Biblia

CZAS POWSTANIA
Stary Testament: XIX - I w. p.n.e.
Nowy Testament: 51 - 96 r. n.e.

JĘZYKI
Stary Testament po hebrajsku, a niektóre fragmenty po aramejsku i grecku.
Nowy Testament po grecku (tylko Ewangelia św. Mateusza po aramejsku).

PODZIAŁ
Stary Testament: 46 ksiąg - pięcioksiąg Mojżeszowy (Tora) (księgi: rodzaju (Genesis), wyjścia (Exodus), kapłańska, liczb, powtórzonego prawa) oraz księgi: psalmów, proroków, pism, historyczne.
Nowy Testament: 27 ksiąg - 4 Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie, Apokalipsa św. Jana.

TŁUMACZENIA
1. przekład ST na j. grecki - Septuaginta
inne przekłady biblii na j. Grecki Akwila, Symmach, Teodocjon, Heksapla
2. przekład na j. łaciński - Wulgata i Vetus Latina

polskie:
1. XIII w. Psałterz Kingi
2. XIV w. Psałterz Floriański
3. XV w. Psałterz Puławski
4. XV w. Biblia królowej Zofii
5. XVI w. Biblia Leopolity
6. XVI w. Biblia Jakuba Wujka
7. 1965 r. Biblia Tysiąclecia

Przekłady na inne języki: Od II do VII wieku dokonano wielu innych przekładów m.in. na język syryjski, koptyjski, etiopski, gocki, ormiański i arabski.
Dla ludów słowiańskich duże znaczenie miał dokonany w IX wieku przekład na język staro-cerkiewno-słowiański dokonany przez Cyryla i Metodego. Do tej pory przetłumaczono Biblię na 1473 języki i dialekty.

GATUNKI BIBLIJNE
-PRZYPOWIEŚĆ: Utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady uniwersalnych prawideł i zasad ogólnoludzkiej egzystencji. Prosta i uboga fabuła jest tylko ilustracją i pretekstem do ukazania ważnych treści. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga odrzucenia dosłownego znaczenia utworu i przejścia do znaczenia ukrytego. Przypowieść często posługuje się symbolem. Wyróżnia się przypowieść alegoryczną (która ma dwa plany, jej treść jest ukryta) oraz przypowieść exemplum (tzn. dosłowną, wykładającą swe pouczenie bez metafory, jest wiernym przedstawieniem wzorca postaw).

- PSALM: Jest to krótki utwór poetycki, w którym mieszają się ze sobą charakter modlitewny i pochwalny. Wypowiedź w psalmie skierowana jest do Boga. Do niego kierowane są prośby, błagania, podziękowania. Psalmy zbudowane są z wersetów. Psalmy dzielimy na błagalne, pochwalne, dziękczynne, mądrościowe, patriotyczno - religijne.

- HYMN: To uroczysta pieśń pochwalna, opiewająca np. czyjąś sławę lub czyn patriotyczny. Może to być także patetyczny utwór liryczny, o treści patriotycznej lub religijnej. Utwór ten nacechowany był najczęściej patetyzmem i wzniosłością.

- LISTY: Jest to pisemna forma wypowiedzi, skierowana do osoby lub instytucji. Dla Biblii list gra rolę szczególną. Ze względu na duże odległości między miastami, a także na trudy podróży, list stawał się formą przekazu Słowa Bożego. Za jego pośrednictwem apostołowie pouczali i wyjaśniali wiernym wszelkie wątpliwości.

- APOKALIPSA:
(Z greckiego "apokalypsis" = odsłonięcie). Utwór, w którym zawarta jest prorocza, zwykle groźna i przerażająca wizja przyszłości. Ta, pochodząca z Biblii, przypisywana jest Janowi Ewangeliście i zawiera mistyczne przepowiednie losów chrześcijaństwa i końca świata.

- PIEŚŃ: Utwór liryczny, silnie związany z muzyką. Tematyka pieśni obracać się może wokół zagadnień takich jak przemijalność, krótkotrwałość życia, cnota, rozum, patriotyzm, nieśmiertelność poezji czy afirmacja życia, natury, świata i miłości. Poglądy filozoficzne stanowią najczęściej tematykę pieśni refleksyjnych.

-POEMAT EPICKI:, utwór narracyjny o fabule, w której - w przeciwieństwie do eposu - nie występują zazwyczaj sytuacje epizodyczne, oparty na głównym wątku zdarzeniowym, posługujący się narracją o charakterze obiektywnym


ŚLADY BIBLI W WSPÓŁCZESNYM JĘZYKU POLSKIM
- Frazeologizmy biblijne: np. Arka Noego - symbol przymierza. Wieża Babel - zamęt, bałagan
- Przysłowia :
- Związek biblii z literaturą: - np. Cz. Miłosz "Piosenka o końcu świata" A. Mickiewicz " Księgi pielgrzymstwa polskiego", "Księgi narodu polskiego”
-biblizmy(wyrazy i ich stałe połączenia wywodzące się z tekstów i obrazów pisma świętego, używane współcześnie w znaczeniach przenośnych, mające status cytatów lub aluzję) np. „Gehenno”, „Antychryst”, „Mamona’,
- Przysłowia np. „Nie samym chlebem żyje człowiek”

SŁOWNICTWO
Biblia, Pismo Święte (z gr. , biblion - księga, biblia - księgi) – zbiór ksiąg żydowskich i chrześcijańskich, uznawanych przez wiernych tych systemów wyznaniowych za natchnione przez Boga.
Biblia i poszczególne jej części posiadają odmienne religijne znaczenie zarówno dla judaizmu jak i wyznań chrześcijańskich.

Ewangelia (z gr. euangelion, dosł. dobra nowina) – w starożytności termin używany jako określenie nagrody dla osoby przynoszącej dobrą nowinę.
Obecnie używa się go w następujących znaczeniach:
-jako określenie gatunku literackiego, pisma chrześcijańskie opisujące życie i śmierć Jezusa Chrystusa
-jest to dzielenie się wiarą za pośrednictwem autora natchnionego Duchem Świętym, wyznawaną przez całą społeczność chrześcijańską
-ewangelią (pisaną małą literą, lecz ze względu na nacechowanie emocjonalne często także wielką) jest też nazywana nauką chrześcijańską, słowa Jezusa: bliskie jest Królestwo Boże, nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię [Mk 1,15])
-jako jedna z ksiąg Nowego Testamentu (pisana wielką literą).
Werset (łac. versus = wiersz) – specyficzna metoda segmentacji tekstu w utworze, którego szczególny charakter odbioru polega na przywiązywaniu uwagi w dużym stopniu niezależnej do każdego z jego krótkich fragmentów obejmujących jedno lub najwyżej kilka zdań. Podział na wersety występuje szczególnie często w wielkich utworach o treści religijnej (np. Koran, Pismo Święte), stanowiących ważne źródło wiedzy dla odbiorcy. Podział na wersety ma wskazywać odbiorcy całostkę treściowo-znaczeniową a jednocześnie ułatwiać wyodrębnianie jej podczas wyszukiwania lub cytowania. Czasami podział na wersety spotykany jest również w utworach czysto literackich, najczęściej poetyckich, nawiązujących np. do stylistyki biblijnej (np. Anhelli Juliusza Słowackiego).

Kanon (z gr. od "kan" miara, pręt mierniczy, "kanon" reguła postępowania) - zbiór lub spis ksiąg uznanych za autentyczne i natchnione Pismo Święte (Biblię).
Ustalenie kanonu jest ściśle związane z uznaniem Biblii i jej poszczególnych części za dzieło powstałe z inspiracji Boga.

Septuaginta (łac. siedemdziesiąt; oznaczana też rzymską liczbą LXX oznaczającą 70), to pierwsze tłumaczenie Biblii hebrajskiej na grekę. Nazwa pochodzi od liczby tłumaczy, którzy mieli brać udział w pracach nad przekładem.
Wulgata (od łac. versio vulgata, przekład rozpowszechniony, popularny) – przekład Biblii na łacinę wykonany przez św. Hieronima na przełomie IV/V w.

DLACZEGO NALEŻY ZNAĆ BIBLIE?
1) Biblia jest dziełem które ukształtowało światopogląd i kulturę współczesnych ludzi. Człowiek który nie zna Biblii nie rozumie wielu dzieł sztuki- powstałych przed wiekami i tworzonych obecnie
2) Biblia jest dobrem powszechnym, kulturowym, dziedzictwem literatury europejskiej i światowej wszystkich czasów.
3) Uczy zasad i moralności - przykazania biblijnego dekalogu stanowią podstawę stosunków międzyludzkich
4) Dzięki niej mamy poczucie czasu i historii
5) Jest natchnieniem pisarzy, myślicieli i artystów; inspiracją dla literatury, malarstwa, muzyki i rzeźby
6) Stała się niewyczerpalnym skarbcem wzorców osobowych i postaw, a także fabuł i anegdot, wątków i motywów, symboliki i metaforyki, frazeologii i stylistyki
7) przekazuje ona tylko jeden system filozoficzno-moralny
8) jest księgą nad księgami, gdyż nie jest jednolitą, pojedynczą księgą, lecz zbiorem pism, bardzo urozmaiconych pod względem gatunkowym