Wierzenia Słowian.

„Na początku nic nie istniało poza Świętowitem. On podzielił się na dwie części i dał początek dwóm bogom: Swarożycowi i Welesowi. Kiedyś cała nasza planeta była pod wodą. Weles mieszkał w jej głębinach, zaś Swarożyc pływał łodzią po jej powierzchni. Obaj pragnęli samodzielnie stworzyć Ziemię, wiedzieli jednak, że jest to tylko wtedy możliwe, gdy będą ze sobą współpracować. Pewnego dnia Weles zanurzył się wydobywając na powierzchnię garstkę piasku, z której Swarożyc stworzył kolebkę Ziemi. Była to mała wysepka, na której obaj ledwie się mieścili. Weles nie miał zamiaru się nią z nikim dzielić i postanowił zepchnąć Swarożyca do wody. Wtedy mógłby stać się samodzielnym władcą Ziemi. Jednak jego plan spalił na panewce, bo za każdym razem, gdy go chciał strącić do morza, Ziemia rozrastała się, aż urosła do niewyobrażalnych rozmiarów. Potem obaj chcieli rządzić niebem, Stworzyli więc armie demonów i staneli do walki. Swarożyc pokonał swojego przeciwnika, ale darował mu życie bo wiedział że bez niego nic nie może stworzyć, i pozwolił rządzić w Nawii królestwie podziemia. Obawiając się kolejnych ataków, Swarożyc stworzył swoją armię oraz nowych Bogów. Nad jego całą strażą miał pieczę Bóg wojny i gromów - Perun.”

To fragment mitologii, mówiący o powstaniu świata według wierzeń Słowian. Stanowić on może początek fascynującej wyprawy w głąb historii i tradycji ówczesnej Słowiańszczyzny. Wewnętrzne zróżnicowanie Słowian, ich podział na trzy grupy (zachodnią, wschodnią i południową), mógłby sugerować, iż w obrębie poszczególnych państw czy plemion wykształciły się odmienne systemy religijne. Jednak w rzeczywistości, różnice pomiędzy wierzeniami np. Czechów (czyli Słowian zachodnich) a Bułgarów (Słowianie południowi) mają głównie podłoże językowe i dotyczą nazewnictwa postaci mitologicznych. Spowodowało to, iż można natrafić na kilka imion bogów o tożsamych właściwościach.

Świat według Słowian składał się z trzech elementów: Jawii, czyli tego co namacalne, Nawii-krainy duchów i rzeczy nadprzyrodzonych oraz Prawii, czyli bytu nadrzędnego, siły sprawczej. O ile Nawia czasem mogła być widzialna, a jej mieszkańcy pojawiali się w Jawii, to Prawia zawsze pozostawała niewidzialna. Religia słowiańska należała do religii politeistycznych (czyli nie była skupiona wokół jednego boga), bardzo silnie związanych z kultem przyrody, w której ważne miejsce odgrywała wiara w dusze przodków i demonologia.

Na czele panteonu słowiańskiego stali następujący bogowie
( w kolejności alfabetycznej):
Chors – bóg księżyca, światła nocnego;
Dadźbog – (Swarożyc), bóg ognia domowego i ofiarnego; jego imię oznacza dawcę bogactwa i pomyślności;
Łada – bogini wojny;
Perun – (Świętowit, Jarowit), władca piorunów i nieba;
Rod – symbolizujący los i przeznaczenie. Wyznaczał człowiekowi jego przyszły los w dniu narodzin;
Strzybóg – bóg wiatru;
Swaróg – bóg Słońca;
Weles – władca zaświatów, opiekujący się duszami umarłych, strzegący Nawi-krainy szczęśliwości; bóg magii i klątwy;
Ludzie czcząc swoich bogów, składali im ofiary ze zwierząt, płodów ziemnych a niekiedy także z jeńców. Wznosili posągi, świątynie, poświęcali im góry, rzeki, lasy. Do najsłynniejszych świątyń zalicza się świątynię Światowita w Arkonie na Rugii oraz świątynie w Retrze i Starogrodzie. Miejsca te, ozdobione posągami i rzeźbami stawały się celem pielgrzymek nawet z odległych terenów Słowiańszczyzny, odbywały się w nich wiece, zbierały się oddziały na wyprawy zbrojne.
Świat wierzeń słowiańskich to jednak nie tylko bogowie, lecz także szeroka gama innych postaci, stworzeń i demonów oraz liczne święta, obrzędy religijne. Najpopularniejsze postacie występujące w mitologii Słowian to demony i stworzenia im podobne. Wewnętrzny podział demonów przedstawiał się następująco: półdemony (czyli ludzie obdarzeni niesamowitymi mocami); demony domowe – z reguły przyjazne ludziom, wyobrażane pod postacią karła, skrzata czy krasnoludka; demony wywodzące się od ludzi zmarłych przedwcześnie lub gwałtowną śmiercią; demony doli, chorób i śmierci; oraz demony zła;

Do najbardziej rozpowszechnionych należały m.in. :
południce – inaczej: przypołudnice; były to demony przechadzające się po polach w trakcie żniw, napastujące pracujących w południe ludzi; zabijały ich lub okaleczały;
rusałki – istoty leśne, polne lub wodne; wyobrażane pod postacią młodych, pięknych dziewcząt; stanowiły zgubę dla młodzieńców i mężczyzn;
rodzanice – demony losu, zwykle niewidzialne, towarzyszące człowiekowi przez całe życie;
obłoczniki – istoty półdemoniczne lub demony powietrza sprowadzające burzę, grad i deszcz;
sziszimory – złe duchy domowe o postaci małej, niewidzialnej kobiety; wrogie w stosunku do mężczyzn, zwierząt domowych;
czarownice – istoty półdemoniczne, szkodzące ludziom na dwa sposoby: pośrednio np. powodując susze lub powodzie, bezpośrednio-np. poprzez wywoływanie chorób; mogły wcielać się w zwierzęta, najczęściej żaby, ropuchy i ćmy; szczególnym rodzajem czarownic były strzygi, żywiące się krwią i ciałem ludzkim;

licho – zły demon lasu;
wampiry (wąpierze) - demony, duchy osób zmarłych pastwiące się nad żywymi;
Wiara w te postacie, głęboko zakorzeniona w świadomości ludzi, utrzymała się przez wieki w zabobonach ludowych, czego przejawem może być obecność w baśniach nimf, baba jagi czy wilkołaków.

Elementem życia religijnego Słowian, któremu należy poświęcić oddzielne miejsce są z pewnością święta obchodzone ku czci bogów. Spośród bogatego katalogu słowiańskich uroczystości, wyróżniały się cztery, obchodzone w następujące dni:
21 Marzec – (Święto Jare), pierwszy dzień wiosny, święto poświęcone bogu Rodowi, z okazji narodzin nowego życia po mroźnej zimie;
21-22 Czerwiec – (Święto Kresu, kupała), pierwszy dzień lata, poświęcone bogu Dadźbóg Swarożycowi, Ładzie, Kupale i Marze; obchodzone ku czci ognia; w tę noc rósł legendarny kwiat paproci, puszczano wianki na wodę, palono ogniska;
23 Wrzesień - pierwszy dzień jesieni, poświęcone bogom Perunowi i Dadźbóg Swarożycowi, święto plonów poświęcone tegorocznym zbiorom zbóż;
21-22 Grudzień - pierwszy dzień zimy, święto zmarłych poświęcone bogu Weselowi;

Do wspomnianych świąt przywiązywano ogromną wagę, podobnie jak do obrzędów pogrzebowych. Działo się tak ze względu na fakt, iż śmierć była dla Słowian przejściem do lepszego świata. Ciała zmarłych zwykle palono a następnie urządzano poczęstunek na cześć zmarłego, który jednak nie był tożsamy z dzisiejszą stypą, lecz obejmował liczne zabawy, gonitwy, tańce.
Zgłębiając podstawy słowiańskich wierzeń, warto odnotować, iż niektóre z nich przetrwały do dnia dzisiejszego. Stały się kluczowym składnikiem kultury i obrzędów m.in. w Polsce, choć nie zawsze pamięta się o ich pogańskich korzeniach. Za przykład posłużyć może obchodzenie Sobótki (dawniej Święto Światowida), topienie Marzanny czy śpiewanie kolęd. Takich „ukrytych” przejawów pogańskiej religii przodków jest o wiele więcej, tworzą one to, co nazywamy tradycją, tożsamością kulturową i dziedzictwem naszych ojców.