Początki filozofii
Grecy pogłębili wiedzę w różnych dziedzinach nauki, szczególnie jednak zasłynęli jako znakomici filozofowie. Myśliciela zastanawiali się nad głównymi problemami ludzkiej egzystencji: powstaniem świata, próbowali odkryć rządzące nim prawa. Za ojca filozofii uważany jest Tales z Miletu. Razem ze swoimi uczonymi zastanawiał się, z jakiej materii złożony jest świat. Efektem jego dociekań było stwierdzenie, ze powstał on z wody. Sławę zyskał, gdy prawidłowo przewidział zaćmienie słońca. Z kolei Demokryt uważał, że cala materia składa się z atomów, a świat działa według ściśle określonego porządku. Jednak do najwybitniejszych filozofów greckich zalicza się:
Sokrates (470 - 399 p.n.e.)
Pochodził z Aten. Brał udział w wojnie peloponeskiej, później prowadził życie ulicznego nauczyciela. Nie pozostawił żadnych pism. Poglądy i działalność Sokratesa są głównie znane z przekazów jego uczniów: Platona i Ksenofonta. W centrum zainteresowania Sokratesa była etyka. Głosił istnienie obiektywnej i powszechnie obowiązującej prawdy. Twierdził, ze niemożliwe jest moralne postępowanie bez uzyskania wiedzy o tym, co dobre i złe, moralne i niemoralne, choć sam podkreślał własna niewiedzę ("wiem, ze nic nie wiem"). Siedemdziesięcioletniego Sokratesa posądzono o bezbożność i demoralizowanie młodzieży, po czym skazano na śmierć przez wypicie trucizny - była to cykuta.
Platon (427 - 347 p.n.e.)
Właściwie nazywał się Arystokles. Był uczniem Sokratesa, po śmierci mistrza udał się w podróż między innymi do Egiptu, Cyreny, Italii i na Sycylię. Po powrocie w 387 roku p.n.e. założył w Atenach szkołę zwaną Akademią Platońską, gdzie do końca życia pracował naukowo i nauczał. Podstawą systemu filozoficznego Platona jest teoria idei (jednym prawdziwym bytem są idee, a świat jest tylko ich odbiciem świata idei) oraz wynikający z niej dualizm świata (idealnego - niedostępnego zmysłom i materialnego - zmysłowego). System ten zapoczątkował obiektywno-idealistyczne koncepcje filozofii europejskiej i wywarł wielki wpływ na jej rozwój. Poglądy polityczne Platona były związane z okresem walk politycznych w ówczesnej Grecji, kryzysem tej formy państwowości, jaką było miasto-państwo i poszukiwaniem nowych koncepcji ustrojowych. Platon stworzył teorię idealnego ustroju państwowego - państwa o charakterze totalitarnym, wyznaczającego ścisłe funkcje społeczne poszczególnych obywateli. Postulował ich podział na trzy podstawowe grupy: mędrcy (kierowanie państwem), żołnierze (obrona), rzemieślnicy (wytwarzanie dóbr). Swoje poglądy Platon przedstawiał w formie dialogów ("Rzeczpospolita", "Polityka", "Gorgiasz", "Fedon", "Uczta", "Obrona Sokratesa", "Timajos") i listów. Znalazły one wielu naśladowców, wywarły wielki wpływ nie tylko na rozwój filozofii, ale również literatury oraz teologii.
Arystoteles
W 367 roku p.n.e. udał się z Stagiry w Tracji do Aten, gdzie studiował przez dwadzieścia lat w Akademii Platona. W latach 343-336 p.n.e. był nauczycielem Aleksandra III Wielkiego. W 335 roku p.n.e. powrócił do Aten i założył własną szkołę filozoficzną przy świątyni Apollina, tzw. Likejon (Liceum) lub Perypat, w której przez 12 lat nauczał i prowadził badania naukowe. Po śmierci Aleksandra Wielkiego osiadł w Chalkis na wyspie Eubei. Legenda głosi, że utopił się w cieśninie Euripos. Arystoteles odrzucił platońską naukę o ideach i stworzył własną doktrynę filozoficzną. Głównie interesowała go filozofia bytu. Między innymi opracował teorię materii i formy, sformułował klasyczną definicję prawdy. Położył podwaliny pod rozwój większości wyodrębniających się wówczas z filozofii dyscyplin szczegółowych, zwłaszcza logiki, biologii, psychologii. Pierwszy podjął analizę zjawisk psychicznych. Był pierwszym myślicielem starożytnym, który opierał się na materiale doświadczalnym. W Likejonie zapoczątkował empiryczne metody badań przyrodoznawczych. Stworzył pierwszy teoretyczny system nauki o państwie ("Ustrój polityczny Aten"), zajmował się także zagadnieniami etycznymi ("Etyka Nikomachejska") i teorią sztuki ("Poetyka"). Dorobek filozoficznonaukowy Arystotelesa odegrał znaczącą rolę w rozwoju myśli. Początkowo jego idee interpretowali i upowszechniali uczniowie Likejonu (perypatetycy), później w pierwszych wiekach naszej ery komentowano i wydawano jego pisma. Odrodzony w średniowieczu arystotelizm stał się w XIII wieku tomizmu, systemu teologicznofilozoficznego stworzonego przez Tomasza z Akwinu.