Etiopia

Etiopia, Etiopska Republika Ludowo-Demokratyczna, Ye Ethiopia Hizebawi Democraciyawi Republic, państwo we wschodniej części kontynentu afrykańskiego. Obszar 1 097 900 km2. Graniczy na południu z Kenią, na zachodzie z Sudanem, na wschodzie z Dżibuti i Somalią, na północnym-wschodzie z Erytreą.
Stolica Addis Abeba 1 413 liczy tys. mieszkańców (1991).
Inne większe miasta (dane z 1991): Diredaua (98 tys.), Nazaret (Adama) (76 tys.), Gonder (69 tys.), Dessie (69 tys.), Harar (62 tys.), Mekele (62 tys.), Jimma (61 tys.).
Etiopia jest podzielona administracyjnie na 13 prowincji.
Językiem urzędowym jest amharski, w użyciu spotyka się angielski, francuski, włoski i arabski. Ogółem społeczeństwo kraju posługuje się ok. 70 językami i 200 dialektami.
Waluta narodowa: birr równy 100 centom.
Ludność
Etiopia liczy 52 892 tys. mieszkańców (1991), średnia gęstość zaludnienia wynosi 40 osób/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 13% ludności.
Społeczeństwo dzieli się na trzy główne grupy etniczne. Pierwszą z nich tworzą zsemityzowane ludy kuszyckie, m.in. Amhara (38% ogółu społeczeństwa), Tigre (9%), Guragie (3%) oraz mniejsze grupy Argobba, Harari, Tigrai.
Drugą ważną grupą są ludy kuszyckie, wśród których dominują przedstawiciele plemienia Galla (35%), kolejne miejsca zajmują Ageu, Bedża, Saho-Afarowie, Somali i Sidamo.
Wśród przedstawicieli trzeciej grupy, ludności nilotyckiej, wymienić należy ludy Baria, Kunama, Beni-Szangul.
Największą grupę wyznaniową tworzą chrześcijanie wyznania monofizyckiego (52,5%). Na wschodzie i południowym wschodzie skupili się wyznawcy islamu (31,4%). Muzułmanami są na ogół przedstawiciele ludów kuszyckich. Spotkać można pojedyncze skupiska Falaszów, ludności wyznającej judaizm. Dość liczna grupa społeczeństwa (11%) należy do wyznawców animizmu.
Zaledwie 5% ludności umie czytać i pisać. Przeciętna długość życia mężczyzn 46, kobiet 50 lat.
Warunki naturalne
Na większej części powierzchni kraju rozciąga się Wyżyna Abisyńska o średniej wysokości 2000-2500 m n.p.m., z kulminacją na Ras Daszan (4550 m n.p.m.). W obszar wyżyny głęboko wcięły się doliny o szerokości dochodzącej do 13 km i głębokości do 1000 m poniżej poziomu wyżyny. Na krawędziach wyżyny spotkać można aktywne wulkany.
Na południowym wschodzie kraju znajduje się fragment Wyżyny Somalijskiej. Jej zachodnią część tworzą góry Ahmar, przechodzące ku wschodowi w równinne wyżyny Ogadenu, Bale i Dirri.
Klimat Etiopii należy do typu podrównikowego o cechach monsunowych. Latem monsun wilgotny niesie ze sobą masy powietrza równikowego, zimą natomiast monsun suchy przynosi powietrze znad zwrotnika. Średnie temperatury notowane w Addis Abebie: kwiecień i maj (najcieplejsze miesiące) 10-25C, grudzień (najchłodniejszy miesiąc) 5-23C, roczna suma opadów 1236 mm.
Historia
Panujący do 1974 królowie Etiopii wywodzili swoje pochodzenie od pierwszego władcy kraju, Menelika I (ok. 1000 p.n.e.), którego rodzicami mieli jakoby być mityczny król Salomon i królowa Saby.
Istniejące w II w. n.e. na terytorium obecnej Etiopii i południowego Sudanu państwo Aksum zostało założone przez potomków ludów semickich z południowej Arabii, które ok. połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e. opanowały te tereny. W IV w. kraj przyjął chrześcijaństwo, które do 1974 było religią państwową. W XIX w. krzyżowały się tu interesy mocarstw kolonialnych.
Hajle Syllasje I
O dominację nad Etiopią bezskutecznie starali się Brytyjczycy i Włosi. W 1930 na tronie etiopskim zasiadł Ras Tafari, przybierając imię Hajle Syllasje I. Wojska włoskie w 1935 zajęły kraj, zmuszając cesarza do emigracji. Po zwycięstwie wojsk brytyjskich nad Włochami w 1941 Hajle Syllasje ponownie objął rządy. Za swego panowania włączył on do Etiopii Erytreę (1952, jako państwo sfederowane) i Ogaden.
W 1974 w związku z bardzo złą sytuacją gospodarczą i powtarzającymi się klęskami głodu doszło do puczu wojskowego kierowanego przez Mengistu Haile Mariama. Komunistyczny reżim wojskowy utrzymywał się u władzy do 1991 dzięki pomocy gospodarczej i militarnej ze strony ZSRR, NRD i Kuby.
W maju 1991 opozycja zdołała obalić rządzący reżim i przejęła władzę w państwie, ogłaszając ambitny program demokratyzacji życia politycznego. W kwietniu 1993 w Erytrei odbyło się referendum, w jego wyniku dotychczasowa północno-wschodnia prowincja Etiopii - Erytrea uzyskała niepodległość.
Obecnie w kraju sytuacja polityczna jest bardzo niestabilna, dochodzi do starć zbrojnych między zwolennikami rządzącej partii Ludowo-Rewolucyjnego Frontu Demokratycznego a siłami opozycji.
W 1998 pomiędzy Etiopią a Erytreą wybuchła wojna graniczna. Znaczne nasilenie walk nastąpiło w maju 2000 mimo kilkukrotnych deklaracji obu stron konfliktu o woli zawarcia pokoju. W wyniku konfliktu swoje domy musiało opuścić 750 tysięcy ludzi.
Ustrój polityczny
Etiopia jest krajem socjalistycznym. W 1991, w wyniku przewrotu i obalenia komunistycznej dyktatury Mengistu Haile Mariama, władzę w kraju przejęło ugrupowanie kierowane przez Melesa Zenawiego. Nowa partia rządząca, podobnie jak poprzedni reżim, posługuje się ideologią marksistowsko-leninowską.
Trudno ocenić, jak rozwinie się sytuacja polityczna w kraju. Obecnie państwo ma status socjalistycznej republiki ludowej. Władzę ustawodawczą sprawuje tymczasowy parlament – Zgromadzenie Narodowe liczące 87 deputowanych. Funkcję prezydenta sprawuje Meles Zenawi.
Rząd składa się z przedstawicieli Ludowo-Rewolucyjnego Frontu Demokratycznego, macierzystej partii prezydenta. Notowane są nierzadkie przypadki łamania podstawowych swobód obywatelskich, manipulacji wynikami wyborów.
Gospodarka
Rolnictwo
Etiopia jest krajem zacofanym gospodarczo, należy do najuboższych państw świata. Priorytetowe znaczenie dla ekonomiki kraju ma rolnictwo, w którym pracuje prawie 80% ludności zawodowo czynnej. Średnie plony uzyskiwane z hektara użytków są bardzo niskie, a stosowane metody uprawy anachroniczne.
Na zaspokojenie potrzeb wewnętrznych kraju uprawia się: teff, kukurydzę, jęczmień, pszenicę i proso, ponadto groch i bób, a z roślin oleistych olejarkę abisyńską, len i sezam. Pewne znaczenie mają także uprawy herbaty i owoców cytrusowych. Południe kraju jest obszarem produkcji kawy, głównego towaru eksportowego kraju. Specyficzną cechą jest produkcja oparta na naturalnych lasach drzew kawowych i półplantacjach.
Choć Etiopia posiada największe pogłowia zwierząt hodowlanych w całej Afryce, to produkcja rozwinięta dzięki temu potencjałowi jest bardzo niewydajna. Jej rozwojowi przeszkadza zły stan łąk i pastwisk, spowodowany nadmierną ich eksploatacją, oraz częste susze.
Przemysł
Przemysł przetwórczy kraju sprowadza się przede wszystkim do przetwórstwa rolno-spożywczego. Działają, głównie niewielkie, zakłady olejarskie, mleczarskie, cukrownicze, mięsne. Przemysł włókienniczy rozwinął się w Addis Abebie i w jej okolicach (kombinat bawełniany w Akaki). Także w stolicy funkcjonują pojedyncze zakłady przemysłu skórzano-obuwniczego, drzewno-papierniczego, materiałów budowlanych.
Ponadto do większych fabryk zaliczają się zakłady odlewnicze w Akaki. Również przemysł wydobywczy, pomimo występowania licznych bogactw naturalnych, nie rozwinął się. Eksploatuje się jedynie złoża złota (Adola) i platyny (Jubdo), choć stwierdzono występowanie rud żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, chromu, molibdenu oraz siarki, a podczas ostatnio prowadzonych badań odkryto także ropę naftową.
Potencjał energetyczny kraju tworzy kilka hydroelektrowni, zlokalizowanych głównie w dorzeczu Nilu Błękitnego, m.in. na rzekach Auasz i Fincha. Choć kraj posiada własne linie lotnicze, dominującym środkiem transportu pozostają nadal zwierzęta juczne.
Handel
Głównym towarem eksportowym jest kawa (47% wartości eksportu ogółem), ponadto wywozi się skóry i futra (16%), produkty rolne (13%), m.in. rośliny strączkowe, oleiste, mięso oraz owoce i warzywa. Importuje się głównie produkty przemysłu przetwórczego, dobra inwestycyjne (45%) oraz artykuły konsumpcyjne (31%).
W nierzadkich okresach klęsk spowodowanych suszą wśród sprowadzanych produktów dominuje żywność, w dużej części pochodząca z darów. Głównymi partnerami handlowymi są Włochy, Niemcy, Stany Zjednoczone i kraje byłego ZSRR.
Struktura zatrudnienia
Rolnictwo zatrudnia 78% pracujących mieszkańców, przemysł 9%, usługi i handel 13%. Dochód narodowy w 1990 wynosił 120 USD na 1 mieszkańca (jeden z najniższych wskaźników w świecie). Średnia stopa inflacji w latach 1980-1991 – 2,4%. Dochód narodowy wytwarzany był nieproporcjonalnie do struktury zatrudnienia. Średnia wydajność pracy w rolnictwie była czterokrotnie niższa niż w pozostałych sektorach.



Etiopia, Etiopska Republika Ludowo-Demokratyczna, Ye Ethiopia Hizebawi Democraciyawi Republic, państwo we wschodniej części kontynentu afrykańskiego. Obszar 1 097 900 km2. Graniczy na południu z Kenią, na zachodzie z Sudanem, na wschodzie z Dżibuti i Somalią, na północnym-wschodzie z Erytreą.
Stolica Addis Abeba 1 413 liczy tys. mieszkańców (1991).
Inne większe miasta (dane z 1991): Diredaua (98 tys.), Nazaret (Adama) (76 tys.), Gonder (69 tys.), Dessie (69 tys.), Harar (62 tys.), Mekele (62 tys.), Jimma (61 tys.).
Etiopia jest podzielona administracyjnie na 13 prowincji.
Językiem urzędowym jest amharski, w użyciu spotyka się angielski, francuski, włoski i arabski. Ogółem społeczeństwo kraju posługuje się ok. 70 językami i 200 dialektami.
Waluta narodowa: birr równy 100 centom.
Ludność
Etiopia liczy 52 892 tys. mieszkańców (1991), średnia gęstość zaludnienia wynosi 40 osób/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 13% ludności.
Społeczeństwo dzieli się na trzy główne grupy etniczne. Pierwszą z nich tworzą zsemityzowane ludy kuszyckie, m.in. Amhara (38% ogółu społeczeństwa), Tigre (9%), Guragie (3%) oraz mniejsze grupy Argobba, Harari, Tigrai.
Drugą ważną grupą są ludy kuszyckie, wśród których dominują przedstawiciele plemienia Galla (35%), kolejne miejsca zajmują Ageu, Bedża, Saho-Afarowie, Somali i Sidamo.
Wśród przedstawicieli trzeciej grupy, ludności nilotyckiej, wymienić należy ludy Baria, Kunama, Beni-Szangul.
Największą grupę wyznaniową tworzą chrześcijanie wyznania monofizyckiego (52,5%). Na wschodzie i południowym wschodzie skupili się wyznawcy islamu (31,4%). Muzułmanami są na ogół przedstawiciele ludów kuszyckich. Spotkać można pojedyncze skupiska Falaszów, ludności wyznającej judaizm. Dość liczna grupa społeczeństwa (11%) należy do wyznawców animizmu.
Zaledwie 5% ludności umie czytać i pisać. Przeciętna długość życia mężczyzn 46, kobiet 50 lat.
Warunki naturalne
Na większej części powierzchni kraju rozciąga się Wyżyna Abisyńska o średniej wysokości 2000-2500 m n.p.m., z kulminacją na Ras Daszan (4550 m n.p.m.). W obszar wyżyny głęboko wcięły się doliny o szerokości dochodzącej do 13 km i głębokości do 1000 m poniżej poziomu wyżyny. Na krawędziach wyżyny spotkać można aktywne wulkany.
Na południowym wschodzie kraju znajduje się fragment Wyżyny Somalijskiej. Jej zachodnią część tworzą góry Ahmar, przechodzące ku wschodowi w równinne wyżyny Ogadenu, Bale i Dirri.
Klimat Etiopii należy do typu podrównikowego o cechach monsunowych. Latem monsun wilgotny niesie ze sobą masy powietrza równikowego, zimą natomiast monsun suchy przynosi powietrze znad zwrotnika. Średnie temperatury notowane w Addis Abebie: kwiecień i maj (najcieplejsze miesiące) 10-25C, grudzień (najchłodniejszy miesiąc) 5-23C, roczna suma opadów 1236 mm.
Historia
Panujący do 1974 królowie Etiopii wywodzili swoje pochodzenie od pierwszego władcy kraju, Menelika I (ok. 1000 p.n.e.), którego rodzicami mieli jakoby być mityczny król Salomon i królowa Saby.
Istniejące w II w. n.e. na terytorium obecnej Etiopii i południowego Sudanu państwo Aksum zostało założone przez potomków ludów semickich z południowej Arabii, które ok. połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e. opanowały te tereny. W IV w. kraj przyjął chrześcijaństwo, które do 1974 było religią państwową. W XIX w. krzyżowały się tu interesy mocarstw kolonialnych.
Hajle Syllasje I
O dominację nad Etiopią bezskutecznie starali się Brytyjczycy i Włosi. W 1930 na tronie etiopskim zasiadł Ras Tafari, przybierając imię Hajle Syllasje I. Wojska włoskie w 1935 zajęły kraj, zmuszając cesarza do emigracji. Po zwycięstwie wojsk brytyjskich nad Włochami w 1941 Hajle Syllasje ponownie objął rządy. Za swego panowania włączył on do Etiopii Erytreę (1952, jako państwo sfederowane) i Ogaden.
W 1974 w związku z bardzo złą sytuacją gospodarczą i powtarzającymi się klęskami głodu doszło do puczu wojskowego kierowanego przez Mengistu Haile Mariama. Komunistyczny reżim wojskowy utrzymywał się u władzy do 1991 dzięki pomocy gospodarczej i militarnej ze strony ZSRR, NRD i Kuby.
W maju 1991 opozycja zdołała obalić rządzący reżim i przejęła władzę w państwie, ogłaszając ambitny program demokratyzacji życia politycznego. W kwietniu 1993 w Erytrei odbyło się referendum, w jego wyniku dotychczasowa północno-wschodnia prowincja Etiopii - Erytrea uzyskała niepodległość.
Obecnie w kraju sytuacja polityczna jest bardzo niestabilna, dochodzi do starć zbrojnych między zwolennikami rządzącej partii Ludowo-Rewolucyjnego Frontu Demokratycznego a siłami opozycji.
W 1998 pomiędzy Etiopią a Erytreą wybuchła wojna graniczna. Znaczne nasilenie walk nastąpiło w maju 2000 mimo kilkukrotnych deklaracji obu stron konfliktu o woli zawarcia pokoju. W wyniku konfliktu swoje domy musiało opuścić 750 tysięcy ludzi.
Ustrój polityczny
Etiopia jest krajem socjalistycznym. W 1991, w wyniku przewrotu i obalenia komunistycznej dyktatury Mengistu Haile Mariama, władzę w kraju przejęło ugrupowanie kierowane przez Melesa Zenawiego. Nowa partia rządząca, podobnie jak poprzedni reżim, posługuje się ideologią marksistowsko-leninowską.
Trudno ocenić, jak rozwinie się sytuacja polityczna w kraju. Obecnie państwo ma status socjalistycznej republiki ludowej. Władzę ustawodawczą sprawuje tymczasowy parlament – Zgromadzenie Narodowe liczące 87 deputowanych. Funkcję prezydenta sprawuje Meles Zenawi.
Rząd składa się z przedstawicieli Ludowo-Rewolucyjnego Frontu Demokratycznego, macierzystej partii prezydenta. Notowane są nierzadkie przypadki łamania podstawowych swobód obywatelskich, manipulacji wynikami wyborów.
Gospodarka
Rolnictwo
Etiopia jest krajem zacofanym gospodarczo, należy do najuboższych państw świata. Priorytetowe znaczenie dla ekonomiki kraju ma rolnictwo, w którym pracuje prawie 80% ludności zawodowo czynnej. Średnie plony uzyskiwane z hektara użytków są bardzo niskie, a stosowane metody uprawy anachroniczne.
Na zaspokojenie potrzeb wewnętrznych kraju uprawia się: teff, kukurydzę, jęczmień, pszenicę i proso, ponadto groch i bób, a z roślin oleistych olejarkę abisyńską, len i sezam. Pewne znaczenie mają także uprawy herbaty i owoców cytrusowych. Południe kraju jest obszarem produkcji kawy, głównego towaru eksportowego kraju. Specyficzną cechą jest produkcja oparta na naturalnych lasach drzew kawowych i półplantacjach.
Choć Etiopia posiada największe pogłowia zwierząt hodowlanych w całej Afryce, to produkcja rozwinięta dzięki temu potencjałowi jest bardzo niewydajna. Jej rozwojowi przeszkadza zły stan łąk i pastwisk, spowodowany nadmierną ich eksploatacją, oraz częste susze.
Przemysł
Przemysł przetwórczy kraju sprowadza się przede wszystkim do przetwórstwa rolno-spożywczego. Działają, głównie niewielkie, zakłady olejarskie, mleczarskie, cukrownicze, mięsne. Przemysł włókienniczy rozwinął się w Addis Abebie i w jej okolicach (kombinat bawełniany w Akaki). Także w stolicy funkcjonują pojedyncze zakłady przemysłu skórzano-obuwniczego, drzewno-papierniczego, materiałów budowlanych.
Ponadto do większych fabryk zaliczają się zakłady odlewnicze w Akaki. Również przemysł wydobywczy, pomimo występowania licznych bogactw naturalnych, nie rozwinął się. Eksploatuje się jedynie złoża złota (Adola) i platyny (Jubdo), choć stwierdzono występowanie rud żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, chromu, molibdenu oraz siarki, a podczas ostatnio prowadzonych badań odkryto także ropę naftową.
Potencjał energetyczny kraju tworzy kilka hydroelektrowni, zlokalizowanych głównie w dorzeczu Nilu Błękitnego, m.in. na rzekach Auasz i Fincha. Choć kraj posiada własne linie lotnicze, dominującym środkiem transportu pozostają nadal zwierzęta juczne.
Handel
Głównym towarem eksportowym jest kawa (47% wartości eksportu ogółem), ponadto wywozi się skóry i futra (16%), produkty rolne (13%), m.in. rośliny strączkowe, oleiste, mięso oraz owoce i warzywa. Importuje się głównie produkty przemysłu przetwórczego, dobra inwestycyjne (45%) oraz artykuły konsumpcyjne (31%).
W nierzadkich okresach klęsk spowodowanych suszą wśród sprowadzanych produktów dominuje żywność, w dużej części pochodząca z darów. Głównymi partnerami handlowymi są Włochy, Niemcy, Stany Zjednoczone i kraje byłego ZSRR.
Struktura zatrudnienia
Rolnictwo zatrudnia 78% pracujących mieszkańców, przemysł 9%, usługi i handel 13%. Dochód narodowy w 1990 wynosił 120 USD na 1 mieszkańca (jeden z najniższych wskaźników w świecie). Średnia stopa inflacji w latach 1980-1991 – 2,4%. Dochód narodowy wytwarzany był nieproporcjonalnie do struktury zatrudnienia. Średnia wydajność pracy w rolnictwie była czterokrotnie niższa niż w pozostałych sektorach.