Krótkie omówienie istoty słowotwórstwa

Liczba wyrazów w języku nie jest stała. Rośnie ona nieustannie, bowiem zachodzi potrzeba nazwania nowo wynalezionych maszyn i narzędzi. Prócz tego ciągle zwiększa się nasza wiedza o świecie, dotycząca różnorakich dziedzin nauki. Neologizmy mogą powstać na bazie zapożyczeń z innych języków (na przykład: komputer, radio, metro). Do tej kategorii zaliczamy także "świeże" jeszcze nowotwory wyrazowe, mające związek z najnowszymi osiągnięciami techniki: czat, wapować, webmaster etc.
Jednakże znacznie częściej tworzymy nowe wyrazy, opierając się na tych, które już w polszczyźnie istnieją. I tak osoba kierująca pojazdem nazwana została kierowcą, urządzenie służące niegdyś do wykonywania obliczeń to liczydło, zaś to, w czym zamrażamy żywność - w celu uchronienia jej przed zepsuciem - ochrzciliśmy mianem zamrażarki.
Wyrazy będące podstawą dla neologizmów nazywamy wyrazami podstawowymi, te drugie zaś - wyrazami pochodnymi. Za przykład posłużyć mogą następujące pary: dom - domownik, rada - radny, nauczanie - nauczyciel, krem - kremowy etc.
Pewne wyrazy - takie jak dom, rok, osa, oko - nie dają się już dalej podzielić; są to tak zwane wyrazy rdzenne. Natomiast same wyrazy pochodne składają się z podstawy słowotwórczej oraz formantu (czyli - jak sama nazwa wskazuje - cząstki niejako formułującej neologizm. Ten ostatni może być trojakiego rodzaju:

a) przedrostek (prefiks) - cząstka występująca przed podstawą (np. z-robić, prze-robić, u-robić itp.)
b) przyrostek (sufiks) - cząstka występująca po podstawie (np. licz-ny, licz-nik, licz-enie itp.)
c) wrostek (infiks) jest rzadziej stosowanym formantem i ma postać cząstki znajdującej się wewnątrz (np. rzecz-o-znawca, język-o-znawca itp.)

Podstawa słowotwórcza wyrazu podstawowego nierzadko różni się od podstawy wyrazu pochodnego obocznością głosek. Przykłady: pszczoła - pszczółka (o:ó), dół - dolny (ó:o, ł:l).

Nie zawsze tworzenie nowego wyrazu musi się wiązać z dodawaniem prefiksów bądź sufiksów. Niekiedy po prostu je odrzucamy (np. czołgać się - czołg; zwisać - zwis. W takim przypadku rolę formantu pełni tak zwane zero morfologiczne (czołg/0, zwis/0).