Warunki przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne rozwoju rolnictwa
Rolnictwo jest działem gospodarki zajmującym się uprawą roślin i hodowlą zwierząt w celu pozyskania żywności oraz surowców dla przemysłu. Na poziom rozwoju rolnictwa mają wpływ następujące czynniki przyrodnicze : warunki glebowe, warunki klimatyczne (głównie wielkość opadów i temperatura powietrza), warunki wodne , warunki hipsometryczne (głównie wysokość nad poziomem morza i rzeźba terenu). Do najważniejszych czynników pozaprzyrodniczych zalicza się: rozmieszczenie ludności ,...
Warzywa i owoce
Ważne znaczenie dla wyżywienia ludności mają również warzywa i owoce. Odgrywają one coraz większą rolę w miarę wzrostu liczby ludności miast oraz rozwoju transportu, technologii przechowywania oraz przetwarzania. Sadownictwo i warzywnictwo rozwija się szczególnie intensywnie w regionach położonych w sąsiedztwie miast oraz w rejonach o szczególnie sprzyjających warunkach klimatycznych. Największe znaczenie w skali świata ma uprawa owoców cytrusowych, bananów, jabłek i winogron, a z warzyw...
Wielkie okręgi przemysłowe świata
Ośrodek przemysłowy jest to miejscowość (najczęściej miasto), w której zlokalizowany jest co najmniej jeden zakład przemysłowy. Okręg przemysłowy jest to obszar obejmujący wiele ośrodków przemysłowych, które wykazują silne wewnętrzne powiązania produkcyjne, większe niż z ośrodkami spoza tego okręgu. Na rozwój i powstanie okręgów przemysłowych na świecie duży wpływ wywarł stopniowy rozwój przemysłu, w którym wyróżnia się najczęściej trzy rewolucje przemysłowe: • pierwsza rewolucja...
Wietrzenie
Wietrzenie polega na rozluźnianiu, rozkruszaniu oraz chemicznej przemianie litych skał i przekształcaniu ich w skały luźne. Odbywa się ono pod wpływem oddziaływania różnorodnych czynników zewnętrznych – atmosfery, wody i organizmów żywych, zachodzi zarówno na powierzchni Ziemi, jak i w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej o miąższości od kilku do nawet kilkudziesięciu metrów. Przebieg i intensywność wietrzenia zależy głównie od rodzaju i odporności skały podlegającej wietrzeniu,...
Wodospady
Poszczególne odcinki cieków wodnych cechują się zróżnicowanym spadkiem, szczególnie w obszarach górskich i wyżynnych. Rzeki górskie cechuje naprzemienne występowanie bystrzy – odcinków płytszych, bardziej stromych o szybszym nurcie oraz plos – odcinków głębszych, o mniejszym spadku i wolniejszym nurcie. Miejscami szczególne warunki terenowe sprawiają, że rzeka pokonuje wysoki, pionowy lub bardzo stromy próg, tworząc wodospad . W obrębie wodospadu zachodzi swobodne spadanie wody rzecznej –...
Wody płynące
Powierzchnia lądów kuli ziemskiej tylko w bardzo nielicznych miejscach ma charakter całkowicie płaski; w większości jest mniej lub bardziej nachylona. Stąd pochodząca z opadów woda (a ściślej ta jej część, która nie ulegnie parowaniu lub infiltracji) spływa po powierzchni gruntu z miejsc wyżej położonych w kierunku miejsc położonych niżej. Spływające wody tworzą powiązany ze sobą system cieków wodnych . Mniejsze cieki (strumienie, potoki) łączą się w rzeki, te z kolei łączą się ze sobą,...
Wody podziemne
Wody podziemne stanowią ok. 1,7% zasobów wodnych hydrosfery, w tym aż ponad 30% zasobów wód słodkich. Ze względu na pochodzenie wody podziemne dzielimy na: • wody infiltracyjne, pochodzące z opadów i wsiąkające w grunt; • wody kondensacyjne, pochodzące ze skraplania pary wodnej na powierzchni ziemi i tuż pod jej powierzchnią; • wody reliktowe, zmagazynowane w próżniach skalnych w przeszłych epokach geologicznych; • wody juwenilne, powstające ze skraplania pary wodnej w trakcie procesów...
Współrzędne geograficzne
Do osi obrotu Ziemi nawiązuje sieć południków i równoleżników– umownych (nieistniejących w rzeczywistości) linii, krzyżujących się ze sobą, tworzących siatkę geograficzną. Równoleżników i południków na powierzchni Ziemi jest nieskończenie wiele i wszystkie one przecinają się pod kątem prostym. Południki , o kształcie półokręgów (ściślej półelips), łączą ze sobą oba bieguny ziemi,biegnąc najkrótszymi drogami po jej powierzchni. Wyznaczają one w terenie kierunek północ–południe. Równoleżniki...
Wulkanizm i plutonizm
Wulkanizmem nazywamy ogół procesów związanych z wydobywaniem się lawy i innych materiałów wulkanicznych z głębi skorupy ziemskiej na ich powierzchnię. Wulkanizm należy do procesów endogenicznych, wyzwalanych siłami z wnętrza Ziemi. Miejscami wydobywania się materiałów wulkanicznych z wnętrza Ziemi są wulkany , a sam proces wydobywania się nosi nazwę erupcji . W trakcie erupcji z wulkanu wydostają się płynne lub półpłynne lawy , materiały piroklastyczne (bomby wulkaniczne, lapilli,...
Wydobycie i hutnictwo rud metali nieżelaznych
Aluminium pierwotne pozyskuje się z boksytów , jego wytop jest bardzo energochłonny, dlatego też huty aluminium lokalizuje się zazwyczaj w sąsiedztwie elektrowni, szczególnie w państwach produkujących duże ilości energii elektrycznej. Aluminium pierwotne stanowi ok. 70% całej produkcji tego metalu. Aluminium wtórne otrzymuje się w drodze przeróbki złomu aluminiowego, a jego udział w ogólnej produkcji wynosi ok. 30%. Wydobycie boksytów i produkcja aluminium pierwotnego w 2001 r....
Wydobycie rud żelaza i produkcja stali
Ważne znaczenie w gospodarce światowej odgrywa również wydobycie rud metali. Największe znaczenie ze względu na wielkość wydobycia mają rudy żelaza, których wydobycie w 2001 r. wyniosło 1060 mln ton. Największą ich część wydobywa się w: Chinach – Anshan w prowincji Liaoning, północnej części prowincji Hebei, Mongolii Wewnętrznej oraz Panzhihua w prowincji Sichuan, Brazylii – w górach Serra dos Carajas w stanie Para oraz w okolicach Belo Horizonte w stanie Minas Gerais, Australii – w...
Wykorzystanie surowców mineralnych – przemysł wydobywczy
Surowce mineralne dzieli się najczęściej na: • surowce energetyczne – węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, torf, pierwiastki promieniotwórcze; • surowce metaliczne (rudy metali) – rudy żelaza (np. magnetyt, hematyt), rudy metali uszlachetniających stal (np. niklu, manganu, chromu, wolframu, tytanu), rudy metali nieżelaznych (kolorowych) (np. miedź, cynk, cyna, ołów), rudy metali lekkich (np. glin – aluminium, magnez), rudy metali szlachetnych (złoto, srebro, platyna);...
Wyżywienie – obszary nadwyżek i niedoborów żywności
Mimo postępu technologicznego i rozwoju produkcji żywności nadal w wielu państwach świata istnieją problemy niedożywienia i głodu.Wynikają one głównie z gwałtownego wzrostu liczby ludności (eksplozji demograficznej) w państwach rozwijających się, któremu nie towarzyszył równie szybki wzrost produkcji rolnej. Na świecie istnieją duże dysproporcje w produkcji rolnej, państwa rozwinięte borykają się z nadwyżkami, podczas gdy w państwach rozwijających się jest ona niewystarczająca. Najczęściej...