Jeszcze w epoce staropolskiej, a konkretnie w kazaniach księdza Piotra Skargi utrwaliły się do dziś funkcjonujące metafory Polski – dobrej matki i tonącego okrętu. Motyw Polski – matki złożonej w grobie – pojawia się w Epilogu poematu Mickiewicza:
O Matko Polsko! Ty tak świeżo w grobie
Złożona – nie ma sił mówić o tobie!
(Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz)
Z kolei w Potopie pojawia się w rozmowie księcia Bogusława Radziwiłła z Kmicicem metafora sukna, które wszyscy ciągną w swoją stronę (Radziwiłłowie chcieliby tyle, żeby starczyło na płaszcz królewski) i konającego, któremu wyszarpuje się poduszkę spod głowy (taką to przysługę chcieliby oddać Radziwiłłowie Rzeczypospolitej).