Różne koncepcje miłości i różne sposoby mówienia o niej.

Motyw miłości występuje w literaturze od samych jej początków. Nie ma chyba epoki, w której twórcy nie opiewali bądź nie przeklinali miłości. Jest ona odwiecznym motywem twórczości wielu pokoleń pisarzy i poetów. To wartość przeciwstawiana często złu, a nawet śmierci. Można wyróżnić wiele rodzajów miłości. Miłość spełnioną i niespełnioną, tragiczną, duchową i fizyczną, zmysłową, miłość kochanków, a także miłość wielką, zdolną przezwyciężyć nawet śmierć. Czym jest miłość? Nikt do końca nie wie, dlatego ludzie wciąż próbują ją definiować. Pewne jest, że świat bez miłości nie mógłby istnieć, a jej brak powoduje największe cierpienia i spustoszenia w duszy człowieka. Żeby dobrze zrozumieć utwory Karpińskiego i Mickiewicza, trzeba wyjaśnić takie pojęcia jak sentymentalizm, którego przedstawicielem w Polsce był właśnie Karpiński. Sentymentalizm powstał w XVII wieku we Francji, a jago głównym wyznawcą był Jakub Rousseau, do którego w „Dziadach” odwołuje się także Mickiewicz („Russa czytaliśmy razem”). Utwór Karpińskiego jest utrzymany w nastroju sentymentalnym, czyli spokojnym, na co wskazuje również podtytuł wiersza – pieśń pasterska (sielanka). Karpiński, dzięki temu,że jest reprezentantem nurtu- sentymentalizmu niezwykle jest zbliżony do epoki Mickiewicza. Przede wszystkim, dlatego,że w nurcie zwanym sentymentalizmem nastąpiło nasilenie uczuć, pojawienie się litości, empatii, duża rola przyrody. Bohater utworów sentymentalnych jest czuły, patrzy na świat przez pryzmat miłości, kocha otaczający go świat, analizuje doznania, jest zwykłym człowiekiem z ludu.
Twórczość Mickiewicza rozpoczyna okres romantyzmu w Polsce, który charakteryzuje się wszechobecnym buntem i wielkimi, ale tragicznymi dziejami naszego narody. Cechy sentymentalne nabrały w epoce romantycznej gwałtowności i charakteru. Miłość traktowano jak absolut, będący tworem Boga, bohaterowie utworów buntowali się, byli tajemniczymi indywidualistami nie przyjmującymi ogólnie obowiązujących zasad.
Miedzy tymi dwoma utworami istnieje kilka zasadniczych podobieństw. Pierwszym z nich jest obecność natury. Jest ona świadkiem wszystkich zdarzeń, tłem oraz zmienia się wraz z sytuacją kochanków. Ponadto w obydwóch tekstach podmiot mówiący to kochanek, który stracił swoją ukochaną, cierpi z tego powodu, jest samotny i przygnębiony, nawet świat go otaczający się zmienia” Las zarasta krzewiną!”, ...bladawy księżyc...”.Ostatnią wspólną cechą jest temat- wspomnienie miłości, która przeminęła.
Aspektów jakie różnią „Dziady „ i „Przypomnienie dawnej miłości” jest znacznie więcej.
Podmiot liryczny w wierszu Karpińskiego to człowiek doświadczony i spokojny. Wygłasza swój monolog z większej perspektywy czasowej, na co wskazuje sam tytuł ”Przypomnienie...”. Ukochana w tym utworze została jednoznacznie określona – Justyna. Miłość do niej nie pozwala spać „ miłość żyje niespaniem” i przede wszystkim jest czysta i platoniczna „ miłość była bez winy”. Jednak nie jest pozbawiona kontaktu zmysłowego, nacechowana jest intymnie („Oczy w oczy patrzyły/ Ręka rękę ściskała./ Usta nam się złączyły./ Dusza z duszą gadała.” .”). Sceneria doznań miłosnych przedstawiona została na tle natury, gdzie rozgrywały się kiedyś ważne dla podmiotu wydarzenia. Przywołanie jaworów, potoku, drzew kojarzy się z arkadią, której częścią jest miłość. Podmiot liryczny nie wstydził się nieba, drzew ani ptaków, które są świadkami głębokiego uczucia. Uczucie łączące Justynę i jej ukochanego to wyłącznie związek dusz. Dusza i serce podmiotu lirycznego przeżywają tęsknotę, żal, czułość, a przede wszystkim akceptują sytuację taką jaką jest, nie buntują się, nie przeklinają obowiązujących norm.
„Przypomnienie dawnej miłości” to utwór niewątpliwie należący do nurtu zwanego sentymentalizmem, przede wszystkim przez sam gatunek – powieść pasterską, która nawiązuje do twórczości ludowej. Poza tym jak wskazuje gatunek – pieśń- jest to utwór melodyjny i rytmiczny przez zastosowanie powtórzeń, rymów i regularnych – 4 –wersowych zwrotek. Co więcej język wypowiedzi podmiotu lirycznego jest prosty, bez zastosowania zbędnych środków stylistycznych. Kochanek wyraża wprost swoje emocje, każde słowo jest nacechowane emocjonalnie, uwidacznia się to przez pytania retoryczne, wykrzyknienia, kontrast między pierwszą i ostatnią zwrotką oraz epitety.
Monolog liryczny w „Dziadach IV” wygłasza Gustaw. Przypomina on sobie szczęśliwe dni, które spędził z ukochaną kobietą. Nie podaje on jej imienia ani żadnych szczegółów, z wyjątkiem informacji, iż wszyscy zazdroszczą jej urody. Wspomina radosne chwile w ogrodzie jednocześnie przypominając sobie rozstanie z nią i buntuje się przeciw bogactwu, przez które inny mężczyzna odebrał mu ukochaną. W chwili ogromnej rozpaczy Gustaw przedstawia miłość swego życia w bardzo negatywnym świetle, oskarża ją o ich rozstanie, nazywa” marnym puchem” , „ żałosnym pisklęciem”,”wieczna istotą”. W Momencie zwątpienia w jego oczach jest niewierna i winna jego tragedii. Podmiotem lirycznym miotają zupełnie sprzeczne uczia, ponieważ na początku swojego monologu porównuje ukochaną do natury, słysząc wiatr myśli, że to ona. Wtedy jego oblubienica
Ich miłość w pierwszej fazie była sielankowa, wskazują na to liczne zdrobnienia, jednakże perfekcjonizm tego uczucia Gustaw zauważa dopiero po odejściu lubej. Jest rozgoryczony,że ona nawet jednego dnia nie nosi żałoby po nim. Jest on pełen gniewu i negatywnego nastawienia do ukochanej, ale też otaczającego świata, symbolizują to pytania retoryczne „ Po co?”.
Mickiewiczowscy kochankowie stanowią jedność dusz i ciał, ich miłość pochodzi od Boga, jest najwyższym absolutem i przede wszystkim świętością. Powoduje zupełnie gwałtowne i wykluczające się uczucia od miłości przez gniew do nienawiści i zazdrości, to wszystko przypomina szaleństwo, które ostatecznie prowadzi do samobójstwa.
Fragment „Dziadów IV” stanowczo jest przedstawiony w konwencji romantycznej. Wskazuje na to kreacja podmiotu lirycznego, który cechuje się gwałtownymi emocjami. Są one ukazane przez zastosowanie apostrof, anafor, pytań retorycznych, kontrastów i hiperboli. Monolog jest przesycony typowymi elementami romantycznymi, jak: księżyc, gwiazdy, noc.
Obie koncepcje miłości są piękne, przedstawiają w dwojaki sposób jedno uczucie- zakochanie. Karpiński zgodnie z duchem sentymentalizmu zachowuje spokój i równowagę w uczuciach, nie stosuje gwałtowności i ambiwalencji, nawiązuje do elementów przyrody, oczywiście ukazuje cierpienie podmiotu lirycznego, ale w sposób godny i nie prowadzący do ostateczności. Zupełnie inaczej przedstawia to samo uczucie Mickiewicz. Ponownie ma to ścisły związek z epoką w jakiej żyje. Jego zakochany bohater jest gwałtowny, wybuchowy, nie zna umiaru, miota się. Jego cierpienie po stracie ukochanej jest tak głębokie,że posuwa się najdalej jak można- popełnia samobójstwo. Koncepcja miłości i jej przedstawienie są ze sobą jak najbardziej związane. Z uwagi na to, że Karpiński to uczucie przedstawił w sposób umiarkowany i niegwałtowny zastosowane środki stylistyczne i gatunek literacki muszą temu odpowiadać, dlatego „Przypomnienie dawnej miłości” to pieśń o regularnej budowie pozbawiona nadmiernej ilości środków stylistycznych i wyrazów świadczących o rozdarciu wewnętrznym czy zagubieniu. Mickiewicz ukazując uczucia tak szalone i momentami agresywne musiał zastosować połączenie liryki i dramatu oraz wiele środków wyrazu. Bez względu – jednak – na epokę, autora czy sposób przedstawienia, miłość zawsze będzie uczuciem najbardziej pożądanym, gorącym i pięknym.