Porównanie Schulza i Gombrowicza – mityzacja i demityzacja

Witold Gombrowicz i Bruno Schulz są twórcami tej samej epoki. Pisali jednak oni zupełnie odmiennie. Gombrowicz jest prozaikiem i socjologiem, ukazuje nam mechanizmy rządzące światem, a Schulz jest raczej poetą i psychologiem, skupia się na badaniu ludzkiej duszy. Narracja u Gombrowicza jest obiektywna. Pokazana jest groteska, ironizm, krytycyzm, podczas gdy u Schulza narracja jest, tajemnicza, oniryczna, a język jest poetycki, pełen metafor. Schulz jest mitotwórcą, buduje wizje świata na podstawie schematów, natomiast Gombrowicz jest demityzatorem, obala schematy.
Już na początku swej powieści Gombrowicz obala mit wielkich wieszczy romantycznych „ Słowacki wielkim poetą był „ : „ wielki poeta, Juliusz Słowacki, wielki poeta, kochamy Juliusza Słowackiego i zachwycamy się jego poezjami, gdyż był on wielkim poetą „ .
Także obalony zostaje mit autorytetu intelektualnego jakim jest profesor w szkole. Na pytanie ucznia Gałkiewicza, dlaczego Słowacki jest wielkim poetą, profesor Bladaczka nie umie znaleźć żadnej odpowiedzi, ani argumentów.
Zostaje także obalony mit, jako iż dorosły człowiek ma własne zdanie, nie jest naiwny, potrafi się przeciwstawić, jest samodzielny. Józio mimo swych trzydziestu lat, nie potrafi się przeciwstawić profesorowi Pimko i wraca znów do szkoły.
Następnym przykładem demityzacji jest stancja nowoczesnej rodziny Młodziaków. Młodziakowie chcąc pokazać swoja nowoczesność namawiają córkę Zutę na wyjazd z Kopyrdą, a nawet na nieślubne dziecko : „ Zuta, jeżeli chcesz mieć dziecko nieślubne, bardzo proszę ! A cóż w tym złego ! Kult dziewictwa ustał ! My inżynierowie konstruktorzy nowej rzeczywistości społecznej nie uznajemy kultu dziewictwa dawnych hreczkosiejów.” Okazuje się, że rodzice Zuty wcale nie są nowocześni, a jedynie chcieliby tacy być.
Gombrowicz także de mityzuje ludowość romantyczna. Miętus szuka parobka, aby wyzwolić się z „gęby”. Sadzi że tylko powrót do natury, do prostoty uwolni go z „gęby” , podczas gdy sam jest prostakiem.
Kolejny przykład obalenia mitu to dworek w Bolimowie, a z nim „wsi spokojna, wsi wesoła” . Ukazane jest tu złamanie sielanki oraz relacji miedzy jaśnie państwem a służbą.
Schulz natomiast tworzy wiele mitów. Jednym z nich jest mit ojca. Jest on porównany do Jakuba z biblii. Ukazany jest jako mędrzec i demiurg, osoba duchowo wzniosła, która później przemienia się w ptaka.
Ukazany jest także mit przestrzeni. Ma ona charakter labiryntu. W domu bohatera nagle odnajdują się nowe pokoje. Pomieszczenia żyją własnym życiem.
Schulz stworzył też mit miasta. Nagle miasto staje się nam nieznane, gubimy się w nim. Ludzie czują się osaczeni, ulice są bez wyjścia, okna są wysoko, nie ma bram. Człowiek przechodzi w mieście metamorfozę, a znikanie ludzi jest normalne i nikogo nie dziwi.
Kobieta oraz mężczyzna i ich relacje tworzą następny mit. Kobieta jest seksualna, biologiczna, materialna, myśli o teraźniejszości. Kusi, zniewala mężczyznę, aby odebrać mu wszystkie siły twórcze a na końcu go zniszczyć. Mężczyzna, który troszczy się o dzień jutrzejszy ulega kobiecie, mimo iż ma wyższe aspiracje , intelekt oraz siłę ducha.
Schulz mityzuje także stary, dobry porządek jako ulice sklepów cynamonowych oraz nową, zepsutą kulturę ulicy Krokodyli. Stare, solidne sklepy kolonialne były przestrzenią świętą, miejscem tajemniczym, bogatym w zmysły. Ulica Krokodyli t nowa wciągająca cywilizacja. Jest ona „byle jaka” i „kartonowa”
Następnym mitem jest dzieciństwo - „genialna epoka”. Jest ono beztroskie, sielankowe, arkadyjskie. Człowiek w tym okresie nie ma żadnych problemów ani trosk.
Pisarze w inny sposób podchodzą do rzeczywistości. Schulz skupia się na psychologii. Postrzega rzeczy przez człowieka, nieracjonalnie, poza zmysłowo. Gombrowicz koncentruje się socjologii i na tym jak to co zewnętrzne działa na człowieka.