynie pełnomocnikiem i nadzorcą robót w cegielni – pan Dominik Cedzyna z opowiadania Żeromskiego Doktor Piotr . Wyzyskuje on robotników i żyje...
Kapitalista, kapitalizm
– Pamiętasz – rzekł – ile wziąłem pieniędzy, gdym stąd wyjeżdżał? – Trzydzieści tysięcy rubli, całą gotówkę. – A jak ci się zdaje: ile przywiozłem? – Pięćdzie... ze czterdzieści tysięcy... Zgadłem?... – pyta Rzecki, niepewnie patrząc na niego. Wokulski nalał szklankę wina i wypił ją powoli. – Dwieście pięćdziesiąt tysięcy rubli, z tego dużą część w złocie – rzekł dobitnie. – A ponieważ kazałem zakupić banknoty, które po zawarciu pokoju sprzedam, więc będę miał przeszło trzysta tysięcy...
Miasto moloch; przerażające wizje kopalń i fabryk
Ważną w epoce Młodej Polski kreacją jest kreacja miasta molochu. W Ludziach bezdomnych znajdziemy przerażający obraz kopalni Sykstus w Sosnowcu.Wizyta i praca doktora Tomasza Judyma w Zagłębiu utrwala jego wrażenie, iż świat ubogich od świata bogatych dzieli przepaść. Pałac dyrektora kopalni kontrastuje z biednymi domostwami robotników. Obraz miasta molochu i fabryk molochów to jednak przede wszystkim wizja Łodzi z powieści Ziemia obiecana Wład ysława Stanisława Reymonta. Tytuł jest...
Praca w socrealizmie – na usługach ideologii
Nie można też pominąć aspektu pracy na usługach ideologii. W zapomnianej dziś socrealistycznej prozie, poezji czy zwłaszcza w filmach socrealistycznych, propagandowych,praca służy budowaniu socjalizmu. Bohaterem pozytywnym jest tu na ogół robotnik przekraczający normy, pracujący zacięcie np. w fabryce czy na budowie, zaangażowany politycznie i bezwzględnie zwalczający wszechobecny sabotaż... Docenia się też pracę kołchoźników czy pracowników PGR-ów; trud rzemieślników czy kułaków jest bez...
Kapitalista – karierowicz bez skrupułów
Literatura polska przedstawia też jednak kapitalistów bez skrupułów. To wielcy niemieccy i żydowscy potentaci finansowi z Ziemi obiecanej Reymonta: Bucholc, Müller, Zucker. Ale to także Polak Karol Borowiecki, szlachcic, który postanawia wraz z przyjaciółmi: Żydem i Niemcem (Morycem Weltem i Maksem Baumem) założyć fabrykę. Borowiecki angażuje w to wszystkie środki – finansowe (także narzeczonej Anki) oraz wszystkie swe emocje i czas. Na rzecz fabryki zaniedbuje narzeczoną i... moralność...
Lichwiarz – pogardzany zawód
Najbardziej pogardzany zawód epoki rodzącego się kapitalizmu to lichwiarz. Z niechęcią przedstawia postać lichwiarza Gustaw Flaubert w Pani Bovary (jego nieuczciwość sprowadza na Emmę długi i nieszczęście). Lichwiarzem jest też ojciec tytułowej bohaterki powieści Balzaka Eugenia Grandet , okrutnik i skąpiec. Podobne cechy przejawia lichwiarz ze Skąpca Moliera, Harpagon. Pełna pogardy dla lichwiarzy jest wspomniana już tragedia Szekspira Kupiec wenecki .
Praca w dobie raczkującego kapitalizmu źródłem niebezpieczeństw
Nieco inaczej zostaje przedstawiona praca w mieście. Dym Marii Konopnickiej, Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego, Ziemia obiecana Władysława Reymonta i wiele innych utworów pokazuje pracę w nieludzkich warunkach, która zagraża zdrowiu i życiu pracowników fabryk. Pracują dzieci i młode kobiety, ciężka, wielogodzinna praca urągająca zasadom bezpieczeństwa (zmniejsza się bowiem fundusze na bezpieczeństwo i higienę pracy) skutkuje wieloma wypadkami, nieporuszającymi jednak sumień...
Kapitalizm
rzecz. m, br. lm ustrój społeczno-gospodarczy, opierający się na własności prywatnej, stanowiącej podstawę w gospodarczej organizacji państwa; podstawową cechą kapitalizmu jest fakt regulacji procesów gospodarczych głównie przez wolny rynek towarów i usług. Na lekcji historii uczniowie zapoznali się z historią rozwoju kapitalizmu (D. lp) w XIX-wiecznej Europie. Poznali przy okazji nazwiska najważniejszych filozofów i teoretyków społecznych piszących w tym czasie o kapitalizmie...
Kupiec i godność kupiecka
Kupcy i lichwiarze oraz ich działalność są zalążkiem nowego systemu kapitalistycznego. Niekiedy postaci te są zestawiane na zasadzie kontrastu. Postać szanowanego kupca przedstawia William Szekspir w Kupcu weneckim i przeciwstawiają postaci lichwiarza – Żyda zarabiającego nieuczciwie kosztem innych (pożycza na procent, zdziera z klientów pieniądze, chce zdzierać, także w dosłownym tego słowa znaczeniu, i skórę...). Postaci szanowanych kupców odnajdziemy też w Buddenbrookach Tomasza...
Zagrożenia we wpółczesnym świecie
Stan ciągłego napięcia, brak stabilności i bezpieczeństwa będzie towarzyszył człowiekowi zawsze. Bez względu na to czy warunki, w których żyje, są niejako unormowane czy też ekstremalne, kiedy to brak normy staje się kodeksem. Dekalog odwraca się....
"Nie-Boska komedia"
Zawiera wizje abstrakcyjnej rewolucji - walki klasowej. Wzorce tej rewolucji wywodzą się z rzeczywistości: przewrót Cromwela w Anglii, powstanie listopadowe w Polsce i Wielka Rewolucja Francuska. Również w bohaterach możemy zauważyć wzorce...
Pisarze drugiej połowy XIX w. próbują realizować zasadę typowości "wcielając to co ogólne w to co jednostkowe".
Henryk Markiewicz dowodzi, że pisarze II połowy XIV w. próbują realizować zasadę typowości "wcielając to co ogólne, w to, co jednostkowe". Na wybranych przykładach dowieź słuszności bądź niesłuszności tej opinii. Druga połowa XIX w....
Trzy kręgi rewolucji w Szewcach
1. Przewrót Scurvy’ ego przy pomocy Dziarskich Chłopców - faszyzm „Arystokracja się przeżyła: to nie ludzie - to widma! Za długo nosiła na sobie ludzkość te widmowe losy. Kapitalizm to złośliwy nowotwór, który zaczął gnić, zjadać i gangrenować...
Każda epoka ma swoje własne cele i zapomina o wczorajszych snach.
Jeszcze niedawno solidarność walczyła o wolną, nie komunistyczną Polskę. Jej działacze stali się bohaterami narodowymi. Dzięki Ich poświęceniu i trudom możemy się w obecnych latach cieszyć kapitalizmem i wolnością słowa. Jednak powoli zapominamy o...
"Lalka" - powieść o miłości - panorama społeczna - narodziny polskiego kapitalizmu.
POWIEŚĆ PANORAMA SPOŁECZNA - ukazuje obraz społeczeństwa Polskiego, wewnetrzenie zhierarchizowane, zróżnicowane i podzielone w drugiej połowie XIX wieku. - obraz arystokracji, bużuazji, mieszczaństwa, ziemiaństwa, biedoty - pojedyńcze jednostki...
"Szewcy" jako dramat o rewolucji.
Są tu trzy kolejne rewolucje pokazane: Wszystko zaczyna się od tradycyjnego ustroju kapitalistycznego umieszczonego w realiach międzywojennej Polski; pokazanie są tu podziały społeczne, antagonizmy między nimi; widzimy narzekających na swoje...
W jaki sposób literatura XX-lecia międzywojennego obnażyła niebezpieczeństwo tkwiące w systemach totalitarnych? Omów problem na podstawie poznanych utworów
W literaturze XX-lecia międzywojennegowidać wyraźnie strach i niepewność autorów, w stosunku do jakichkolwiek systemów władzy. Społeczeństwo po I wojnie światowej poszukuje stabilizacji, pragnie żyć w świecie bezpiecznym, rządzonym sprawiedliwie....
"Miasto - przestrzeń znacząca, miejsce destrukcji, szansa rozwoju..." Jaki sens nadała literatura temu motywowi?
Od wieków miasta wydawały się ludziom synonimem lepszego, łatwiejszego życia, awansu społecznego, nobilitacji. Ucieczka do miasta stwarzała możliwość zdobycia wykształcenia, osiągnięcia sukcesu. Ogromne skupiska ludności zdawały się oznaczać...
"Lalka" - powieść o miłości, powieść o narodzinach polskiego kapitalizmu, powieść - panorama społeczna. Które z tych określeń uważasz za najtrafniejsze?
Powieść pt. „Lalka” autorstwa Bolesława Prusa powstała u schyłku lat osiemdziesiątych zeszłego stulecia. Nie była ona wtedy niedoceniona przez krytyków, niezrozumiana. Nie podobała się ani zagmatwana kompozycja ani niejednorodność głównego...