Tatarzy

TATARZY ? ?diabły z Tartaru? ? przybysze z Tartaru ? starożytnego piekła ? to nazwa nadana Mongołom, którzy swoim wyglądem i czynami przerażali średnio-wieczną Europę.
Mongołowie wywodzą się z dalekiej Mongolii. Przekonali się o tym posłowie papiescy, którzy w latach 1245 ? 1247 podróżowali przez Europę i Azję na dwór Wielkiego Chana w Karakorum.
Jednym z posłów był franciszkanin Benedykt Polak z Wrocławia, który po powrocie przekazał wiadomości o Mongołach i opisał tę podróż. Dzięki temu reportażowi stwierdzono, że świat jest większy niż przypuszczano, a Polska stanowi przedmurze chroniące Europę przed bezbożnymi najeźdźcami.
Mongołowie różnią się wyglądem o ludności euro-pejskiej. Mają niski wzrost, krępą budowę ciała, płaską twarz, skośne oczy z charakterystyczną fałdą, włosy czarne, skórę żółtawą.
Mongołowie byli pasterzami wielkich stad, koni, wielbłądów, owiec i bydła. Prowadzili koczowniczy tryb życia. Mieszkali w przenośnych domach ? jurtach. Żywili się wszystkim, nawet padliną. Pili sfermentowane mleko końskie tzw. kumys. Ubierali się w skóry i kożuchy.
Jednym z głównych źródeł dochodu były nieustanne wyprawy wojenne. Dzięki podbojom krajów Azji (Chiny północne, Syberia południowa, Azja środkowa, Iran, Afganistan) powstało silne Imperium Mongolskie pod wodzą Czyngis-chana. Po jego śmierci synowie walczyli nadal zdobywając resztę Chin, kraje Kaukazu, Koreę i Kalifat Bagdadzki.
Żądni większych zysków i nowych terytoriów Mongołowie zaczęli napadać na Europę wschodnią. Zniszczyli Ruś, a chcąc zająć stepy węgierskie ? napadli na Węgry, Polskę i Czechy.
Do wypraw wojennych byli doskonale przygotowani. W Europie sam wygląd Mongołów budził przerażenie.
Tatarzy mieli doskonale wypracowaną sztukę wojenną. Byli odporni na głód, chłód i niewygody. Odzież ze skór była mocna. Ze skór robiono pancerze także dla koni.
Tatarzy mieli małe, ale za to wytrzymałe konie co bardzo pomagało w bitwach. Bronią Tatarów były łuki i zakrzywione szable.
Armia tatarska była sprawna, wyszkolona, bitna, doskonale zorganizowana i dowodzona. Niezwykłe zdyscyplinowanie Tatarów, którzy byli świetnymi jeźdź-cami i łucznikami pozwalało na stosowanie zwinnych , szybkich manewrów, forteli i zasadzek. Potrafili Kon-struować machiny oblężnicze o bardzo dużym zasięgu rażenia. Najczęściej miasta były obrzucane ze specjalnych wyrzutni garnkami z płonącą ropa naftową. Wywołany pożar drewnianych zabudowań i panika ludzi umożliwiały Tatarom rozbicie bram miejskich taranami i zajęcie miasta. Okrutni Tatarzy wybijali w pień całą ludność. Rzadko brali w jasyr (niewola tatarska) naj-częściej młode kobiety, które zwykle czekała tam okrutna śmierć.



?Zgoda buduje, niezgoda rujnuje?

W 1133r. Bolesław Krzywousty, aby zapobiec walkom synów o władzę, ogłosił ustawę sukcesyjną (testament),na mocy której, po jego śmierci synowie ? spadkobiercy mieli otrzymać każdy swoją dzielnicę państwa wyznaczoną przez ojca.
Po śmierci Bolesława Krzywoustego (1138r.)rozpoczęły się jednak walki miedzy braćmi o panowanie. W efekcie wielu walk między Piastami obalono seniorat (zwierzchnictwo) a Polska jeszcze bardziej została podzielona na niezależne od siebie państewka. Słabe, skłócone ze sobą państewka nie miały dość sił aby walczyć z najeźdźcami. Wykorzystali to Niemcy atakując Polskę w 1157r.
Rozbicie dzielnicowe i walka o tron trwała wiele lat. W 1226 r. Konrad Mazowiecki sprowadził do Polski Krzyżaków, którzy mieli wzmocnić jego siły. Tymczasem Krzyżacy zaczęli niszczyć polską ludność i zajmowali coraz większe terytoria Polski dla siebie.
Książę Śląski, Henryk Brodaty usiłował zapanować nad chaosem. Udało mu się zjednoczyć Śląsk, Ziemię Krakowską i Lubuską oraz większość Wielkopolski. Tytułowa ł się księciem Krakowa, Wrocławia i Kalisza.
Główną działalnością Henryka Brodatego były reformy gospodarcze. Zakładał nowe miasta, a starym nadawał przywileje handlowe. Uruchamiał kopalnie. Dzięki tym działaniom Śląsk stał się najbogatszą dzielnicą Polski. Następca Henryka Brodatego od 1238 r Henryk II Pobożny usiłował kontynuować politykę ojca.
W tym czasie nad rozbitą Polską wisiało zagrożenie z wielu stron: Krzyżacy wewnątrz kraju, Niemcy z zachodu, niepewni Czesi, a przede wszystkim zbliżająca się do polski nawała mongolska.
Tatarzy już niszczyli Ruś, także rozbitą na dzielnice.
W Polsce nie było armii. Książęta nadawali ryce-rzom dobra ziemskie, na których budowano grody kasztelańskie zwykle drewniane.
W razie wojny rycerze mieli obowiązek wystawiać poczty zbrojne. Ich wielkość zależała od zamożności rycerza. Niektórzy wystawiali całe oddziały, a inni tylko kilku-osobowe poczty. Rycerze zabierali z sobą duże grupy czeladzi obsługującej wojsko.
Rycerze tworzyli jazdę, której oręż stanowiły kopie, miecze, sztylety i topory, a pancerzem był kaftan skó-rzany lub naszywany metalowymi łuskami.
Chłopi i mieszczanie tworzyli piechotę. Walczyli maczu-gami, łukami i kuszami. Nie mieli uzbrojenia ochronnego.
W takiej ?zbieraninie? rycerstwa nie była możliwa dobra organizacja, jednolite dowodzenie i uzbrojenie. W wo-jsku zanikła dawna karność i dyscyplina.
Wykorzystali to Tatarzy.
Henryk II Pobożny w obronie przed najazdem Tatarów związał się sojuszem z Węgrami i Czechami.
Tatarzy. którzy dążyli do utworzenia światowego Imperium z Mongołami, jako najlepszą rasą ludzi, zaczęli podbijać Europę.
Styl walki Polaków i Tatarów różnił się bardzo. Polacy przed bitwą pojedynkowali się, nie było całkowitej rzezi i zniszczenia zabranych terenów. Tatarzy działali z zaskoczenia, zabijali i palili wszystko.
W 1241 r. Tatarzy napadli jednocześnie na Węgry i i Polskę odcinając w ten sposób możliwość udzielenia wzajemnej pomocy.
Walki wewnętrzne wśród Węgrów i skłócona Europa umożliwiły Tatarom zniszczenie Węgier i dojście nad Adriatyk, zajęcie Bułgarii i zagrożenie Wiedniowi i Wło-chom.
Na przełomie grudnia i stycznia 1241 r. Tatarzy po raz pierwszy uderzyli na Polskę. Był to tylko zwiad mon-golski. Wtargnęli na Lubelszczyznę. Zdobyli Lublin i Zawichost nad Wisłą i doszli do Raciborza. Polacy nie stawiali oporu i 16 stycznia Mongołowie wrócili na Podole.
Drugie uderzenie Tatarów -już większą siłą na-stąpiło w lutym. 13 lutego Tatarzy zdobyli Sandomierz i wymordowali mieszkańców. Starli się z polskim ry-cerstwem pod Turskiem. Początkowo Polacy wygrywali, ale był to tylko fortel Tatarów, którzy udając zwy-ciężonych uciekali, aby wrócić i uderzyć na zadowo-lonych i pewnych siebie Polaków. Tatarzy po zwy-cięstwie znów wrócili na Podole, do głównych sił.
Najsilniejsze uderzenie Tatarów było około 10 marca. Tym razem była to wielka siła ? około 10 tysięcy wojowników. Na czele stał Ordu-Irczen.
Walki odbywały się w pięciu miejscach.
Po sforsowaniu Wisły część Tatarów została wysłana do północnych dzielnic Polski, aby uniemożliwić pomoc Małopolsce, na którą skierowały się główne siły ordy.
18 marca pod Chmielnikiem główne siły tatarskie stoczyły walkę z rycerstwem polskim. Tutaj, podobnie jak pod Turskiem, Tatarzy udali ucieczkę, a na ściga-jących Polaków uderzył ukryty na tyłach oddział tatarski zabijając prawie wszystkich.
Po tym zwycięstwie Tatarzy ruszyli na Kraków. Mieszkańcy Krakowa uciekli lub schronili się w muro-wanych basztach. Kraków został zdobyty bez oporu.
Tatarzy mogli go spokojnie splądrować i spalić.
1 kwietnia Tatarzy wyruszyli z Krakowa w kierunku Raciborza i posuwali się wzdłuż Odry do Wrocławia.
Zaatakowali gród, ale na wieść o koncentracji polskich wojsk pod Legnicą przerwali oblężenie i ruszyli szybko przeciw armii Henryka II Pobożnego, aby uniemożliwić połączenie się sojuszniczych wojsk.
Książę Henryk Pobożny bezskutecznie czekał na wsparcie ze strony Czechów. Chciał stoczyć bitwę w oparciu o najnowocześniejsze w Polsce murowane fortyfikacje Legnicy zamek z kamienia otoczony murem i basztami. Uważał, że w razie niepowodzenia w bitwie będzie tam można znaleźć schronienie.
9 kwietnia rozpoczęła się bitwa pod Legnicą.
Henryk Pobożny zorganizował cztery hufce i rozstawił je zgodnie z ówczesną taktyką. Podobnie zrobili Tatarzy,, ale też cztery hufce rozstawili szeroko, a korzystając z nierówności terenu ukryli je.
Pierwsze starcie było pogromem Polaków. Mimom to do walki ruszył drugi i trzeci hufiec polski. Kiedy zepchnięto Tatarów na tyły ,oni znów zastosowali podstęp, na który nikt nie był przygotowany. Między oba wojska wyskoczył na koniu jeździec krzycząc po polsku ?uciekajcie, uciekajcie?, a po tatarsku zachęcał do walki.
Przerażeni Polacy zaczęli uciekać w kierunku Legnicy myśląc , że to krzyk przyjaciela.
Henryk II Pobożny zauważył podstępną strategię Tatarów i wprowadził do walki swój oddział z doborowym rycerstwem. Tatarzy zaczęli się cofać, ale znów użyli podstępu. Przed wojskiem tatarskim pojawił się jeździec. Na wysokim kiju trzymał ogromną głowę. Z jej paszczy wydobywał się cuchnący dym wiejący w kierunku Polaków. Zaczadzeni i oślepieni polscy rycerze i ich konie zatrzymali się, a zwarta linia bojowa załamała się. Na to czekali Tatarzy, którzy całą siłą uderzyli na Po-laków. Polacy jeszcze długo i dzielnie walczyli. Niestety, zginęli prawie wszyscy. Henrykowi Pobożnemu ścięto głowę i zatknięto na włócznię. Pokazywali ją zgroma-dzonym za murami Legnicy wzywając do poddania miasta. Bezskutecznie!
Ciało Henryka Pobożnego bez głowy znaleziono po bitwie. Rozpoznano go po tym, że miał sześć palców u lewej stopy.
Po dwutygodniowym plądrowaniu okolic Tatarzy wszystkie siły skierowali do Czech.
Wiosną 1242 r. na wieść o śmierci Wielkiego Chana Ugedeja Mongołowie opuścili zagarnięte ziemie i grabiąc, paląc i mordując wrócili do Mongolii.
W następnych wiekach jeszcze Tatarzy napadali na Polskę, ale zawsze zastawali przygotowany opór.
W XV wieku Imperium Mongolskie ? Złota Orda- rozpadło się na kilka chanatów min. Chanat Krymski.
Gdyby nie było walk wewnętrznych i podziału dzielnicowego Polski, panowałaby zgoda między książętami, Polacy szybciej i skuteczniej poradziliby sobie z najazdami tatarskimi.