Formy ochrony przyrody w Polsce

PARKI NARODOWE
Parki narodowe to najwyższa forma ochrony przyrody. W Polsce park narodowy obejmuje teren o powierzchni ponad tysiąc hektarów, charakteryzujący się typowym dla określonego regionu układem warunków przyrodniczych: szaty roślinnej, świata zwierząt, ukształtowania terenu, krajobrazu. Tworzone są m.in. w celu ochrony najmniej zmienionych przez człowieka, cennych fragmentów przyrody. Część przyrody w parku objęta jest ochroną ścisłą, jako rezerwat ścisły, wyłączony z jakiejkolwiek ingerencji człowieka. Na pozostałym obszarze dopuszcza się oddziaływanie na ekosystemy oraz rozwój turystyki. W Polsce utworzono 22 parki narodowe o łącznej powierzchni zajmującej niespełna 1% powierzchni kraju.
REZERWATY PRZYRODY
Rezerwat przyrody to obszar o ściśle określonym położeniu objęty ochroną. W rezerwatach ścisłych wyklucza się ingerencje człowieka, a w częściowych dopuszcza się stosowanie określonego zespołu zabiegów oraz rozwój turystyki. Wyróżnia się rezerwaty: leśne, florystyczne, krajobrazowe, faunistyczne, torfowiskowe, przyrody nieożywionej, stepowe, wodne, słonoroślowe. Na koniec 1997 r. w Polsce istniało 1204 rezerwaty (w tym 107 podlegało ochronie ścisłej), o łącznej powierzchni 130379 ha. (4682 ha pod ochroną ścisłą), co stanowi 0,42% powierzchni kraju.
PARKI KRAJOBRAZOWE
Parki krajobrazowe obejmują rozległe obszary, na których zjawiska przyrodnicze i wytwory kultury mają w danym regionie największe walory estetyczne, zdrowotne, wychowawcze i poznawcze. Przeważają w nich tereny o krajobrazie naturalnym, z urozmaiconą rzeźbą, lasami, wodami i zabytkami kultury. W 1995 r. było ich w Polsce 102 o łącznej powierzchni 1965270 ha.
OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
Obszary chronionego krajobrazu obejmują wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. Służą rekreacji, a działalność gospodarcza podlega niewielkim ograniczeniom ( zakaz wznoszenia obiektów uciążliwych dla środowiska i stosowania niszczących form użytkowania przyrody). Do 1995 r. wyznaczono 344 obszary chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 57827 km. kw.
OCHRONA GATUNKOWA
Ochrona gatunkowa to sposób ochrony wybranych gatunków roślin i zwierząt przed bezpośrednim oddziaływaniem ludzi (np. zrywaniem roślin, zabijaniem zwierząt) przez prawny zakaz takiego oddziaływania.
POMNIKI PRZYRODY
Pomnik przyrody to pojedynczy twór lub skupienie tworów przyrody żywej lub nieożywionej o szczególnej wartości naukowej, wychowawczej, dydaktycznej, estetyczno - krajobrazowej lub historyczno - pamiątkowej, odznaczający się wyjątkowymi cechami. W 1995 r. w Polsce istniało26 423 pomniki przyrody.
STANOWISKA DOKUMENTACYJNE
Stanowisko dokumentacyjne to forma prawnej ochrony obiektu przyrody nieożywionej, który może się nie wyodrębniać w terenie, a ma znaczenie dla nauki i nauczania (np. profil glebowy, miejsce występowania skamieniałości, minerałów itp.)
UŻYTKI EKOLOGICZNE
Użytek ekologiczny to grunty nieproduktywne z pozostałościami ekosystemów mających znaczenie dla zachowania flory i fauny oraz lokalnych typów środowisk, zwykle o niewielkiej powierzchni (np. bagienka, oczka wodne).
ZESPOŁY PRZYRODNICZO - KRAJOBRAZOWE
Zespół przyrodniczo - krajobrazowy to obszar o dużych wartościach estetycznych krajobrazu naturalnego lub kulturowego, na których może być kontynuowana dotychczasowa działalność gospodarcza pod warunkiem, że nie spowoduje ona utraty tych wartości. Może służyć zachowaniu trasy widokowej, punktu widokowego itp.